یکی از مکان‌های زیارتی و گردشگری شهرری، زیارتگاه سه دختران و بقعه امامزاده علی و قاسم (علیه السلام) محسوب می‌شود. این دو زیارتگاه مدفن پنج تن از نوادگان امام حسن مجتبی علیه‌السلام است که کنار هم و نزدیکی آستان مطهر حضرت عبدالعظیم (علیه السلام) قرار گرفته‌اند. اگر مایل هستید با این زیارتگاه آشنا شوید، با من در نابرو همراه شوید تا سری به آنجا بزنیم.
زیارتگاه پنج تن
میان اهالی شهرری و حتی تهران، کم‌تر کسی پیدا می‌شود که تاکنون به زیارت حضرت عبدالعظیم حسنی در شهر ری مشرف نشده باشد. معمولا زائرین این حضرت بعد از رسیدن به مقصد، داخل حرم و محوطه آستان ساعاتی را به خواندن زیارت‌نامه و نماز و رازونیاز می‌پردازند. بعد از گشت‌وگذار در باغ توتی یا کتابخانه، آسمان‌نما و موزه آستان حضرت عبدالعظیم ترجیح می‌دهند درصورت داشتن وقت خالی بیشتر، آن را در بازار قدیمی و بازار جدید پشت حرم به خرید مایحتاج صرف کنند.
معمولا زائران در یکی از کبابی‌های معروف منطقه کبابی خورده و با پایی خسته ولی روحیه‌ای مضاعف به خانه خود برمی‌گردند. اگر شما هم روزی به زیارت حضرت عبدالعظیم حسنی رفتید، پیشنهاد می‌کنم به زیارتگاه پنج تن که نزدیکی درب ضلع شرقی آستان قرار دارد، سری بزنید.
باب المصلی درب شماره هفت که ضلع شرقی آستان حضرت عبدالعظیم حسنی را به قسمت پارکینگ و محوطه وسیعی متصل می‌کند، روبروی بوستان سرسبز (دانش) واقع شده است. بخش جنوبی این بوستان محل قرار گرفتن دو بقعه کوچک نزدیک به هم است.
این دو بقعه با حسینیه خدمه اهل بیت_کربلایی‌های مقیم ری به یک‌دیگر متصل شده و تقریبا ساختمان واحدی را تشکیل می‌دهند. بقعه سه دختران سمت چپ و بقعه امامزاده علی و قاسم سمت راست حسینیه قرار دارند.
بنای این بقاع متبرکه از ساختمان‌های ساده و کوچکی تشکیل شده که در عین قدمت زیاد اثری از هنر هنرمندان اسلامی را بر در و دیوار خود ندارند. بقعه سه دختران با وسعت 48 مترمربع به‌طورکلی شامل دو اتاق کوچک متصل به‌هم می‌شود که حرم و رواق را تشکیل می‌دهند. رواق همان فضای ورودی بقعه است. اینجا تاریخچه و شجره‌نامه سه دختران را در قابی بزرگ به دیوار نصب کرده‌اند. در گوشه‌ای از آن، مکانی برای پاسخگویی به مسایل شرعی زوار و بازدید کنندگان درنظر گرفته‌اند. قفسه‌ای از کتب ادعیه، قرآن و زیارت‌نامه کنار دیوار و سنگ قبری قدیمی در گوشه‌ای از این مکان به‌چشم می‌خورد.
حرم اصلی اتاق کوچک دیگری است که ضریح فلزی ساده‌ای در آن دیده می‌شود. این ضریح ظاهرا بسیار کوچک بوده و گنجایش بیش از یک قبر را ندارد؛ ولی به‌گفته خادم امامزاده، به‌دلیل کوچک بودن فضای حرم و ایجاد امکان گردش زایرین دور آن، مجبور به ساخت ضریح کوچک‌تر روی قبور دختران امامزاده شده‌اند. سرمایش فضای داخل بقعه در فصل تابستان به‌وسیله کولر و پنکه و گرمایش آن در فصل سرما به‌وسیله بخاری گازی انجام می‌شود.
