دزفول شهری کهن از سپیده‌دم تاریخ است که طبق کاوش‌های باستان‌شناسان یکی از شهرهای تاریخی و مهم خوزستان محسوب می‌شود و به لطف پیشینه ارزشمند و آثار متعدد فرهنگی، هرساله محل بازدید تعداد زیادی گردشگر از سراسر ایران است. یکی از مکان‌های تاریخی ارزشمند و مهم دزفول، آرامگاه یعقوب لیث صفاری است؛ قهرمان ملی و نخستین احیاگر هویت ایرانی و زبان فارسی. در ادامه همراه نابرو باشید تا با فضای مقبره یعقوب لیث صفاری بیشتر آشنا شویم.
پیشینه و آرامگاه یعقوب لیث صفاری
یعقوب لیث صفاری یکی از پادشاهان قدرتمند ایرانی و اولین کسی بود که زبان فارسی را دو قرن بعد از ورود اسلام به ایران، زبان رسمی کشور اعلام کرد. یعقوب، پسر لیث بود که بخش‌هایی بسیار از افغانستان، ترکمنستان، ازبکستان و… را فتح کرد. این شهریار ایرانی، زبان فارسی دری را زبان رسمی کشور اعلام کرد و شاید اگر تلاش‌های او نبود، هم‌اکنون ما به زبان فارسی صحبت نمی‌کردیم.
احیای زبان فارسی
یعقوب لیث صفاری، نخستین شهریار ایرانی احیاگر زبان فارسی و قهرمانی ملی است. او تنها شاه بعد از دوره ساسانی بود که صحبت‌کردن به زبان تازی را ننگ می‌دانست و حرف‌زدن به زبان عربی را در دربار خود ممنوع کرده بود.
او بعد از تصرف کرمان رسما اخطار داد که اگر کسی در قلمرو او جز به زبان فارسی سخن بگوید و بنویسد، شدیدا مجازات خواهد شد. او که رهبری بزرگ و بی‌همتا بود، پس از تعیین زبان پارسی به‌عنوان زبان رسمی قلمرو، ظرف دو سال هرات و کابل و قندهار یعنی افغانستان امروز را از دست اعراب خارج کرد و بعد از آن همچنان به فتوحاتش ادامه داد.
معماری آرامگاه یعقوب لیث صفاری
آرامگاه یعقوب لیث صفاری در روستای شاه‌آباد دزفول قرار دارد که روستایی سرسبز و زیباست. این آرامگاه نزدیک شهر تاریخی «گندی شاپور» یا «جندی شاپور» واقع شده که اکنون فقط بازمانده‌هایی از این شهر وجود دارد.
بنایی که امروز از آرامگاه یعقوب لیث صفاری می‌بینیم، بارها بازسازی شده و متعلق به دوران سلجوقیان است. گنبد این بنا دندانه‌دار بوده و تا چند سال پیش کتیبه‌ای روی دیوار گنبد وجود داشت که نام یعقوب لیث، سردار بزرگ ایرانی، به‌روشنی بر آن نوشته شده بود.
بنا از خشت خام ساخته شده و نقش‌برجسته‌هایی روی دیوارهایش خودنمایی می‌کنند. دورتادور این بنا با آجرچینی شبکه‌مانند خاصی، تزیین شده و در قسمت جنوبی و شرقی آن طاق‌هایی کوتاه خودنمایی می‌کنند. در ساخت این بنا از ملات گچ و خاک استفاده شده و تنها یک ورودی دارد. برای ورود به این بقعه باید چند پله پایین رفته و اندکی خم شوید.
متاسفانه به داخل این بنا زیاد توجه نشده و در وضعیتی نامطلوب قرار دارد. در قسمت‌های مختلف ضریح آهنی بقعه، از چوب‌های نه‌چندان مناسب برای اتصال قسمت‌های مختلف استفاده شده است.
در محوطه چندهکتاری و حصارکشی شده آرامگاه، قبرستانی بزرگ دیده می‌شود که سنگ قبرهای قدیمی آن حاکی از قدمت این بنا دارند.
