استان فارس از آن دست استان‌هایی است که در گوشه‌وکنار آن به‌راحتی می‌توان تفرجگاه‌های بکر و زیبا برای یک طبیعت‌گردی بی‌نظیر پیدا کرد. شهرستان ممسنی یکی از این مناطق فارس است که با دارا بودن تنگ بوان و چندین و چند جاذبه گردشگری خاص و ویژه همیشه از مقصدهای انتخابی گردشگران عاشق طبیعت‌گردی بوده است. تنگه بوان ممسنی از جاهای دیدنی فارس، در بخش مرکزی این شهرستان و چندکیلومتری شهر نورآباد قرار دارد. آب‌وهوای بی‌نظیر تنگ بوان ممسنی کنار طبیعت بکر، چشم‌اندازهای زیبا و درختان میوه فراوان از مهم‌ترین دلایل انتخاب این منطقه برای یک گشت‌وگذار فوق‌العاده در دل طبیعت است. با من در این مطلب از نابرو همراه باشید تا بیشتر با تنگه بوان آشنا شوید.
معرفی تنگ بوان
تنگ بوان ممسنی که اهالی بومی به آن «بون» هم می‌گویند، یکی از بی‌نظیرترین جاهای نیمه جنوبی کشور و استان فارس است که با ورود به آن بیشتر احساس حضور در مناطق شمالی ایران به شما دست می‌دهد. درواقع اینجا بیش از هر جای جنوب، حال‌وهوایی مشابه با شمال کشور با آن جنگل‌های انبوه، درختان میوه، چشمه‌سارها و آبشارهای پرآب را دارد.
یکی از معانی بوان، بهشت است. به همین سبب در خیلی از نوشتارها، این مکان زیبا و دیدنی را با نام بهشت گمشده نیز معرفی می‌کنند. تنگ بوان ممسنی به‌لحاظ تاریخی نیز قدمت بسیار زیادی دارد و آثاری بسیار کهن در دل آن کشف شده و بعضی از آن‌ها نیز امروزه قابل‌مشاهده است. چراکه در روزگاران قدیم، این مکان بهشتی در مسیر جاده اصلی میان دو شهر شیراز و اهواز قرار داشت، هرچند امروزه با گسترش و توسعه خطوط ارتباطی میان شهرها، این جاده دیگر ازاینجا عبور نمی‌کند و برای رفتن به تنگ بوان باید وارد یک فرعی متصل به جاده اصلی شوید.
پیش‌از هر چیز باید به این نکته اشاره کنم که تنگ بوان را نباید با منطقه بوان ممسنی اشتباه گرفت. این دو چیزی بیش از 10 کیلومتر از هم فاصله دارند. این تنگ سرسبز و زیبا میان دو رشته‌کوه زاگرس با راستای شمال‌غربی به سمت جنوب‌شرقی قرار دارد (محلی‌ها به هر دو رشته‌کوه کِل زن و مرد می‌گویند) و بیشتر ساکنان امروزی آن در سه روستای این تنگ زندگی می‌کنند.
بون بالایی (بون علیا یا جنوبی‌ترین روستای تنگ)، بون میانی و بون پایینی (بون سفلی یا بون دوسنی) مناطق مسکونی تنگ بوان هستند که بیشتر مردمان آنجا با داشتن باغ‌های مرکبات و میوه‌چینی کنار کشاورزی و دامداری روزگار می‌گذرانند. در جای‌جای تنگه بوان چشمه‌های پرآبی جاری است و خاک حاصلخیز بسیار مناسبی برای باغداری دارد.
چگونه به تنگه بوان بروید؟
اگر از اپلیکیشن‌هایی مانند «گوگل مپ» برای یافتن مکان‌های گردشگری استفاده می‌کنید، تنگ بوان ممسنی با نام کامل تنگه توریستی بوان ممسنی در این اپلیکیشن ثبت شده است. اگر در شیراز هستید و قصد سفر به تنگه بوان را دارید، مقصد موردنظر حدود 130 کیلومتر از شما دورتر است.
