روستای وامنان از توابع استان گلستان، بخش چشمه‌ساران در شهرستان آزادشهر است. در حقیقت، این روستا، در انتهایی‌ترین بخش استان گلستان، در مسیر جاده آزادشهر به شاهرود که به جاده خوش‌ییلاق شهرت دارد، واقع شده است. اگر از جاده خوش‌ییلاق به سمت شاهرود حرکت کنید، در نزدیکی پاسگاه خوش‌ییلاق یک جاده فرعی وجود دارد که شما را به سمت مجموعه‌ای از روستاهای دیدنی می‌برد که بزرگ‌ترین و معروف‌ترین آن‌ها، وامنان است. با این مطلب در نابرو با من همراه شوید تا بیشتر درباره روستای وامنان از جاذبه های دیدنی گلستان، این خطه زعفرانی برایتان بگویم.
روستای وامنان
روستاهای نزدیک پاسگاه خوش‌ییلاق، در دره‌های خوش آب‌و‌هوایی قرار گرفته‌اند که با درختان بلند سپیدار احاطه شده است. هنگامی که در جاده‌های کوهستانی پر پیچ‌وخم این منطقه به سمت پایین حرکت می‌کنید، از دور این درختان بلند را خواهید دید که وجود آبادی و حضور زندگی بین حصار کوه‌ها و دره‌ها را نوید می‌دهند.
میان روستاهای مذکور، روستای وامنان از آن نظر قابل‌توجه است که از نظر تقسیمات کشوری جزو استان گلستان محسوب می‌شود، اما از لحاظ آب‌و‌هوایی و نوع کشت محصول، کاملا با اراضی استان گلستان و در واقع با اقلیم شمالی کشور متفاوت است.
به طوری‌که در فاصله کمی از این روستا، در شهرستان آزادشهر و تمام مناطق آن اطراف، زمین‌های کشاورزی اکثرا به کاشت برنج اختصاص داده شده‌اند. در فصل بهار، در همه جای استان گلستان بوی شالیزار به مشام می‌رسد. اما در روستای وامنان با اینکه جزیی از گلستان به حساب می‌آید، هیچ برنجی کاشته نمی‌شود و مردم آن سالها است که به کاشت حبوبات، پیاز و سیب‌زمینی می‌پردازند.
در روستای وامنان باغهای فراوانی وجود دارد، باغ‌هایی از درختان سیب، گلابی، گیلاس، هلو، شلیل، گردو و… . شاید بتوان گفت که وامنان هم از نظر نوع محصولات کشاورزی و هم از نظر کیفیت آن‌ها، بیشتر به اقلیم‌های خشک‌تر مانند سمنان و شاهرود مشابهت دارد، تا به اقلیم مرطوب شمالی.
چه بسا که همین تفاوت‌های آب‌و‌هوایی باعث شده است تا زعفران، این طلای سرخ ایرانی که از دیرباز در مناطق خشک و کویری ایران، مانند جنوب خراسان، کشت می‌شده، پایش به وامنان باز شود و در این اقلیم شمالی کشت شود و آنقدر معروف گردد که هر ساله گردشگران زیادی را در فصل برداشت زعفران به وامنان بیاورد.
در واقع، وامنان هم مثل تمام روستاها، روستایی است باصفا، خوش آب‌وهوا و پر از میوههای رنگارنگ و خوشمزه؛ اما باید اعتراف کرد تا قبل از اینکه آوازه زعفرانش فراگیر شود، چندان مقصد گردشگری محسوب نمی‌شد.
زعفران، گنج مردم وامنان
اینکه چطور شد زعفران به وامنان آمد، خود قصه‌ای شنیدنی دارد. یکی از اهالی روستا که یک روحانی اهل سفر است، پس از اینکه گل‌های زعفران وحشی را که در اطراف روستا روییده بودند، مشاهده کرد، برای اولین بار، بذر زعفران را از مردم جنوب خراسان خریداری کرد و به روستا آورد و خودش به کاشت آن مشغول شد.
از زمان کاشت اولین گل زعفران، توسط این روحانی که مردم به او شیخ احمدی می‌گویند، تنها 25 سال می‌گذرد و تنها 10 الی 15 سال است که کاشت زعفران در روستای وامنان همگانی شده و کیفیت برداشت آن به حدی رسیده که می‌توان از یک زمین کوچک شخصی به میزان500 هکتار زمین، محصول برداشت کرد.
امروزه مردم وامنان همگی زمین زعفران دارند و به کاشت زعفران مشغولند. به طوری‌که اگر در هنگامه برداشت محصول، وارد وامنان شوید، عده زیادی را می‌بینید که صبح زود به مزارع رفته‌اند و با کیسه‌ای بر پشت مملو از گل‌های زعفران برداشت شده، در راه برگشت به خانه‌های خود هستند. تماشای کار و تلاش مردم که همگی از زن و مرد دست به دست هم داده و با کیسه‌های بزرگی بر پشت در حال گذر هستند، بسیار لذت‌بخش است.
