میان مکان‌های دیدنی و زیارتی شیراز کمتر کسی آرامگاه بی بی دختران را می‌شناسد؛ چراکه از جاذبه‌های گردشگری کمتر شناخته شده شیراز است. ساخت این بنا به زمان زندیه باز می‌گردد. به این دلیل در گویش محلی به بی‌بی دخترون معروف است که قدیم‌تر‌ها، دختران مجرد به ام عبدالله متوسل می‌شده‌اند و عموما با بستن پارچه و نخی به ضریح این امامزاده، حاجت خود را طلب می‌کرده‌اند. بعد‌ها بر سر زبان‌ها می‌افتد که این امامزاده، امامزاده بی بی دختران است. با من در نابرو همراه باشید تا بیشتر با این مکان از جاهای دیدنی شیراز آشنا شوید.
راهی به سوی بی بی دختران
این مقبره از آثار ملی ثبت شده ایران، واقع در ابتدای گذر سنگ سیاه (بلوار شهید دستغیب، پشت مسجد حضرت ابالفضل(ع)) است. محله سنگ سیاه، نام یکی از محله‌های شیراز قدیم است.
از بناهای شاخص این محله می‌توان به امامزاده بی بی دختران، مسجد ایلخانی، حمام ایلخانی، مسجد مشیر، حسینیه مشیر، بازارچه ارامنه، کلیسا ارامنه، حسینیه کردها، خانه فروغ‌الملک، خانه سعادت، خانه ضیائیان، بازارچه حاج زینل و بقعه سید تاج‌الدین غریب اشاره کرد.
بی بی دختران آرامگاه یکی از فرزندان امام چهارم شیعیان، امام سجاد (ع) است. او را با نام‌های بی‌بی خدیجه و ام عبدالله نیز می‌شناسند.
بقعه این بانوی گران‌قدر به‌همراه مدرسه‌ای به دستور زنی از زنان سلاطین، به نام قتلاق بیک خاتون همسر امیر مبارزالدین ـمؤسس سلسله آل مظفر- و مادر شاه شجاع بنا نهاده شد؛ ولی زلزله‌ای آن‌را تخریب کرد. بعد‌ها فردی به‌نام محمد قلی خان ایلخانی دوباره آن‌را مرمت کرد.
ویژگی‌های معماری بقعه
این بقعه دارای گنبد بلند زیبایی بدون کاشی‌کاری است که بر فراز آن بوده و روی ساقه‌ای چند وجهی با تزیینات ساده آجری قرار گرفته است. با گذر زمان اطراف این بقعه به گورستانی بزرگ تبدیل می‌شود که امروزه اثری از آن باقی نمانده است. برخی از زمین‌های اطراف بقعه نیز برای ساخت بناهای دیگر استفاده شده است.
اکثر مصالح به‌کاررفته در بنا آرامگاه، آجر است. معماری این آرامگاه در نگاه اول حس آرامش را به بیننده القا می‌کند و مکانی مناسب برای تقویت حس معنویت خواهد بود. بنا آرامگاه بی بی دختران به‌صورت دوطبقه با یک زیرزمین ساخته شده و حیاط آن نیز حوضی مربعی در جلو بقعه و دو باغچه در طرفین آن دارد. این چینش منظره‌ای چشم‌نواز در محوطه آرامگاه ایجاد کرده است.
امروزه پایه بنا مربع شکل است که در چهار طرف آن درب‌هایی برای ورود تعبیه شده و اطراف درب‌ها ایوان‌هایی کوچک با طاق‌هایی زیبا ساخته شده است. در طبقه دوم، این بنا دارای بالکن‌هایی است که با نرده‌های مشبک چوبی و مقرنس‌های گچ‌بری آراسته شده است.
بالای هسته چهارگوش، یک سازه هشت گوش قرار دارد و بر فراز آن گنبدی بزرگ قرار گرفته است. ترکیباتی از آجر و کاشی به زیبایی نمای خارجی گنبد افزوده‌اند. روبه‌روی زیارتگاه حوضی کوچک به چشم می‌خورد و اطراف آرامگاه را باغچه‌های کوچک و سرسبزی با گل‌کاری و درختکاری فرا گرفته‌اند. در نزدیکى بقعه، اتاق آیینه‌کارى دیگرى وجود دارد که آرامگاه تعدادى از مشاهیر است.
نگاهی به معماری داخلی آرامگاه بی بی دختران
داخل بنا دارای نقشه صلیبی شکل است. سنگ قبر ظاهرا در زیرزمینی قرار دارد که درب آن به روی عموم همیشه بسته است. شاه‌نشین‌های پیرامون چهارگوش مرکزی، دارای بالکن‌هایی با نرده‌های مشبک هستند. در بین قسمت بالایی و پایینی بنا، یک کتیبه زیبا به خط نسخ نوشته شده است.
روشنایی فضا توسط پنجره‌های مشبک چوبی تعبیه شده در گنبد تامین می‌شود. در طبقه همکف بنا، محفظه‌ای چوبی و ساده؛ اما چشم‌نواز قرار دارد و در وسط صحن بزرگی واقع شده است. روی دیوارهای صحن که ازاره‌هایی سنگی آن‌را پوشانده است، سنگ قبرهایی قدیمی با نوشته‌ها و طرح‌هایی حجاری شده به‌چشم می‌خورد که در این ازاره‌ها قرار گرفته‌اند.
فضای داخلی زیارتگاه با کاشی‌کاری‌های چشم‌‌نوازی آراسته شده است. درون این حرم، آینه‌کاری دیده نمی‌شود؛ اما سنگ نوشته‌ها و کاشی‌کاری و منبت‌کاری زیبایی وجود دارد. در میان بقاع متبرکه شیراز، گنبد و ساختمان این بقعه دارای معماری منحصربه‌فردی است.
در راستای اجرای برنامه‌های جشن و شادی و سرور در مناسبت‌های فرخنده، مراسم و جشن‌هایی ویژه بانوان در آستان مقدس امامزاده بی بی دختران (س) شیراز برگزار می‌شود. این بنا فاصله کوتاهی تا حرم مطهر امامزاده شاهچراغ (ع) دارد و گردشگران می‌توانند بازدید و زیارت هر دو آرامگاه به‌علاوه سایر مکان‌های تاریخی و دیدنی محله سنگ سیاه که در ابتدای مطلب ذکر گردید را در برنامه سفر خود بگنجانند.
. ویدئو از آزاده حجتی
بازدید از این مکان دیدنی رایگان است و هر روزه از ساعت 10 صبح تا پنج عصر پذیرای ورود عموم است. ضمن اینکه اقامتگاهی سنتی به‌نام هاستل بی بی در نزدیکی بقعه بی بی دختران قرار دارد. این اقامتگاه با حیاط مرکزی، حوض با صفا، پنجره‌های رنگی، پنج نوع اتاق مختلف با ظرفیت‌های متفاوت و کافی شاپ در فضای بالکن به مسافران و گردشگران خدمات می‌دهد.