برای رفتن از شیراز به بهشت گمشده فارس می‌توانید دو مسیر شیراز ـ اردکان یا مسیر شیراز ـ دشت ارژن ـ قائمیه ـ نورآباد را دنبال کنید که مسیر دوم طولانی‌تر از مسیر اول است. اگر قصد دارید مسیر شیراز ـ اردکان (یا همان مسیر شیراز ـ یاسوج) را دنبال کنید، بعداز رد کردن مناطق شول و سنگر باید در مسیر فرعی به‌سمت هرایجان در غرب این جاده برانید و سپس قبل‌از هرایجان وارد جاده بوان شوید. این مسیر را باتوجه‌به تابلوهای راهنما دنبال کنید تا به تنگ موردنظر برسید.
باوجود اینکه این مسیر پیچ‌وخم‌های زیادی دارد، به‌هیچ‌عنوان در طول مسیر خسته نخواهید شد. چراکه این جاده پر از جاذبه‌های گوناگون است و از دل یک طبیعت بسیار زیبا عبور خواهید کرد. اگر ساکن استان‌های شمال‌غربی و غرب فارس هستید و قصد سفر به تنگ بوان ممسنی دارید، باید ابتدا خود را به نورآباد، مرکز این شهرستان زیبا برسانید.
تنگ بوان تا نورآباد کمتر از نیم ساعت فاصله دارد و جاده‌ای در جنوب‌شرق این شهر، شما را مستقیم به تنگ بوان می‌برد. درواقع دسترسی کمابیش آسان به این تنگه زیبا سبب شده است گردشگری در این منطقه رونق زیادی داشته باشد.
معرفی جاذبه‌های تنگ بوان ممسنی
همان‌طور که پیش‌تر گفتم، اصلی‌ترین جاذبه گردشگری تنگه بوان ممسنی مناظر طبیعی و بافت جنگلی آن است. بااین‌حال، این تنگ ازلحاظ جغرافیایی چیزی نزدیک به 20 کیلومتر طول و در حدود 8 کیلومتر عرض دارد. درواقع جاذبه‌های تنگ بوان بیش از این دو مورد است و در دل این تنگه زیبا می‌توان از جاذبه‌های دیگری نیز برای یک سفر خاطره‌انگیز بهره برد.
روستاگردی در تنگ بوان
جمعیت تنگ بوان ممسنی در فصول سرد و گرم سال یکسان نیست. بیشتر مردمان ساکن تنگ که بیشترشان در خانه‌های کاهگلی زندگی می‌کنند، همراه با شروع فصل سرما و ریزش برف که دسترسی به تنگ را با مشکل روبه‌رو می‌کند، از اینجا خارج و در مناطق شهری همانند نورآباد ساکن می‌شوند. اگر در فصل مناسبی به اینجا آمده باشید، می‌توانید با فرهنگ و آداب‌ورسوم مردمان این تنگه آشنا شوید.
رودخانه بوان و غار کلمبار از جاذبه‌های نزدیک به روستای بوان بالاست. این رود تا کنار بوان پایین نیز ادامه پیدا می‌کند. در بوان میانی نیز می‌توانید با بخشی از زندگی عشایری آشنایی پیدا کنید.
امامزاده طاهر (ظاهر) در بوان پایین، امامزاده شاهزاده حسین در بوان میانی، بقعه بی‌بی فاطمه خاتون و امامزاده محمد در نزدیکی بوان بالا نیز از جاذبه‌های مذهبی روستاهای این تنگ زیباست که در سفر خود می‌توانید از آن‌ها دیدن کنید.
آثار باستانی تنگه بوان
درباره پیشینه تنگ بوان نوشته‌اند که ساکنان این تنگه یک بار در کشمکش حاکمان فارس به‌صورت گسترده قتل‌عام شده‌اند، لذا می‌توان این‌گونه استدلال کرد که این مکان در گذشته‌های دور نقش بسیار مهمی در تاریخ فارس داشته است.
یک کوشک متعلق به دوران ساسانیان در جوار بوان پایین، تخت و هاون سنگی که در قسمت جنوبی ارتفاعات شمالی قرار دارد، باغ بسیار زیبای پهلوانان که آن را می‌توان در شرق تنگ بوان پیدا کرد، چندین سنگ‌نوشته، نقاره‌خانه، تنگ تیرکو و آثار شهر کرکان ازجمله آثار تاریخی این تنگ است.
