در شهر تاریخی اصفهان آثار ارزشمند فراوانی وجود دارد که سبب شده این شهر یکی از مقاصد اصلی گردشگری به حساب آید. اصفهان برای تمامی مردم ایران به‌واسطه بناهای تاریخی‌اش، شهری خاطره‌انگیز و دوست‌داشتنی است که هرساله در تعطیلات مختلف مسافران فراوانی را پذیراست. خانه‌های تاریخی بسیاری نیز در محلات کهن اصفهان از دوره‌های مختلف به جای مانده است که هنوز می‌تواند برای اکثر افراد فضاهایی آرامش‌بخش و نوستالژیک محسوب شود. یکی از این خانه‌های ارزشمند، خانه صیرفیان است که تزئینات رنگارنگ و شگفت‌انگیزی را از دوران قاجار با خود به همراه دارد و می‌تواند یکی از بهترین گزینه‌ها برای اصفهان‌گردی در یک عصر دل‌انگیز محسوب شود. با من در نابرو همراه باشید تا با ویژگی‌های این بنای جذاب از دیدنی های اصفهان آشنا شوید.
تاریخچه خانه صیرفیان اصفهان
خانه صیرفیان یکی از خانه‌های زیبای اوایل دوران قاجار است که با ورود به آن به گذشته‌هایی دور سفر خواهید کرد. این خانه قدیمی در این دوره به‌عنوان کنسولگری فرانسه در اصفهان مورد استفاده بود. در سال ۱۳۰۹ محمدباقر سرتیپی این خانه خاطره‌انگیز را خرید. در سال ۱۳۲۱ مرحوم حاج عبدالغفور انصاری این خانه را از آن‌ها خریدند که درنهایت به نوادگان این خانواده به ارث رسید آن‌ها هم در سال ۱۳۸۸ این خانه را به کریم صیرفیان فروختند. ایشان با هدف حفظ این خانه در آن ساکن شد.
این خانه شگفت‌انگیز با اینکه اوایل دوران قاجار ساخته شده، با الهام از سبک زیبا و منحصربه‌فرد معماری خانه‌های صفوی در اصفهان بنا شده است. اولین چیزی که با ورود به این خانه نظر شما را جلب می‌کند و تاریخ کهن آن را برای شما نمایان می‌کند، مقرنس‌سازی کم‌نظیری است که یادآور شاهکارهای دوره صفوی است و شما را محو خود خواهد کرد.
بیرونی و اندرونی خانه
خانه صیرفیان منزلی وسیع است که با مساحت حدود ۱۲۰۰ متر، زیبایی‌های یک خانه دوره قاجار را به‌خوبی به بازدیدکنندگانش نشان می‌دهد. شما باید از سمت غرب بنا ورودی آن را پیدا کنید و پس‌از عبور از درِ اصلی خانه، از دالانی به یک هشتی زیبا و رؤیایی که بخش‌هایی از آن تخریب شده، برسید. سمت چپ راهروی ورودی هم به بیرون ارتباط دارد.
دسترسی به بخش اندرونی و داخلی خانه صیرفیان از در انتهای دالان امکان‌پذیر است. با عبور از این در، وارد فضایی آرامش‌بخش و مجلل می‌شوید که تا قبل‌از آن چنین تصوری از این خانه را نداشتید و بی‌شک یاد خانه‌های قدیمی مادربزرگ‌های قصه‌ها خواهید افتاد و عطر و رنگ آن‌ها برایتان تداعی خواهد شد. سه طرف حیاط دل‌انگیز این خانه، ساختمان وجود دارد.
معماری شاه‌نشین جنوبی خانه صیرفیان
اگر به طرف جنوبی خانه که نزدیک به درِ ورودی حیاط است پیش بروید، به شاه‌نشین و دو اتاق که قرینه همدیگرند، می‌رسید که این بخش شاهکار تزیینات این منزل است و زیبایی بی‌حد و اندازه‌اش شما را مسحور خود خواهد کرد.