کاشت زعفران، تحول شگرفی در اقتصاد روستای وامنان ایجاد کرده است. در سال‌های اولیه، افرادی که از نظر اقتصادی ضعیف‌تر بودند، به عنوان کارگر برای دیگران کار می‌کردند. اما امروزه همگی اهالی وامنان، خودشان صاحب زمین هستند و زعفران کشت می‌کنند. در‌حال‌حاضر، میزان بیکاری در روستای وامنان به قدری کاهش یافته که اهالی وامنان و صاحبان زمین، برای تمیز کردن زعفران‌های خود با کمبود کارگر مواجه هستند.
برداشت یک تُن زعفران در مقایسه با همین میزان برداشت از محصول عدس یا سیب‌زمینی، صدها برابر درآمدزایی برای مردم روستای وامنان ایجاد کرده است و به قدری این امر در زندگی مردم موثر بوده که باعث ایجاد مهاجرت معکوس در روستا شده است. بسیاری از اهالی روستا که از شدت فقر و بیکاری به شهرها مهاجرت کرده بودند، حالا برگشته‌اند و در روستای خود به کشت زعفران مشغولند.
زمان سفر به روستای وامنان
روستای کوهستانی وامنان در فصل بهار و تابستان بسیار دیدنی است. تماشای انبوه درختان، لذت استراحت در سایه‌سارشان و طعم خوش میوههای آن‌ها، قطعا دل را صفا می‌دهد. کوچه‌باغ‌ها، جویبارها و نهرهای آن دلیلی است برای اینکه یک روز از زندگی شهری دور شده و با سفر به این روستا کمی استراحت کنید.
درصورتی‌که برای دیدن گل‌های زعفران می‌خواهید به وامنان سفر کنید، حواستان باشد که زمان مناسب آن بازه کوتاهی است که معمولا دو هفته اول آبان ماه را شامل می‌شود. به طور معمول، گل‌های زعفران در ابتدای ماه آبان به اوج شادابی خود می‌رسند و چهره دشت‌های وامنان را سرتاسر بنفش می‌کنند.
این تکه‌زمین‌های بنفش، وقتی در ابتدای صبح که هنوز سرحال و پرانرژی هستید و با هیجان یک کشف جدید در دل جاده‌های کوهستانی راهی شده‌اید، از همان دور و از بالای پیچ‌های کوهستانی چنان شما را به وجد می‌آورند که بدون شک همان جمله معروف «چه خوب شد که آمدم اینجا» را با خود زمزمه می‌کنید.
اگر می‌خواهید از راه‌های دورتری به وامنان بیایید، بهتر است شب را در جایی اقامت کنید. شاید بهترین گزینه برای اقامت در شب، اقامتگاه بومگردی روستای وامنان باشد که مثل سایر اقامتگاه‌های بومگردی، حس نابی از تجربه یک زندگی روستایی را به شما می‌دهد. علاوه بر آن، این مزیت را دارد که چون از شب قبل ساکن شده‌اید، می‌توانید صبح زود و قبل از طلوع آفتاب بیدار شوید و مردم روستا را ببینید که از هر طرف به سمت مزارع زعفران راهی شده‌اند تا دسترنج کاشت خود را برداشت کنند.
اگر کمی سحرخیز باشید و بتوانید در دقیقه‌های اول طلوع آفتاب به مزارع زعفران برسید، می‌توانید منظره سحرانگیز طلوع خورشید در مزارع زعفران را شاهد باشید و از تماشای ترکیب رنگ‌های زرد و نارنجی طلوع خورشید در آسمان و رنگ بنفش زعفران در زمین با هم به اوج شگفتی برسید. طلوع خورشید در مزارع زعفران بی شک از آن صحنه‌هایی است که برای همیشه در ذهن شما ماندگار خواهد شد. از آن لحظه‌هایی که حس می‌کنید زمین و آسمان با یک دنیا رنگ‌های زیبا با هم تلاقی کرده‌اند.
توسعه گردشگری پایدار در روستای وامنان
منظره برداشت زعفران در هنگام طلوع آفتاب، آنقدر مسحورکننده و دیدنی است که هرساله عکاسان زیادی را از سراسر ایران در اوایل آبان ماه به وامنان می‌کشاند تا لحظه‌های نابی را ثبت کنند و به یادگار بگذارند. این عکس‌ها، بعدا در جشنواره زعفران به نمایش گذاشته می‌شوند. مردم این عکس‌ها را می‌بینند و تشویق می‌شوند که به وامنان بروند و از نزدیک این زیبایی‌ها را با چشم خود ببینند و تجربه کنند.
. ویدئو از عاطفه اسکندری
این مردم هنگام مراجعه به روستا در اقامتگاه‌های بومگردی یا منازلی که ممکن است مردم روستا به گردشگران کرایه دهند، ساکن می‌شوند. برای وعده‌های غذایی خود از غذا‌های محلی روستا خریداری و استفاده می‌کنند و برای سوغاتی از محصولات روستا خرید کرده و با خود به شهر و دیارشان می‌برند. به این ترتیب توسعه پایداری از طریق ترویج گردشگری در وامنان ایجاد می‌شود که روستاییان را ترغیب به ماندن در روستای خود می‌کند و مهمترین علت ایجاد این چرخه صواب در روستای وامنان، گیاهی بوده است به نام «زعفران».
