نوش‌آباد شهری در نزدیکی کاشان و با جمعیتی در حدود 12 هزار نفر است. این شهر از شهرهای آیینی و مذهبی ایران محسوب می‌شود که با شروع دهه اول ماه محرم و تا پایان آن، آیین‌ها، تعزیه‌خوانی‌ها و مراسم مذهبی و نمایشی خاصی در این شهر به اجرا درمی‌آیند. شهری که سهم چشمگیری در شناسنامه میراث فرهنگی ناملموس ایران دارد؛ به‌طوری‌که تعداد پنج آیین مذهبی این شهر در فهرست ملی میراث فرهنگی ناملموس به ثبت رسیده‌اند. سفر به این شهر و تماشای تاسوعا در نوش آباد را در برنامه امسال یا سالهای آینده‌تان قرار بدهید؛ بروید و از آیین‌های خیمه‌سوزی، سقایی، کتل و شست‌وشوی جریده دیدن کنید.
با تعزیه‌خوان‌ها در آیین تعزیه‌خوانی همراه شوید و ضمن تماشای آیین کهن خیمه‌برداری، قهوه نوش آبادی بنوشید و حلیم مخصوص نوش آبادی را نوش‌جان کنید که به‌روش ویژه‌ای طبخ می‌شود. اگر تابه‌حال از مراسم آیینی شهر نوش آباد که از جاهای دیدنی کاشان است باخبر نبودید، نوشته من در نابرو را بخوانید تا دریچه کوچکی از هنر، ذوق و عرق مذهبی نوش‌آبادی را نشانتان دهم.
مراسم تاسوعا در نوش آباد
مراسم عزاداری آیینی و مذهبی شهر نوش آباد این موارد را شامل می‌شوند: سقاخوانی، کتل، تعزیه‌خوانی، مراسم خیل‌عرب و خیمه‌سوزی، سقایی و چاووش‌خوانی، کشته‌برداری، بازآفرینی حوادث کربلا تا شهر شام از زمان ورورد قافله حضرت امام حسین(ع) به کربلا تا بازگشت کاروان اسرا به کربلا و بازسازی مراسم دفن شهدای کربلا توسط قوم بنی‌اسد. در روزهای دوم و صبح عاشورا تا عصر روز دوازدهم محرم در مجموعه‌های فرهنگی-مذهبی خیمه‌گاه حسینی، علقمه و آستان امامزاده محمدبن زیدبن علی‌بن ابیطالب(ع) شهر نوش‌آباد برگزار می‌شود در این آیین، ورود امام حسین(ع) و اهل بیت(ع) و یاران امام به سرزمین کربلا تا شهادت و اسارت اهل بیت(ع)، تدفین امام و ۷۲ تن از یارانش، در قالب بزرگ‌ترین تعزیه و مراسم آیینی انجام می‌شوند.
مراسم خیمه‌کوبی در عصر هشتم محرم الحرام
سابقه مراسم سنتی خیمه‌کوبی به یک قرن قبل برمی‌گردد که در عصر روز هشتم محرم، ورود قافله اباعبدالله الحسین(ع) را به کربلا بازآفرینی می‌کنند. این مراسم با حضور دو کاروان تعزیه‌خوان «اولیا و اشقیا» که با تشریفات خاص در حرکت‌اند و تعدادی از کودکان که لباس فرشتگان را پوشیده‌اند، هر سال در عصر هشتم محرم برگزار می‌شود. مردم نوش آباد که از صبح روز هشتم خود را برای انجام و برگزاری این تعزیه آماده و مهیا می‌کنند، به شروع این مراسم می‌پردازند. کاروان اولیا با این قالب راهپیمایی می‌کنند: ابا عبدالله(ع)، یاران و اهل بیتش، خاندان بنی هاشم، گروه ملائکه دوزخ، حوریان بهشتی، سپاه اجنه، ملائک مقرب. سپاه اشقیا نیز با این قالب راهپیمایی می‌کنند: لشگر یزید، ابن سعد، حرمله، ارزق شامی، حکیم بن طفیل، شمر.
۱۰ گروه از نوازندگان سازهای ضربی و بادی در دسته‌های چندنفره و در شکلی کاملا منسجم آن‌ها را همراهی می‌کنند که در ابتدا این‌گونه به نظر نمی‌رسد با طراحی لباس و گریم‌هایی که دیگر کاملا باورپذیرند. این نمایش آیینی در یکی از خیابان‌های شهر نوش آباد آغاز می‌شود. هیئت‌های مختلف نمایشی، چندین خیابان شهر نوش آباد را طی می‌کنند و پس از راهپیمایی مسیری طولانی، به محل اجرای تعزیه می‌رسند. این تعزیه در میدان وسیعی انجام می‌شود که دورتادور آن با تپه‌های خاکی احاطه شده است و این تپه‌ها محلی برای نشستن تماشاچیان و عزادارن حسینی را فراهم آورده‌اند. در وسط این میدان، جایی که کاروان شبیه‌سازی‌شده کربلا به آن داخل می‌شود، نبرد ظهر عاشورای حسینی را به‌روایت تعزیه بازسازی می‌کنند.
