سیروان رود کردستان؛ رود اسرارآمیز مرزی

سیروان رود یکی از جاذبه‌های اصلی طبیعت زیبای کردستان است. سیروان طولانی‌ترین رودخانه این سرزمین و پنجمین رودخانه پرآب ایران به‌شمار می‌رود. این رودخانه زیبا را از هرکجا که ببینید شگفتی خاص خودش را دارد. از ییلاق سردشت گرفته تا اورامانات تخت، روستای روآر، روستای هجیج و… در همه این مناطق می‌توان ردپای رود بلند کردستان را پیدا کرد. این رودخانه را با نام آب سیروان هم می‌شناسند. گفته می‌شود که در گذشته نام آن شیروان بوده است. با من همراه شوید تا در نابرو بیشتر از سیروان رود بگویم.

سیروان رود از ییلاق سردشت

شما می‌توانید در بعضی قسمت‌های کردستان از روی ارتفاعات نظاره‌گر زیبایی این رود باشید. همچنین در مناطق دیگر هم از نزدیک وسعت آن را لمس کنید. برای مثال یکی از حیرت‌انگیزترین چشم‌اندازهای این رود از ارتفاعات ییلاق سردشت قابل مشاهده است. البته این ییلاق مسیر ناهمواری دارد. برای دسترسی به این منطقه یا باید تا بالا را بپیمایید یا از وانت نیسان استفاده کنید. اگر بخواهید در این مسیر با خودرو شخصی برانید، سختی و دشواری‌های بیشتری خواهید داشت. از این قسمت می‌توانید مسیر مارپیچ رودخانه فیروزه‌ای سیروان را ببینید که کنار ارتفاعات سرسبز و کوه‌های بلند اطرافش جلوه‌گری می‌کند.

سیروان رود در روستای روآر

اگر علاقه داشته باشید که سیروان رود را از فاصله نزدیک‌تری ببینید، روستای روآر گزینه مناسب‌تری است. علاوه‌براین می‌توانید یک قایق موتوری کرایه کرده و به دل آب بزنید. در مسیر آب جاذبه‌های بسیاری را خواهید دید. کنار هیجان قایق‌سواری، در مسیر خود به چشمه کانی‌بل می‌رسید که در نوع خود یک شگفتی تمام‌عیار محسوب می‌شود. شاید تابه‌حال چشمه‌ای به این وسعت و با این حجم و فشار آب ندیده باشید. گفته می‌شود این چشمه در زمان پرآبی، حجمی در حدود 4000 لیتر در ثانیه دارد.

این چشمه آنقدر بزرگ است که وقتی به آن نزدیک می‌شوید، ترس شما را فرا می‌گیرد و احساس وحشت می‌کنید. آب با فشار زیادی از یک سوراخ در ارتفاع نه چندان بالایی داخل سیروان رود می‌ریزد. آب این چشمه معدنی، قابل شرب و بسیار باکیفیت است. هنگامی که نزدیکی آن بایستید، پس از چند دقیقه ذرات ریز آب شما را خیس می‌کنند. پس مراقب گوشی و دوربین خود باشید. این چشمه زیبا که چون آبشاری فرود می‌آید، به عنوان یک اثر ملی به ثبت رسیده و به آن لقب کوتاه‌ترین رودخانه دنیا را نیز داده‌اند.

سمت راست قسمتی که آب چشمه از آن بیرون می‌آید، یک پل به نسبت بزرگ و زیبا هم وجود دارد که با قایق می‌توانید تا نزدیکی آن بروید. همچنین اگر دقت کنید گوشه‌وکنار رود هم فضاهای جالبی می‌بینید. درختانی که سر از آب درآورده‌اند و کوه‌هایی که دورتادور آن را فراگرفته‌اند. همچنین یک زندان قدیمی کمی بالاتر از سیروان رود و داخل روستای روآر قرار گرفته است. این زندان حالت سیاهچال دارد و به گفته مردم محلی، از آن برای زندانی کردن افراد سلطنتی استفاده می‌کردند. در گذشته فرد مجرم را داخل این سیاهچال می‌انداختند و پس از آن که مرد، استخوان‌هایش را از سوراخ پایینی درمی‌آوردند.

سیروان رود در اورامانات تخت

شما می‌توانید سیروان رود را از اورامانات تخت هم تماشا کنید. به‌این‌ترتیب سری هم به این روستای پلکانی زیبا معروف به ماسوله کردستان بزنید و جاذبه‌های آن را هم ببینید. از روی ارتفاعات این روستا نظاره‌گر جریان آب سیروان رود باشید. اگر خانه‌ای در نزدیکی دره و آب اجاره کنید، صدای آن را هم خواهید شنید. البته تماشای رودخانه سیروان از این قسمت، بیشتر روستاگردی است تا طبیعت‌گردی! چراکه این روستا کاملا توریستی بوده و فضای شلوغ و پر ترددی دارد. بنابراین اگر به طبیعت‌گردی علاقه دارید، شاید بهتر باشد این رود زیبا را از دیگر قسمت‌های کردستان ببینید. اما درصورتی‌که هدفتان استراحت و لذت از مناظر روستایی است، اورامانات تخت می‌تواند گزینه خوبی برای شما باشد.