این بقعه با گنبدی بر فراز آن در عهد قاجار احداث و پس از آن به زیارتگاهی برای عموم شیعیان تبدیل شده است. اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان ری در سال ۱۳۷۷ به تعمیر و مرمت این بنا و محیط اطراف آن پرداخت. اکنون طرح توسعه بنا نیز آماده شده که در آینده به‌اجرا گذاشته خواهد شد. این بنا را در لیست آثار ملی کشور نیز ثبت کرده‌اند.
شجره نامه و مختصری از زندگی‌نامه سه دختران
این سه خواهر با نامهای سیده خدیجه، سیده فاطمه کبری و سیده فاطمه صغری هر سه از نوادگان امام حسن مجتبی هستند که با فاصله‌ی هفت نسل به امام دوم شیعیان متصل می‌شوند.
ابوعبدالله بن محمد به‌دلیل سکونت در شهر بطحاء بین مردم به ابوعبدالله بن محمد بطحائی ملقب شد که پس از آن فرزندان ایشان هم به نام بنوالبطحائی شناخته می‌شدند. ایشان دارای هفت پسر بودند که یکی از آنها قاسم نام داشت که در زمان خود از بزرگان سادات شهر مدینه بود.
قاسم نیز ۹ پسر داشته که به دلیل جو ناآرام و امنیتی که در آن زمان در شهر مدینه بوده، همگی غیر از دو حمزه و عبدالرحمن مجبور به مهاجرت شدند. این دو برادر در همان مدینه باقی ماندند و عبدالرحمن بعد از ازدواج با دختر عموی پدر خود بنام زینب بنت عبدالرحمن الشجری که ایشان هم یکی دیگر از نوادگان امام حسن مجتبی بود،صاحب ۲۳ فرزند شد.
بسیاری از فرزندان ایشان هم به طبرستان، جبل خراسان و ری مهاجرت کردند. متاسفانه در هیچیک از کتب تاریخی علت مهاجرت این سه خواهر به شهرری ذکر نشده است ولی به‌دلیل اینکه پسر عموی آنها ساکن شهرری بوده و عمو‌زاده ایشان بنام حسن بن زید داعی موسس دولت علویان در طبرستان بوده و پس از قیام و تصرف آن شهر و نواحی اطراف طبرستان به آن مکان رفته، و همسران ایشان هم بدنبال ایشان به طبرستان مهاجرت و سپس در شهرری ساکن شده‌اند. وفات این سه خواهر در ثلث اول سال چهارم هجری قمری بوده است.
بقعه امامزاده علی و قاسم
این بقعه در مجاورت زیارتگاه سه دختران و در قسمت شمالی آن واقع شده است و از لحاظ قدمت بنا، ساختمانی مشابه زیارتگاه سه دختران دارد. در قسمت ورودی و محل کفش‌کن، زیارت‌نامه‌هایی به دیوار نصب کرده و چادرهایی برای استفاده بانوان بدون چادر تدارک دیده‌اند. این بخش از ساختمان را مثل داخل حرم، مفروش کردند و کنار قاب‌های ادعیه و زیارت‌نامه، کتاب‌های متنوعی نیز داخل کتابخانه چیده شده که درصورت لزوم مورداستفاده علاقه‌مندان قرار می‌گیرد. حرم این امامزادگان نسبت به حرم امامزادگان سه دختران کمی بزرگ‌تر و از نظر تجهیزات سرمایشی و گرمایشی مشابه بقعه دیگر است.
شجره‌نامه‌امامزادگان علی و قاسم
امامزاده پنج تن نیز از نوادگان امام حسن مجتبی هستند که با واسطه‌ی هفت نسل به امام دوم شیعیان می‌رسند.
سید ابوالحسن علی و قاسم ابنی حمزه بن محمد الاکبر بن هارون بن ابوعبدالله محمد البطحایی بن القاسم بن الحسن بن زید بن الامام حسن علیه السلام.
این دو برادر همچون جد بزرگوار خود ابوعبدالله محمد البطحانی از سادات جلیل القدر مدینه بشمار میرفتند که دارای هفت فرزند از جمله هارون بود. هارون نیز شش پسر داشت که به‌دلیل جو ناآرام مدینه مجبور به مهاجرت و ترک وطن شدند. از این میان سید حسن و سید حسین به دیار ترک رفتند و سید محمد اکبر در مدینه ماندگار شد. فرزندان سید محمد اکبر نیز برخی به دینور و طبرستان رفتند و فرزند دیگرش حمزه به شهرری مهاجرت کرد.