متاسفانه ضریح آرامگاه یعقوب لیث صفاری به‌هیچ‌وجه در حد مقام والای این سردار رشید نیست و شدیدا نیازمند رسیدگی و توجه ویژه است.
مجسمه یعقوب لیث صفاری در دزفول و زابل
مجسمه یعقوب لیث صفاری در ورودی شهر دزفول و زابل نصب شده است. نخستین سردار ایرانی بعد از اسلام که تلاش کرد دوباره ایران را متحد کند. این تندیس‌ها یعقوب لیث را سوار بر اسب نشان می‌دهند که شمشیر به دست و لباس جنگی به تن دارد و ابهت و زیبایی خاصی دارد.
دسترسی به آرامگاه یعقوب لیث صفاری
آرامگاه یعقوب لیث صفاری در محوطه تاریخی شهر باستانی جندی شاپور قدیم و کنار روستای اسلام‌آباد (شاه‌آباد)، در چندکیلومتری حاشیه شهر دزفول واقع شده است.
برای دسترسی به این بقعه باید از مرکز دزفول در خیابان طالقانی به‌سمت فلکه‌ای رفت که به‌نام این سردار نام‌گذاری شده است و از آنجا به‌سمت شوشتر حرکت کرد؛ بعد از پیمودن حدود ۱۰ کیلومتر در جاده، به روستای اسلام‌آباد خواهید رسید.
فقط یک تابلوی قدیمی در حاشیه جاده است که گردشگران را از وجود مردی از مردان تاریخ ایران‌زمین آگاه می‌کند، تابلویی که رویش نوشته شده است: آرامگاه یعقوب لیث صفاری
اقامت در دزفول
برای اقامت در دزفول می‌توانید از هتل «جهانگردی»، هتل «آوان» یا هتل «دز» واقع در کوی سوم شعبان دزفول یا از مهمان‌سرای «روناش» واقع در جاده ساحلی استفاده کنید.
هتل جهانگردی هتلی سه ستاره است و از مراکز اقامتی خوب دزفول به شمار می‌آید که پارکینگ اختصاصی و رستوران هم دارد. به‌تازگی در کنار هتل جهانگردی، هتل آوان افتتاح شده است که مکانی آرام و شیک است و می‌تواند محلی مناسب برای اقامت شما باشد.
نزدیک دزفول اقامتگاه بوم‌گردی وجود ندارد اما مسافرخانه‌ای قدیمی با خدمات متوسط رو به پایین، در میدان مثلث شهر است که مهمان‌پذیر خوزستان نام دارد. البته به‌جز هتل می‌توانید روی امکاناتی از قبیل خانه معلم و واحدهای شخصی اجاره‌ای حساب باز کنید.
بهترین زمان سفر و توصیه‌ها
بهترین زمان بازدید از این بقعه تاریخی، فصل بهار است زیرا اطرافش سرسبز می‌شود و تفرجگاه محلی‌ها به حساب می‌آید. عطر بهارنارنج از باغ‌های اطراف این بقعه به مشام می‌رسد و بازدید از آن را جذاب‌تر و خاطره‌انگیزتر می‌کند.
توصیه می‌شود قبل از سفر به این شهر درباره مکان‌های تاریخی و گردشگری دیگر دزفول مطالعه کنید تا علاوه بر دیدن این بنا، از سفر خود بیشتر بهره ببرید.
همچنین پیشنهاد می‌کنم دوربین عکاسی خود را فراموش نکنید زیرا با دیدن این بنا و درخت‌های خشکیده و عجیب‌غریبی اطرافش، لحظاتی جالب را تجربه خواهید کرد که ثبتشان خالی از لطف نیست.
اکنون پس از گذشت ۱۱ قرن، در ایام نوروز ساعتی نیست که آرامگاه یعقوب لیث صفاری و محوطه تاریخی پیرامونش از گردشگران خالی شود؛ مزاری که فقط یک تابلو در حاشیه جاده گردشگران را به‌سمتش راهنمایی می‌کند.
آدرس بقعه: استان خوزستان، دزفول، کیلومتر ۱۰ جاده دزفول‌شوشتر، روستای شاه‌آباد
