مردم سخت‌کوش و اصیل استان یزد از خاک خشت و از خشت خانه ساخته‌اند و از اجتماع این خانه‌ها روستا و شهر بوجود آورده‌اند و این‌گونه است که رتبه اولین شهر خشت‌خام و دومین شهر تاریخی جهان را به خود اختصاص داده‌اند. به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد روستاهای کویر بخصوص اینکه در کنار یک چشمه، قنات یا رودخانه، مردمی خوش‌ذوق جمع شده و روستایی را تشکیل داده‌اند، روستاهای یزد هدف خاص گردشگری شده و به جاهای دیدنی یزد تبدیل شده است. با من در این روستاگردی همسفر باشید.
1- روستای مبارکه؛ انارستان کویر
در دامنه شمالی ارتفاعات شیرکوه روستایی زرتشتی‌نشین با طبیعتی زیبا قرار دارد که از روستاهای یزد است و سالیانه گردشگران زیادی را به تماشای آداب و رسوم، طبیعت، کشاورزی و آثار تاریخی خود فرامی‌خواند. روستای مبارکه که از توابع شهر تفت استان یزد است، دیدنی‌های زیادی دارد.
سرو دوقلو، مدرسه، آتشکده و دخمه از دیدنی‌های این روستا است. سرو دوقلو (سرو دوتا) قدمتی نزدیک ۶ قرن دارد و از جاذبه‌های طبیعی مبارکه است. از عمده محصولات این روستا انار را می‌توان نام برد که هرساله جهت معرفی این محصول و غذاهای مرتبط با آن جشن «مهردانه» در این روستا برگزار می‌شود.
جشن‌های قدیمی از جمله برگزاری جشن سده که بزگترین جشن آتش و از آیین کهن ایرانی است و مراسم گاهنبارخوانی و آیین پنجی هر ساله به وسیله زرتشتیان روستا برگزار می‌شود. در فصل بهار به این روستای زیبا بیایید و با آداب و رسوم ایران باستان بیشتر آشنا شوید. دو خانه تاریخی در این روستا جهت اقامتگاه بومگردی تعبیه شده است که می‌توان در آن شب خوبی را گذراند.
آدرس: یزد، شهرستان تفت، روستای مبارکه
2- روستای طزرجان؛ خانه زمستانی
در دل شیرکوه روستای زیبای طزرجان که علیرغم کوچکی یکی از باصفاترین روستاهای یزد است قرار دارد. این روستا علاوه بر آثار تاریخی، طبیعت بکر و زیبایی دارد که هر ساله گردشگران زیادی را به سمت خود جذب می کند. قنات‌ها، چشمه‌ها و رودخانه محلی آب شرب روستا را تامین می‌کند.
باغهای سرسبز روستا که بعضی از آنها مثل باغ حافظی از قدیمی‌ترین باغهای تاریخی شهرستان تفت است صفا و مطبوعیت خاصی به روستا بخشیده است. برفخانه طزرجان یکی از جاذبه‌های طبیعی ویژه روستاست که علیرغم صعب‌العبور بودن گردشگران زیادی زحمت بازدید از آن را بر خود هموار می‌سازند. دره‌های U شکل زیبا که محل امرار معاش روستاییان نیز هست از جاذبه‌های طبیعی دیگر طزرجان است. این روستا آثار باستانی زیبایی هم دارد. مسجد جامع طزرجان باقدمتی 900 ساله، سنگ قبرهایی که به سده هشتم هجری برمی‌گردد، حمام جن‌ها و خانه تاریخی مشیری از زیبایی‌های تاریخی طزرجان است.
چنار 1500 ساله با قطری حدود یک و نیم متر نیز سرسبزی منحصربه‌فردی به مرکز روستا داده است. شغل اصلی مردم روستای طزرجان باغ‌داری، نساجی و کرباس‌بافی است. ناگفته نماند محصول اصلی این روستا آلبالو است که هر ساله جشنواره آلبالو با هدف جذب گردشگر و معرفی این محصول دراین روستا برگزار می‌شود. به این روستای سرسبز در دل کویر سفر کنید. از بناهای تاریخی دیدن کنید. کوهنوردی کنید و از طبیعت بکر و بی‌نظیر آن لذت ببرید.