خانه پیر شالیار در اورامانات تخت هم رو به سیروان رود قرار گرفته و محل خوبی برای لذت از فضای اطراف به‌حساب می‌آید. این خانه جایی است که پیر شالیار در آن سکنی داشته و به عبادت می‌پرداخته است. مراسم پیر شالیار هرساله در این روستا با آداب و رسوم خاصی برگزار می‌شود. شما می‌توانید کنار بازدید از رود زیبای سیروان، شاهد این مراسم هم باشید.

پرنده‌نگری در سیروان رود

یکی از جذابیت‌های بی‌نظیر کردستان و سیروان رود، دیدن پرندگان مختلف به‌ویژه پرندگان شکاری است. این پرندگان مانند دارکوب، هدهد، کرکس، شاهین و دیگر موارد در همه طول مسیر و نزدیکی آن دیده می‌شوند. مردم محلی شگفت‌انگیزترین پرنده این منطقه را همای سعادت یا Bearded Vulture می‌دانند. دیدن همای سعادت به این راحتی‌ها نیست. با این همه شناسایی این پرنده ساده است. داشتن شکل خاص دم، سبیل و جثه بزرگ غیرقابل اشتباه با سایر پرندگان بوده و فقط امکان دارد همای نابالغ با غراب اشتباه گرفته شود.

اما چرا این پرنده را همای سعادت نامیده‌اند؟ در زمان‌های قدیم زرتشتیان مردگان خود را در ارتفاعات می‌گذاشتند. با این کار درگذشتگان طعمه حیوانات شده و به طبیعت بازمی‌گشتند. هنگامی که کرکس‌ها جسد مرده را تمیز می‌کردند، پرنده‌ای زیبا با سر و گردن نارنجی و سبیل عجیب، دور از همه می‌نشست تا کار همه تمام شود. سپس تکه‌ای استخوان برمی‌داشت و به آسمان می‌رفت. تصور براین بود که همای سعادت استخوان را با خود به بهشت می‌برد. به‌همین دلیل در باورهای قدیمی این پرنده را نشانه سعادت می‌دانستند. پس اگر این پرنده بر جسد شخصی ظاهر می‌شد، نشان از بهشتی بودن او داشت. بنابراین، هنگامی که در طبیعت این منطقه به گشت‌وگذار می‌پردازید، آماده دیدن این پرندگان زیبا در آسمان یا روی درختان باشید.

پوشش گیاهی اطراف سیروان رود

کنار این رود بزرگ، پوشش گیاهی بسیار چشم‌نوازی خواهید دید. درختان وون، تنگز، میلو، شرو، بلوط، پسته وحشی، گردو، توت، گلابی، انجیر، انار و… از اصلی‌ترین درختان این منطقه هستند. همچنین گیاهان پرارزشی مانند ریواس، پیچک، کرس، ترشکه، قازیاخه، گیلاخه، نرمیله، کنگر، گوزروانه، لو، زرده لو، چنور، شب بو، نرگس، گل میخک و… در این منطقه به‌وفور پیدا می‌شوند. در فصل بهار آنقدر گل و گیاهان عجیب در همه جای این استان و به‌ویژه نزدیک سیروان رود می‌بینید که شگفت‌زده می‌شوید. به‌ویژه اینکه این تنوع در هرجایی قابل‌مشاهده نیست.

سیروان رود کجاست؟

سیروان رود در جنوب‌غربی کردستان جریان دارد. این رود از به‌هم پیوستن آب قسمت‌های جنوب‌غربی، غرب و مرکز استان مانند گاوه رود، قشلاق و گردلان شکل می‌گیرد. این رود زیبا سروآباد و منطقه باستانی اورامان را به دو بخش تقسیم می‌کند. پل دوآب که حدود ۲۵ کیلومتری شمال‌غربی پاوه قرار گرفته، تنها راه ارتباطی مهم بین این دو بخش است. سیروان بعد از طی مسیری به نسبت طولانی با رودخانه لیلی تلاقی پیدا می‌کند. سپس وارد کردستان عراق و سد دربندی‌خان می‌شود. از آنجا هم با نام رودخانه دیاله، وارد رود بزرگ دجله شده و درنهایت به خلیج همیشه آبی فارس می‌ریزد. این رود قسمت زیادی از مرز ایران و عراق را می‌پوشاند.

اقامت نزدیکی سیروان رود

برای اقامت نزدیک سیروان رود هم دو انتخاب دارید. شما می‌توانید هم اطراف رود و روستاهای آن کمپ بزنید و هم در یکی از نزدیک‌ترین شهرها اقامت کنید. بعضی از روستاها مانند روستای اورامانات تخت به‌لطف شرایط توریستی، امکانات اقامتی زیادی دارند.

احتیاط در سیروان رود

هنگامی که کنار رودخانه هستید مراقب کودکان خود باشید؛ چراکه در بسیاری از قسمت‌های این رود، عمق آب به ناگهان زیاد می‌شود و می‌تواند خطرات زیادی برای شما و عزیزانتان به‌ویژه افرادی که قادر به شنا نیستند، داشته باشد.

در آخر اگر شما هم سیروان رود را از نزدیک دیده‌اید، نظراتتان را درباره آن با نابرو درمیان بگذارید.