طبیعت تنگ بوان
تنگ بوان پر از درختان میوه و درختچه‌های کوهستانی است که می‌توان از درختان انگور، گردو و انواع مرکبات به‌عنوان مهم‌ترین آن‌ها یاد کرد. اینجا آب‌وهوای معتدل و حتی خنک‌تری نسبت‌به مناطق اطراف دارد.
عاشق پیاده‌روی باشید، با قدم زدن در زیر درختان انبوه این محل به‌سختی می‌توانید خورشید را ببینید و درواقع اکثر مسیر را زیر سایه درختان خواهید پیمود. آن‌قدر چشمه‌های جوشان و پرآب در این تنگه وجود دارد که یافتنشان به‌هیچ‌وجه کار مشکلی نیست.
مهم‌ترین چشمه تنگه بوان را با نام ممبلو می‌شناسند. اگر به این تنگ زیبا سفر کردید، سری به آبشار پولکی آن نیز بزنید. آبشاری که معتقدند پنجمین آبشار بلند ایران است، هرچند درون هر باغ اینجا نیز می‌توانید آبشارهای کوچک و بزرگ دیگری را نیز پیدا کنید. در آخر اینکه تمشک‌های خوشمزه این تنگ را از دست ندهید.
حیات‌وحش تنگ بوان
اگر دوستدار حیات‌وحش هستید، باید برایتان بگویم که این تنگ بهشتی، زیستگاه جانورانی مانند بزکوهی، قوچ و میش‌های وحشی، خرس، گربه‌سانانی مثل پلنگ و گربه کوهستان، گراز و خیلی دیگر از گونه‌های پرندگان و حیوانات است. اگر قصد شکار در این تنگه را دارید، در انتخاب خود تجدیدنظر کنید. چراکه این منطقه به‌صورت کامل تحت حفاظت محیط‌بانان است. اگر برای برپایی پیک‌نیک به این مکان زیبا رفتید، نیز از ریختن زباله در محیط خودداری کنید. زیرا زندگی این جانوران را به خطر می‌اندازید.
بهترین زمان سفر به تنگه بوان
پیش‌تر اشاره کردم که آب‌وهوای تنگ بوان حتی در فصول گرم سال نسبت‌به مناطق خارج از تنگه بسیار خنک‌تر است. این موضوع در فصول بارندگی بیشتر نیز می‌شود. لذا به همین دلیل ساکنان آن در فصل‌های سرد سال، بیشتر خانه‌های خود در تنگه را رها می‌کنند و به مناطق اطراف می‌روند.
بهار و تابستان بهترین زمان سفر به تنگ بوان است. در این فصل‌ها علاوه‌بر اینکه در این تنگه همه‌چیز شروع به سبز شدن می‌کند، می‌توانید میوه‌چینی را هم از نزدیک ببینید. پاییز تنگه نیز صحنه‌های باشکوه و زیبایی برای سفر به آن خلق می‌کند.
توصیه‌های سفر به تنگه بوان
برای سفر به تنگ بوان ممسنی، زمان سفر خود را به‌گونه‌ای تنظیم کنید که صبح زود به‌سمت آن حرکت کنید و تا شب نشده از آن خارج شوید. بهتر است به فکر چادر زدن برای شب‌گذرانی در این مکان نباشید. اگر قصد شبمانی دارید، بهتر است راهی پیدا کنید تا مهمان یکی از روستاییان بشوید. کفش مناسب بپوشید و کوله‌بار سفر خود را به‌صورت کامل تجهیز کنید. به‌ویژه لوازم بهداشتی و درمانی فراموش نشود.
برای یافتن آب در تنگه مشکلی وجود ندارد، بااین‌حال اگر مواد غذایی خاصی لازم دارید، بهتر است آن‌ها را از نورآباد یا روستاهای مسیر تهیه کنید. این تنگه در فهرست جاهای مهم گردشگری شهرستان ممسنی قرار دارد، لذا تحت پوشش خدمات‌دهی ارگان‌های مختلف در این زمینه است. لذا توصیه می‌شود اطلاعات تماس با هرکدام از ارگان‌های مربوط، برای مثال اورژانس و آتش‌نشانی منطقه، را یادداشت کنید. کیسه‌زباله هم فراموش نشود.
اگر در سفر خود به استان فارس، گذرتان به این تنگه بهشتی افتاد، تجربیات خود از تنگه بوان ممسنی را با نابرو به اشتراک بگذارید.