آدرس: یزد، شهرستان تفت، بخش مرکزی، دهستان شیرکوه، روستای طزرجان
نشان دادن مکان روی نقشه
3- روستای خویدک؛ سرسبز تاریخی
در جاده یزد بافق در 20 کیلومتری شهر یزد روستایی با قدمت بیش از 3000 سال قرار دارد که معنی نام آن سرسبزی ست. مردم به این روستای تاریخی ختک یا خدک می‌گویند اما نام علمی آن خویدک است. ناگفته نماند که خویدک نام نوعی خربزه نیز هست که در این روستا از قدیم کاشته می‌شد.
بناهای تاریخی زیادی در این روستا که از روستاهای دیدنی یزد است وجود دارد. قلعه تاریخی خویدک با چهار برج بزرگ که از مصالح بومی خشت و گل درست شده و کاربرد مسکونی و دفاعی داشته و یادگار دوران آل مظفر است. مسجد جامع خشت و گلی زیبا با دو ایوان شمالی و جنوبی بازمانده از سده‌های اول اسلام و همچنین آب انبارحاج سیدحسین با چهار بادگیر مرتفع و معماری زیبا و بسیار ظریف که از دوران قاجار به‌جامانده از دیدنی‌های این روستای تاریخی کویری است.
حسینیه‌ای تازه‌ساز و بسیار بزرگ نیز در این روستا وجود دارد و هر سال محرم عده زیادی از گردشگران را برای دیدن مراسم باشکوه سینه‌زنی، زنجیرزنی، نخل‌گردانی و جوش‌دوره از روز دوم تا ششم محرم به اینجا می‌کشاند. با توجه به هوای بسیار گرم تابستان و سرمای خشک زمستان روستا، بهترین زمان بازدید از خویدک بهار است.
آدرس: یزد، 20 کیلومتری جاده یزد، باف، روستای خویدک
نشان دادن مکان روی نقشه
4- روستای فراشاه؛ پارک زمین شناسی یزد
در منطقه دره‌ای در هشت کیلومتری شهرستان تفت یکی از روستاهای یزد با کوچه‌های سنگ‌فرش زیبا و باغهای سنتی وجود دارد که معماری آن تلفیقی از معماری کویر و کوهپایه است. روستای فراشاه یا اسلامیه که از زیباترین روستاهای دیدنی یزد است در واقع ژئوپارکی تاریخی در استان یزد و حتی کشور به حساب می‌آید. در این روستای سرسبز هم بناهای تاریخی وجود دارد و هم جاذبه‌های طبیعی بسیاری دارد. عقاب کوه در غرب روستا و چشمه «تامهر» که از بهار تا مهرماه پربازدیدترین جاذبه این روستا هستند.
شیرکوه کوچک نیز که رشته‌کوهی است که از غرب به شرق شیرکوه کشیده شده در بهار و تابستان مقصد کوهنوردان است. همچنین غار اسلامیه که در دل خود قلعه‌ای مربوط به دوران اشکانیان را جای داده دیدنی است. این روستای تاریخی و سرسبز جاذبه‌های فرهنگی از قبیل نخل‌گردانی و روضه‌خوانی‌های خاص در ایام محرم که در حسینیه‌ها برگزار می‌شود نیز دارد که تماشایی است. باغ‌ها، قنات‌ها، چنار۱۵۰۰ ساله، برفخانه، آبشار یخی و فصلی لیسو و جنگل‌های وحشی بادام‌کوهی از دیگر دیدنی‌های فراشاه است.
گفتنی است فراشاه ارائه‌دهنده بیشترین خدمات رفاهی به گردشگران در شهرستان تفت است. زنان روستا کرباس‌بافی را به عنوان صنایع‌دستی خود انتخاب کرده‌اند. فصل بهار و تابستان بهترین زمان دیدن از این روستاست. به این روستا بیایید و عرقیات گیاهی و کرباس این روستا را به ارمغان ببرید.
آدرس: یزد، شهرستان تفت، هشت کیلومتری تفت، روستای فراشاه (اسلامیه)
5- روستای ده بالا؛ زمرد کویر یزد
در 50 کیلومتری یزد در ارتفاعات شیرکوه روستایی سرسبز با رودخانه‌ای دایمی قرار دارد که مانند نگینی زمردین بر انگشتر کویر می‌درخشد. این روستای سرسبز که از معروف‌ترین روستاهای دیدنی یزد است ده‌بالا نام دارد. این منطقه خوش آب و هوا که در تابستان کویر هوای معتدل کوهستانی دارد، یکی از گردشگاه‌های مردم یزد در اوقات فراغت است.