دسته‌های مراسم شبیه‌سازی کاروان کربلا
مداحان اهل بیت عصمت و طهارت(ع) در این مراسم به مدیحه‌سرایی می‌پردازند و مردم از پیر و جوان، زن و مرد در غربت و مظلومیت حضرت اباعبدالله الحسین(ع)، سرور و سالار شهیدان در مراسم تاسوعا در نوش آباد همراهی می‌کنند و می‌گریند. دمام‌زنی و سنج‌زنی از دیگر مراسمی است که توسط جمعی از جوانان شهر نوش آباد انجام می‌شود. افرادی که در کاروان امام حسین(ع) اعم از جن و انس و یاران آن حضرت شبیه‌سازی می‌شوند، دسته‌های برگزاری این مراسم‌اند. ده‌ها نفر در ایجاد کاروان شبیه‌سازی‌شده کربلا نقش دارند.
به‌جز دسته‌های اصلی مراسم که به همراهان و اهل بیت حضرت امام حسین و سپاهیان یزید مربوط می‌شوند، دسته‌های دیگری نیز ایفای نقش می‌کنند. یکی از این‌ها، دسته پیامبران و اولیایی است که از ابتدای خلقت تا زمان عاشورا به سرزمین کربلا وارد شدند و از آن عبور کردند: از حضرت ابراهیم، حضرت یونس، حضرت زکریا تا حضرت مریم که همگی در این دسته قرار دارند که چندصدسال پیش از وقوع واقعه عاشورا وارد سرزمین کربلا شدند.
زعفر جنی و همراهی سپاه امام حسین(ع)
یکی دیگر از دسته‌های راهپیمایی کاروان شبیه‌سازی‌شده کربلا، دسته جنیان است که به‌خاطر گریم و لباس نمایشی‌شان، به‌شدت مورد توجه و استقبال عکاسان و کسانی قرار می‌گیرند که تماشاگران این تعزیه‌اند. ازطرفی صحت‌وسقم این روایت هنوز مورد قطعیت کامل قرار نگرفته است؛ اما بخشی از این تعزیه را در روز تاسوعا در نوش آباد برعهده دارد. زعفر جنی در بعضی باور‌ها، رئیس گروه جنیان مسلمان بود که در زمان وقوع واقعه جان‌سوز کربلا، در «بئر‌العلم» برای خود مجلس عروسی برپا کرده بود. پس از اینکه از رخداد کربلا باخبر شد، عروسی‌اش را نیمه‌تمام گذاشت و به‌همراه سپاهش به یاری امام حسین آمد. امام حسین از پیشنهاد همراهی زعفر و سپاهش امتناع کرد و فرمودند این واقعه باید به همان‌گونه که سرنوشت آن است، به‌پیش برود.
قهوه نوش آباد؛ ثبت‌شده در فهرست میراث فرهنگی ناملموس کشور
مردم نوش آباد از دیرباز روش خاصی در تهیه قهوه داشته‌اند و همین ابتکار و منحصربه‌فردبودنش، باعث شده است مهارت پخت این نوشیدنی به‌عنوان یکی از میراث ناملموس این دیار به ثبت ملی برسد. قهوه آیینی نوش آباد که به شماره ۱۷۱۸ در تاریخ ۳۰ دی 13۹۷ به ثبت رسیده است، در مراسم عزاداری به عزاداران ارائه می‌شود. روش پخت این قهوه، روشی خاص است که با هل، دارچین، قهوه، شکر، کاکائو و آب تهیه و به‌مدت حدود پنج ساعت پخته می‌شود و به عمل می‌آید.
سخن پایانی
نوش آباد شهر آیین‌ها و روایت‌های عاشورایی، در سه‌کیلومتری آران‌وبیدگل، در روزهای ماه محرم به یکی از شهرهای دیدنی و گردشگرپذیر تبدیل می‌شود. اگر به‌دنبال تجربه و دیدن روایت‌های متفاوت، باشکوه و اتحاد و همراهی مردم در مکانی و زمانی خاصید، تاسوعا در نوش آباد را از دست ندهید.
