در گذشته، یکی از باورهای مردم این بود که گورستان‌های شهر، درس‌نامه‌‌ای برای آموختن فناپذیری عمر است؛ ازاین‌رو، بسیاری از آرامگاه‌ها در دل شهرها ایجاد می‌شدند تا درس عبرتی برای همگان باشد. از این رو که برخی از افراد در شهرها به دلایلی شهره بوده‌اند، بعضی از آرامگاه‌ها تقدسی برای بازماندگان داشته و امروز این اماکن مقدس، ارزش دیدار و زیارت پیدا کرده‌اند. در این مقاله از نابرو می‌خواهم تخت فولاد اصفهان از دیدنی های اصفهان آرامگاهی برای شهره‌ها و گمنام را برایتان معرفی کنم.
تخت فولاد کجای اصفهان قرار دارد؟
تخت فولاد اصفهان، ازجمله آرامستان‌های قدیمی و بازمانده از ایام کهن اصفهان است که از قرن چهارم هجری، با حدود 100هزار مقبره، بسیاری از خاطرات اصفهان را در آغوش کشیده است. این آرامستان در ضلع جنوبی شهر و رودخانه زاینده‌رود قرار دارد.
این آرامگاه از دو جهت شرق و غرب، بین دو خیابان سجاد و مصلی و از شمال و جنوب بین دو خیابان شیخ مفید و آزادگان محصور شده و چند خیابان اصلی دیگر هم میان این آرامستان ایجاد شده، ازجمله خیابان‌های، خوانساری، فیض و واله. گلستان شهدا و مصلی امام خمینی نیز از اماکن ویژه و مهم این آرامگاه هستند.
تخت فولاد اصفهان؛ آرامستان افراد سرشناس
تا پیش‌از دهه 60، شهروندان عادی هم در این آرامستان به خاک سپرده می‌شدند، اما از این زمان به بعد، تنها افراد خاص و مشهور شهر در این آرامستان به خاک سپرده شده‌اند و این آرامستان در سال 1363 به‌طور رسمی متروک اعلام شد. تنها شهدای ملی، همچنان در گلستان شهدا واقع در جنوب‌شرقی این آرامستان به خاک سپرده می‌شوند.
یکی از افرادی که خاطرات و محبوبیت زیادی از خود برای مردم به یادگار گذاشته‌است، حسن کسایی، خداوندگار نی اصفهان است که در دهه 90 از دنیا رفته است و در این آرامگاه، در نزدیکی تاج اصفهانی، خواننده مکتب آوازی اصفهان، که محبوب قشر زیادی از هنرمندان اصفهان است به خاک سپرده شده است.
بی‌بی مریم بختیاری و بانو مجتهده امین از زنان سرشناسی هستند که در تخت فولاد به خاک سپرده شده‌اند. محبوبیت و سرشناسی آن‌ها باعث می‌شود افراد زیادی به زیارتگاه‌هایشان بروند.
تکیه تختفولاد؛ نوع خاصی از آرامستان‌ها
تکیه، آرامستان‌های خاصی است که افرادی با شهرت و محبوبیت بالا در آن‌ها به خاک سپرده شده‌اند و درواقع امکانات زیارتی برای مریدان و دوستداران این افراد به‌مرور در حوالی قبور آن‌ها ایجاد شده است.
تا این لحظه، حدود 40 تکیه در تخت فولاد اصفهان به وجود آمده که البته این تکایا، اماکنی برای برگزاری مناسبت‌های آیینی و یادبودهای افراد دفن‌شده در آن‌ها نیز محسوب می‌شوند.
یکی از مناسبت‌های ثابت که در این تکایا برگزار می‌شود، مراسم‌های حسینی در ایام سوگواری امام سوم شیعیان است. پیش‌تر، آیین دراویش نیز در مقبره ناصرعلی که به تکیه «ایزد گشسب» معروف بود برگزار می‌شد که در دهه 80 این تکیه تخریب و برگزاری مراسم دراویش در آن ممنوع اعلام شد، اما بسیاری از دراویش اصفهان همچنان به‌صورت مستقل در آرامگاه‌های باقیمانده به مراقبه و اعتکاف اقدام می‌کنند.