شغل مردم روستا دامداری، کشاورزی و صنایع‌دستی است. با توجه به اعتقاد مردم ده‌بالا و شیعه بودن مراسم سوگواری در محرم در حسینیه و زینبیه ده‌بالا جالب توجه است. البته مراسم اعیاد مذهبی هم در این روستا باشکوه برگزار می‌شود. روستای ده‌بالا دارای دو بافت قدیم و جدید است که خانه‌های بافت قدیم از خشت و گل و خانه‌های بافت جدید در خیابان‌های مسطح و پهن و با مصالح سنگ، آهن، سیمان و سقف شیروانی به‌صورت ویلایی ساخته شده است.
مردم ده بالا لباس سنتی خاصی ندارند. باغات گردو و بادام و همچنین مزارع گیاهان دارویی از دیدنی‌های طبیعی این روستای سرسبز است. درخت گردوی 150 ساله، کوه شیخ‌علیشاه که مرتفع‌ترین قله شیرکوه است و آسیاب‌های محله باغستان نیز از جاذبه‌های گردشگری ده‌بالا است. در بهار و تابستان به این روستا که از سرسبزترین روستاهای یزد در دل کویر است سر بزنید و از آب و هوای معتدل آن لذت ببرید.
آدرس: یزد، ۳۰ کیلومتری جنوب غربی شهرستان تفت، روستای ده‌بالا
نشان دادن مکان روی نقشه
6- روستای قطرم؛ ماسوله یزد
در دل کویر و در آب و هوای خشک، روستایی زیبا با نوع ساختمان غیرمسطح و پلکانی قرار دارد که به نام قطرم یا قدرام معروف است. این روستا از توابع شهرستان بافق استان یزد است که قدمتی 5000 ساله دارد. در این روستای کویری که از زیباترین روستاهای یزد است، چهار فصل سال را می‌توان مشاهده کرد.
در این روستا از میوه‌های گرمسیری مثل خرما تا محصولات سردسیر مثال گردو و بادام قابل کشت و برداشت است . شغل مردم روستا کشاورزی، دامداری و معدن است. این روستا را کوه‌های مرتفع احاطه کرده است که برای کوه و سنگ نوردی جان می‌دهد. طبیعت بکر وتپه‌های ماسه‌ای جذابیت این روستا را دوچندان کرده است. جاده آسفالته، برق، دفتر مخابرات و پست و اقامتگاه بومگردی از امکانات رفاهی روستا است. چشمه آب بسیار گوارا نیز از جذابیت‌های طبیعی روستای قطرم است. به ماسوله یزد بیایید و مراسم و آداب و رسوم قدیمی مانند تالوگردانی و پخت آش هنگ را از نزدیک ببینید.
لباس محلی بانوان قطرم دامن بلند چین‌دار و چارقد و لباس مردان پیراهن یقه‌بسته و دودکمه با جیب بزرگ و شلوار مشکی گشاد است. از گذشتگان بازی‌های محلی به نام دغال‌بازی، چفته‌بازی و قایم‌باشک ( چشم‌گریز) همچنان در این روستا متداول است. از غذاهای محلی قطرم از قبیل کماچ، نان محلی و کشک بادمجان محلی نوش‌جان کنید و لذت ببرید. و برای عزیزانتان سبد، حصیر، بادبزن، کلاه یا محصولات باغی مثل گردو، خرما و مرکبات سوغات ببرید.
آدرس: یزد، 46 کیلومتری جنوب شرقی بافق، روستای قطرم
7- روستای حسن آباد؛ همزیستی مسالمت آمیز
در بخش بفروییه در چهار کیلومتری شرقی شهر میبد روستایی به نام حسن آباد قرار دارد که قدمتش به دوران قاجار وشخصی معروف به آقا حسین نواب برمی‌گردد. می‌گویند آقا حسین با انتقال آب کشاورزی از محله بیده میبد این منطقه را مسکونی کرده است. دورتادور بافت قدیمی روستا حصاری وجود داشته که امروزه فقط دو برج و قسمتی از حصار باقی مانده است.
از بناهای تاریخی روستا پنج آب انبار را می‌توان نام برد که معروف‌ترین آن آب انبار خیابان اصفهانی با تزیینات آجری، دو ورودی جدا برای مسلمانان و زرتشتیان است که چهار بادگیر مرتفع آب آن را در گرمای کویر خنک نگه می‌دارد و هنوز پابرجاست. حمام سنتی روستا نیز قدمتی دیرینه دارد که متاسفانه تخریب شده و در دست بازسازی است.
