چابهار شهر ساحلی جنوب‌شرقی ایران که سالانه گردشگران زیادی را به‌سمت خود جذب می‌کند که شاید بیشتر آن‌ها به‌دلیل آب‌های اقیانوسی و ساحل‌های بکر این منطقه، چابهار را به‌عنوان مقصد گردشگری خود انتخاب کرده‌اند، اما جالب است بدانید چابهار ازلحاظ بناهای تاریخی مذهبی هم بسیار دیدنی و جذاب است و بناهایی با ترکیب معماری ایرانی و هندی و پاکستانی، هر بیننده‌ای را به‌سمت خود جذب می‌کند. در این مقاله از نابرو می‌خواهم بقعه سید غلامرسول از جاهای دیدنی چابهار را معرفی کنم که اگر گذر شما به این شهر زیبا افتاد، ساعتی را به بازدید از این معماری زیبا بگذرانید.
بقعه سید غلامرسول از گذشته تاکنون
این روزها بیشتر گردشگرانی که به شهر بندری چابهار سفر می‌کنند، سری هم به بنای تاریخی آرامگاه سید غلامرسول این شهر بزنند هم خالی از لطف نیست. این بنا که به سبک و سیاق هندی طراحی شده، اثری برجای‌مانده از سال 465 هجری قمری و دوران تیموریان است.
از گذشته‌هایی دور، مسلمانان هندوستان و چابهار، به زیارت سید غلامرسول مشرف می‌شوند. این بنای سفید‌رنگ، در حدود پنج‌کیلومتری شمال‌غربی خلیج چابهار واقع شده است. مقبره سید غلامرسول در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. مردم چابهار اعتقاد خاصی به این شخص دارند. توصیه من به شما این است که در این مکان‌های مذهبی نهایت احترام را به اعتقادات مردمان آنجا بگذارید تا شما نیز مورد احترام واقع شوید.
سید غلامرسول چه کسی بوده است؟
درباره سید غلامرسول دو دیدگاه مختلف وجود دارد. برخی از مردم معتقدند این فرد یک عارف نامدار شیعه بوده که مردم هندوستان و همچنین شهر چابهار ارادت خاصی به او داشتند.
برخی نیز اعتقاد دارند سید غلامرسول یک فرد لوطی (به‌معنی مطرب دوره‌گرد) بوده که تمامی زندگی خود را وقف شادی و خوشحال کردن مردم کرده است. اما چیزی که گویا هر دو دسته به آن اعتقاد دارند این است که سید غلامرسول فردی هندی‌تبار بود که برای ازدواج با یک زن چابهاری، به این بندر سفر می‌کند.
او در شب عروسی خود دچار بیماری شد و از دنیا رفت. سید غلامرسول قبل مرگش از مردم درخواست کرد که به‌جای گریه و زاری بر سر مزارش، رقص و پایکوبی به راه بیندازند. به همین دلیل، ارادتمندان به این شخص، هر سال در سالگرد مرگش در آخر ماه ذی‌القعده، ده روز رقص و پایکوبی می‌کردند و یاد سید غلامرسول را زنده نگه می‌داشتند.
مقبره سید غلامرسول
گویا در آن ایام، ابتدا زنان محلی مقبره را آب و جارو و مردها با لباس پاکیزه و آراسته خود را مهیای رقص و پایکوبی می‌کردند. به‌محض طلوع آفتاب، صدای ساز و دهل کل محوطه را برمی‌داشت و مردمانی از پاکستان، هندوستان و چابهار به همراه سیاه‌پوستانی از برخی کشورهای آفریقایی جشن و پایکوبی خود را آغاز می‌کردند. همچنین زنانی که سن بیشتری داشتند، برای گرفتن شفای بیماران و گرفتن حاجات دیگران به داخل مقبره می‌رفتند.