آرامگاه‌های معروف تخت فولاد
ازجمله این آرامگاه‌ها، آرامگاه بابارکن‌الدین، عارف قرن هشتم، است. مقبره این عارف جنب خیابان سعادت‌آباد و خیابان خوانساری قرار گرفته و ایوان، پله‌های سنگی و فضای داخل مقبره، محیطی با احوالات عارفانه برای مریدان این عارف مشهور به حساب می‌آید.
تکیه میرفندرسکی، یکی از تکیه‌های معروف و ملی تخت فولاد است. مشهور است که بنای اصلی این تکیه که معماری گنبدی و خاص خود را دارد، در زمان صفویه ساخته شده و در دوره‌های مختلف تاریخی علاوه‌بر ترمیم و بازسازی بنای اصلی، بناهای دیگری نیز تا این لحظه ایجاد شده است، ازجمله مقبره بختیاری‌ها در اضلاع شرقی و غربی آرامگاه.
عبدالحسین سپنتا، کارگردان اولین فیلم ناطق ایرانی، بی‌بی مریم بختیاری، و سردار اسعد بختیاری از مشروطه‌خواهان معروف بختیاری، ازجمله مشاهیری هستند که در این تکیه به خاک سپرده شده‌اند و از این جهت، این تکیه برای بختیاری‌های ساکن اصفهان قداست خاصی دارد.
یکی از ویژگی‌های این تکیه، اتاق‌های خوش نقش‌ونگار آن است، اتاق‌هایی که مقبره مشاهیر با سنگ‌های سفید و مرمری در داخل آن وجود دارد، ولی دیوارهای آن سیمانی و سرد و به‌شکل متداول آرامگاه‌های معمول نیست؛ بلکه دیوارهای گچی، با طراحی‌های طلایی‌رنگ آن فضایی مثل خانه‌های قدیمی را ایجاد کرده است.
تکیه سیدعبدالله سیدالعراقین، از تکایای جدیدتر تخت فولاد است که در زمان پهلوی ساخته شده است. در صحن این تکیه، مشاهیر معاصر اصفهان دفن شده‌اند.
یکی از اتفاقات شاخص در اصفهان، یادبود جلال‌الدین تاج اصفهانی و حسن کسایی است که هر سال در سالروز درگذشت این دو هنرمند برگزار می‌شود و شمار زیادی از آوازخوانان اصفهان و دوستداران مکتب آوازی اصفهان در خیمه مراسم که درکنار مقبره این دو هنرمند برپا می‌شود جمع می‌شوند.
جنبه‌های مذهبی و سیاسی
تخت فولاد علاوه‌بر جنبه فرهنگی، جنبه مذهبی و سیاسی هم دارد. این جنبه، در مصلای بزرگ اصفهان تجلی پیدا می‌کند. مصلای جدید امام خمینی اصفهان یکی دیگر از بناهای مهم است که در سال 1382 ثبت ملی شده و در مرکز تخت فولاد ساخته شده است. این بنا با مقصوره بزرگی که با ورق آهنی ساخته شده، 8مناره بتنی، شبستان دوگنبدی بزرگ و 21 گنبد کوچک‌تر در رواق شبستان، بزرگ‌ترین مصلای ایران به حساب می‌آید و البته هنوز در دست ساخت است.
فضای داخل مصلی، یک صحن بزرگ فرش‌شده با محراب کاشی‌کاری‌شده دارد و دورتادور آن طبقه، طبقه دومی مشرف به صحن شکل حسینه‌های سنتی ایرانی را ایجاد کرده است.
این مصلی به‌تازگی و بعد از اتمام ساخت خود، جایگزین مسجد امام خمینی در نقش جهان و محل ثابت برگزاری نماز جمعه‌های اصفهان شده است.
اگر شما هم تجربه ای از حضور در تخت فولاد دارید، آن را با ما در نابرو به اشتراک بگذارید.
چه کار خوبیست نگاریدن این متون برای ماندن در حافظه مجازی تاریخ… سپاس
سلام . اطلاعاتی که نیازداشتم دریافت کردم . به همراه عکسهای زیبا . خیلی متشکرم و برایتان تندرستی و شادمانی آرزو دارم .