در این روستا از ابتدا پیروان دو دین اسلام و زرتشت با مسالمت در کنار هم زندگی می‌کنند. در کوچه کنار حمام که به جلو برویم بین خانه‌های خشت وگلی آتشکده‌ای قرار دارد که محل تجمع زرتشتیان روستاست اما در طرف دیگر روستا حسینیه و مسجد وجود دارد که در ایام محرم محل عزاداری و نخل‌گردانی مسلمانان است. شغل اصلی مردم روستا کشاورزی و دامداری است و پسته و انار از محصولات ویژه روستای حسن آباد است.
آدرس: یزد، بخش بفروییه، چهار کیلومتری شرق میبد، روستای حسن آباد
نشان دادن مکان روی نقشه
8- روستای هک؛ یخچالی در کویر
در فاصله شش کیلومتری از شهر ابرکوه یزد روستایی با کمتر از 150 نفر سکنه به نام هک قرار دارد که هم جاذبه طبیعی و هم زیبایی تاریخی آن گردشگران را به سوی خود می‌کشد. یکی از جاذبه‌های تاریخی طبیعی این روستا در میان دیگر روستاهای یزد، یخچال هک است که طراحی مخروطی به شکل پله‌ای و ارتفاعی در حدود 20 متر دارد.
کف داخل بنا، گودتر از سطح زمین‌های بیرونی ساخته شده است. حوض بند، مخزن یخ، دیوارها و گنبد بزرگ روی مخزن چهار قسمت عمده یخچال را تشکیل می‌دهند. در بخش غربی روستا بقعه‌ای چهار ضلعی با گنبدآجری قرار دارد که تماما از سنگ سفید ساخته شده است. این بنای تاریخی قدمتی ۸۰۰ ساله دارد و مدفن «حسن‌ابن‌رییس» از سلسله آل‌اینجو است.
محراب این مسجد که در ضلع جنوبی آن قرار دارد با جهت قبله اختلاف دارد. سه کتیبه به خط نسخ نیز در این بقعه دیده می‌شود. به روستای تاریخی هک بیایید و یخچال تاریخی و گنبد سنگی روستا را از نزدیک ببینید.
آدرس: یزد، شش کیلومتری شهر ابرکوه، روستای هک
9- روستای بندرآباد؛ گنجینه‌ای در ریگزار
در 37 کیلومتری شمال غربی شهر یزد و دردل کویر یکی از روستاهای یزد با آب و هوایی گرم و خشک به نام بندرآباد وجود دارد که گنجینه‌ای از معماری ایرانی است. روستای بندرآباد بیش از 1500 سال قدمت دارد و به وسیله فردی زرتشتی به نام « بندر» بوجود آمده است. به علت اینکه روستا در منطقه دشتی قرار دارد اطراف آن تپه‌های شنی زیادی دیده می‌شود که از جاذبه‌های طبیعی روستا محسوب می‌شود.
این روستای تاریخی دارای بناهای زیادی است که از آن جمله می‌توان به مسجد جامع روستا اشاره کرد. این مسجد گنبدی بلند آجری، محرابی گچبری شده و منبری مزین به کاشی معرق دارد. جاشمعی مسجد جامع از آثار باستانی به حساب می‌آید.
لازم به ذکر است که اهمیت تاریخی این روستا مربوط به عارفی بزرگ به نام «شیخ تقی‌الدین دادا» عارف مشهور قرن هفتم است که در بندرآباد خانقاه و مسجدی بناکرده و آنجا را به عنوان مرکزی برای پیروان خود در آورده بود. بقعه‌ها و بناهای زیادی در روستا وجود دارد و از قدمت دیرینه روستا خبر می‌دهد که بخشی از آنها نیز در زیر ریگ روان پنهان شده است.
آدرس : یزد، 37 کیلومتری شمال غربی یزد، هفت کیلومتری جاده یزد، نایین، روستای بندرآباد
نشان دادن مکان روی نقشه
آیا تصور می‌کردید در دل بیابان خشک چنین روستاهای زیبایی وجود داشته باشد. اگر تجربه‌ای از این نوع روستاگردی دارید با ما در سایت نابرو در میان بگذارید.