سقف گنبدی بخش شاه‌نشین مملو از مقرنس‌های زیبایی است که به رنگ‌های مختلف نقاشی و آینه‌کاری شده‌اند و شگفتی‌های خانه را دوچندان کرده‌اند. اتاق شاه‌نشین در وضعیت خوبی حفظ شده و با اینکه پنجره‌های ارسی رنگارنگ آن و کتیبه موجود در آن که گره‌چینی ظریفی هم دارد، تا حدودی نیازمند مرمت است، اما درکل همچنان مانند قدیم پابرجاست و شما با خیال راحت می‌توانید از آن بازدید کنید.
در ازاره اتاق شاه‌نشین (بخش پایینی دیوارها) هم نقاشی‌های پرتره‌ای خوش‌آب‌ورنگش به‌سبک قاجار کشیده شده که بر اثر رطوبت آسیب دیده‌اند که اگر حفاظت شوند، تأثیر مثبت‌تری بر مخاطبان خواهند گذاشت. این شاه‌نشین با ایوان و درهای زیبا و نقاشی‌شده با اتاق‌های مجاور خانه ارتباط دارد که آن دو اتاق نیز همانند شاه‌نشین به مقرنس‌سازی زیبایی در قسمت طاقچه‌ها و سقفشان آراسته شده‌اند.
بخش شاه‌نشین شمالی
پس‌از بازدید از بخش جنوبی خانه می‌توانید از بخش شمالی آن هم بازدید کنید. فضاهای بخش شمالی خانه صیرفیان متقارن بخش جنوبی آن است، با این تفاوت که در لحظه ورود به شاه‌نشین متوجه می‌شوید این بخش دچار آسیب‌های بیشتری شده و تزئیناتش زیر لایه‌های گچ پنهان شده است. اتاق‌های قرینه این ضلع از خانه هم از لحاظ تزئینات بسیار با هم متفاوت‌اند.
در اتاقی که بخش غربی قرار گرفته، تزیینات بسیار شبیه شاه‌نشین ضلع جنوبی است؛ در حالی که اتاق شرقی هیچ‌گونه تزئیناتی ندارد و بسیار ساده است اما همین سادگی‌اش هم ممکن است برای شما جذاب و متفاوت باشد. جالب است بدانید این اتاق ساده به یک پستوی بزرگ متصل است که در گذشته از آن به‌عنوان اتاق صندوق‌خانه استفاده می‌کرده‌اند که شما می‌توانید در آن ساعت‌ها خاطرات دوران کودکی‌تان را که در گنجه‌های خانه‌های قدیمی به بازی می‌پرداختید، به یاد آورید.
تالار غربی خانه صیرفیان
پس‌از بازدید از بخش شمالی خانه صیرفیان اگر به‌سمت غرب حیاط بروید، مهم‌ترین اتاقی که در این بخش با آن مواجه می‌شوید، یک تالار با طاق بلند است که به دو حیاط می‌رسد که هنوز در آن پرندگان آواز می‌خوانند و فضایی پر از آرامش را ایجاد می‌کنند.
در گذشته در هر دو طرف این تالار ارسی وجود داشته و سقف اصلی آن که در حال حاضر تخت است همانند شاه‌نشین بخش جنوبی دارای مقرنس‌های زیبایی بوده است که بقایای آن‌ها به جای مانده‌اند و شما می‌توانید از آن‌ها بازدید کنید. سمت شرق این اتاق به حیاط اصلی و روبه‌رو به حوض کمابیش بزرگ و عمیق وسط حیاط مشرف است؛ حوضی که می‌توانید در لبه آن بنشینید و به سکوت پرآرامشی که گاهی با آواز خوش پرندگان عجین می‌شود و فضای پرخاطره این خانه را از خارج از آن و زندگی شلوغ شهری جدا می‌کند، گوش فرا دهید و حسابی لذت ببرید.