سید ابوالحسن علی و سید قاسم دو فرزند حمزه هستند که در شهرری سکونت داشتند ولی به‌دلیل قیام حسن بن زید داعی در طبرستان،برای همراهی آن پسر‌عموی خود، به آنجا رفته و سپس در شهرری اقامت کردند.
(منبع تحقیق دکتر محمد مهدی فقیه بحرالعلوم ۰۹۱۲۱۵۲۰۷۹۸)
فعالیت‌های آستان امامزادگان پنج تن
آستان امامزادگان پنج تن در طول سال فعالیت‌های مذهبی بسیاری را برگزار می‌کند. ازجمله این فعالیت‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
برگزاری مراسم زیارت عاشورا ویژه خواهران هر دوشنبه ساعت 10 صبح
برگزاری کلاس‌های مهدویت در روزهای سه‌شنبه هر هفته ساعت سه بعد‌از‌ظهر
_ خیمه‌های معرفت، پاسخگویی به مسایل شرعی و مشاوره در روزهای پنج‌شنبه و جمعه هر هفته
_غرفه‌های کودک، نقاشی و قرایت قرآن با جایزه در روزهای پنج‌شنبه و جمعه هر هفته
ضمنا در این آستان همه روزه نماز ظهر، عصر، مغرب و عشا به‌صورت جماعت برگزار شده و از خادمان افتخاری ثبت‌نام به‌عمل می‌آید. درصورتی‌که به شرکت در این‌گونه مراسم تمایل دارید یا علاقه‌مند به خدمت افتخاری در این‌گونه مکان‌های مذهبی هستید، می‌توانید به این محل مراجعه کرده و ثبت‌نام کنید.
بوستان دانش، گورستان قدیمی
سال‌ها پس از خاک‌سپاری این پنج امامزاده در محل فعلی، در سال ۱۳۳۴، 17 جریب از زمین‌های اطراف بقعه توسط فردی خیّر به‌نام آقا شیخ رضا بروجردی خریداری و وقف امامزادگان شد. این کار را به‌منظور دفن درگذشتگان مسلمانان اعم از زوار و غریبان به‌صورت رایگان انجام داده‌اند که این مطلب روی سنگ قبر خود شخص واقف حک شده است. در سال‌های اخیر که نیازی به نوسازی و مناسب‌سازی محل احساس شد، روی قبرستان موردنظر را کاملا پوشاندند و بوستان دانش را احداث کردند. اکنون سنگ قبر آقا شیخ رضا بروجردی از جا درآمده و به‌عنوان سندی تاریخی در گوشه‌ای از بقعه سه دختران نگه‌داری می‌شود. نام این مکان که قبلا قبرستان سه دختران نامیده می‌شد، به بوستان دانش تغییر یافت.
امکانات بوستان دانش
پس از تبدیل این مکان به بوستان، در قسمت جنوبی بقاع متبرکه، کتابخانه‌ای با عنوان کتابخانه امام خمینی تاسیس شد. این کتابخانه همه‌روزه مورداستقبال علاقه‌مندان به کتاب و کتابخوانی قرار می‌گیرد. همچنین قطعه زمینی به‌عنوان پیست دوچرخه‌سواری بانوان درنظر گرفته شده که درصورت تمایل می‌توانید با کرایه کردن دوچرخه در آن به ورزش دوچرخه‌سواری بپردازید.
در بخش دیگری از بوستان نیز چندین تاب و سرسره برای بازی کودکان بالای 12 سال درنظر گرفته‌اند و زمین فوتبالی نیز در بوستان دانش می‌بینید که به‌وسیله نرده‌های آهنین محصور شده است. سرویس‌های بهداشتی مردانه و زنانه در قسمت شمالی بوستان قرار دارد.
همه این امکانات به‌علاوه محیط مشجر و سرسبز بوستان باعث شده این بوستان به‌عنوان مکانی مناسب برای استراحت زایرین و خانواده‌ها به‌حساب بیاید. اگر شما هم قبلا به این مکان آمده و از فیوضات معنوی زیارت این امامزادگان و همچنین فضای دل‌گشای این بوستان لذت برده‌اید، تجربه خود را با نابرو به‌اشتراک بگذارید.