البته متأسفانه امروز از این مراسم و پایکوبی‌ها خبری نیست. این مراسم‌های زیبای کهن مانند خیلی از مراسم‌های شادی‌بخش ایرانیان، به دست فراموشی اجباری یا اختیاری سپرده شده است. امروزه مردم شیعه‌مذهب بندر چابهار در ایام مختلف سال ازجمله ایام محرم و صفر در آرامگاه سید غلامرسول چابهار عزاداری می‌کنند.
معماری بقعه سید غلامرسول
بنای آرامگاه سید غلامرسول چابهار، شباهت زیادی به معماری بناهای هندی دارد و می‌توان گفت به‌سبک معماری هندی احداث شده است. برخی از کارشناسان عقیده دارند این آرامگاه، یک بنای سلجوقی است، ولی بسیاری از کارشناسان هم عقیده دارند که این بنا در دوره تیموریان ساخته شده و در سال‌های بعدی ازجمله عهد صفوی دخل و تصرفاتی در آن صورت گرفته است.
خود بنای بقعه سید غلامرسول در ضلع غربی حیاط آن و برروی یک صفحه به ارتفاع یک متر ساخته شده است. در هر چهار گوشه این مقبره کوچک، می‌توان مناره‌هایی کوتاه قامت را مشاهده کرد.
روبه‌روی آرامگاه صفحه‌‌ای به بلندی یک متر و چهار پله قرار دارد که روی آن آرامگاه واقع شده است. در قسمت شرقی صفحه آرامگاه یک پیشخان با سقف تیرهای چوبی و حصیری و چند ستون چوبی است که با پنج پله به حیاط متصل می‌شود.
پیشخان بقعه سید غلامرسول پیشینه چندانی ندارد، ساقه گنبد استوانه‌ای است و سقف گنبد از درون با گچ سفید شده و بنا یک بنای خاص ایرانی است و از معماری سلجوقی الهام گرفته است. آرامگاه در میان بنا واقع شده و روی آن یک صندوقچه و بالای آن یک جعبه چوبین با تزئینات مختلف هندسی قرار دارد. گورستان در شرق بنا قرار دارد.
گنبد بقعه سید غلامرسول
درِ ورودی آرامگاه در ضلع غربی بنا قرار دارد. با ورود به فضای داخل این بنا، طاق‌نماهایی را خواهید دید که به زیبایی هرچه تمام مقرنس‌کاری شده‌اند. نقش و نگارهایی اسلیمی همچون طرح گل را در جای‌جای این مقبره می‌توان مشاهده کرد. همچنین در داخل طاق‌نماها، عبارات «لا اله الا الله»، «یا محمد» و «یا علی» را می‌توان مشاهده کرد.
باوجود اینکه امروزه مراسم سالگرد این شخص بزرگوار به همان سبک و سیاقی که خود او خواسته بود، برگزار نمی‌شود، هنوز هم ارادتمندان او، برای زنده نگهداشتن یاد و خاطره‌اش در آن ایام به زیارت او می‌روند. بقعه سید غلامرسول یکی از جاذبه‌های تاریخی این بندر معروف کشورمان است.
گویا در گذشته در جای‌جای بقعه سید غلامرسول نقاشی‌های زیادی هم وجود داشته که امروزه به‌جز تعدادی محدود، چیزی از آن‌ها باقی نمانده است. اگر شما هم روزی قصد سفر به بندر زیبای چابهار را داشتید، به دیدار این مقبره بروید و یاد و خاطره سید غلامرسول را زنده نگه دارید.
ساعت بازدید از بقعه سید غلامرسول
ساعت بازدید بنای زیبای بقعه سید غلامرسول از 8 صبح تا قبل غروب آفتاب است و یک خانواده در گوشه‌ای از حیاط این مقبره اقامت دارند که در ساعات معین در‌ها را برای بازدیدکننده‌ها باز و بسته می‌کنند و نظافت مقبره را نیز به عهده دارند.
فاصله زمانی این بنا از منطقه آزاد چابهار یا هر نقطه از شهر چابهار حداکثر پنج دقیقه است و در نزدیکی میدان شیلات قرار دارد.