سمت غرب این تالار دوست‌داشتنی هم به حیاط سرسبز بیرونی که آنجا هم حوض کوچکی وجود دارد، مشرف است. همچنین این اتاق با دری کهنه به اتاق سمت شمال راه پیدا می‌کند. اتاق شمالی به‌شکل تالاری پنج‌دری است که در بخش بالایی آن اتاق‌های گوشواره‌ای‌شکل ایجاد شده‌اند. ایوان کوچک ستون‌داری هم نظر شما را در این قسمت به خود جلب خواهد کرد که جلوی اتاق‌ها قرار گرفته است.
در این اتاق تالارمانند کتیبه نفیس و گره‌چین‌های بالای درها همچنان به‌عنوان تزئین به چشم می‌خورند. بخش جنوبی این تالار طاق بلند به‌صورت یک دالان است که دو ورودی به‌شکل ایوان با مقرنس‌کاری زیبا، در دو طرف دالان قرار گرفته‌اند. در جنوب دالان هم دو اتاق مشاهده خواهید کرد که همه عناصر آن‌ها از سایر قسمت‌های این خانه جدیدتر هستند که بی‌گمان در بازسازی‌های صورت‌گرفته، جایگزین اتاق‌های قدیمی شده‌اند. اما در کل اکثر بخش‌های خانه اصالت خود را حفظ کرده‌اند و بازدید از آن روزی فراموش‌نشدنی را برایتان رقم خواهد زد.
تزئینات معماری خانه صیرفیان اصفهان
ویژگی اصلی خانه تاریخی صیرفیان تزئینات باشکوه و فراوان آن است که از میان آن‌ها می‌توان به گچ‌بری‌هایی نفیس، مقرنس‌سازی‌های ماهرانه، آیینه‌کاری‌های جذاب، نقاشی‌های گل و مرغ، پرتره‌سازی‌های قاجاری و درنهایت گره‌چینی‌هایی ظریف اشاره کرد که در اکثر بخش‌های این خانه پراکنده شده‌اند و بخش‌هایی از آن‌ها همچنان سالم مانده‌اند و بر ارزش‌های این بنا افزوده‌اند و می‌توان به‌عنوان یکی از جاذبه‌های تماشایی شهر اصفهان ساعاتی را به بازدید از آن اختصاص داد و نهایت لذت و استفاده را از وجود چنین اثر منحصربه‌فرد و زیبایی برد.
کلام آخر
کیفیت هنرمندانه و تاریخی خانه صیرفیان اصفهان به‌لحاظ معماری و تزئینات شگفت‌انگیزش بیانگر اوج هنر ایرانی است که هر مخاطبی را به خود جذب می‌کند. هرچند این خانه بنای شناخته‌شده‌ای مانند سایر آثار تاریخی دیدنی شهر اصفهان به حساب نمی‌آید، باز هرکس که با این خانه رؤیایی آشنا شده و تجربه بازدید از آن را داشته، نظر مثبتی درباره مراجعه به این فضای ارزشمند داشته و آن را به دوستان خود نیز توصیه کرده است.
خانه تاریخی صیرفیان در یکی از محلات قدیمی اصفهان، یعنی محله قدیمی تاریخی چهارسوق شیرازی‌ها قرار گرفته و جزو معدود بناهای تاریخی است که همچنان پابرجا مانده و احیای آن می‌تواند یک مجموعه بی‌نظیر در این منطقه به وجود آورد.
فراموش نکنید اگر به بازدید از این خانه قدیمی و دوست‌داشتنی می‌روید، دوربین عکاسی به همراه داشته باشید؛ زیرا با تزئینات چشم‌نوازش مکان مناسبی برای ثبت عکس‌های یادگاری زیبایی محسوب می‌شود. اگر از بودن در این مکان تجربه‌ای دارید، آن را با نابرو به اشتراک بگذارید.
نشانی خانه تاریخ صیرفیان اصفهان
خانه کریم صیرفیان در شهر اصفهان، محله چهارسوق شیرازی‌ها، خیابان شیخ بهایی، کوچه سرتیپ (شهید مهرداد انصاری چهارسوقی) بعداز چهارراه اول سمت راست پلاک ۴۱ قرار گرفته است.
