مرکز زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی منطقه شمال شرق کشور، در سال 1369 با هدف توسعه اطلاعات پایه در حوزه علوم زمین در مشهد شروع به کار کرد. پس از آن اقداماتی جهت ایجاد نخستین پارک موزه علوم زمین کشور از سال 1387 صورت گرفت. این مجموعه نهایتا در سال 1397 فعالیت خود را به‌طور رسمی در فضایی متفاوت با سایر موزه‌ها، در محوطه‌ای که با عناصر خاص زمین‌شناسی تزیین شده‌اند، شروع کرد. در این مطلب با من همراه باشید تا سری به پارک موزه علوم زمین مشهد و سایر دیدنی‌های مشهد بزنیم.
شروع اتفاقی هیجان‌انگیز
گردن بلند دایناسور که از چند متر آن‌طرف‌تر هم قابل مشاهده است، یکی از ویژگی‌هایی است که توجه هر بیننده‌ای را جلب می‌کند. در این سفر بی‌شک یکی از جالب‌ترین تجربه‌ها در انتظارتان خواهد بود. محوطه اصلی پارک، منظومه شمسی، ساعت آفتابی، آب‌نمای قاره‌ها، کره زمین، انواع سنگ‌ها، انواع گسل‌ها، تندیس زمین‌شناسی، محوطه دایناسور، برکه نمادین دریاچه ارومیه، آبشار، تونل آموزش معدن زغال‌سنگ، تندیس مادر و زمین، پارک اکتشاف، ساختمان مرکزی، کافی‌شاپ و مرکز خرید، بخش‌هایی هستند که در این مجموعه وجود دارند. بعضی از قسمت‌ها در حال ساخت هستند.؛ اما اکثر بخش‌ها، به‌ویژه بخش‌های مربوط‌به ساختمان اصلی موزه زمین‌شناسی تکمیل شده و پذیرای بازدیدکنندگان است.
پس از تهیه بلیت، وارد محوطه این پارک موزه می‌شوید. المان‌های بصری و زمین‌شناسی به‌قدری جلب توجه می‌کنند که مطمئنا با خودتان می‌گویید، از کجا باید شروع کنم. اما نگران نباشید. یکی از نکات مثبت در این پارک موزه، وجود راهنما است که تمام قسمت‌ها را با شما همراهی می‌کند. راهنمایی که صبورانه به تمام کنجکاوی‌های من پاسخ می‌داد و تجربه این بازدید را برایم به‌یادماندنی‌تر کرد.
بخش‌های مختلف پارک
در ابتدا و پیش از شناخت زمین، وارد بخش منظومه شمسی می‌شوید.؛ فضایی گنبدی‌شکل که سیاره‌های آن باتوجه به مقیاس‌های اصلی کوچک شده‌اند. اطلاعاتی که می‌توان در این بخش از تابلوهای موجود دریافت کرد، در شناخت بهتر ستاره‌ها و منظومه شمسی بسیار مفید خواهند بود.
بخش بعدی شامل ساعت‌های آفتابی است. راهنما به شما نشان می‌دهد چگونه درگذشته با استفاده از ابزارهای ساده‌ای نظیر نور آفتاب، سایه‌ای که از پیکره انسان روی زمین شکل می‌گرفته و البته دانش گذشتگان، ساعت دقیق را در طول روز تعیین می‌کردند.
. ویدئو از مهین ناظری
کره زمینی که لایه‌های مختلف پوسته، گوشته و هسته آن به‌صورت ماکت متحرک لمس‌کردنی است، برای کودکان بسیار دوست‌داشتنی است.
راهنما پس از بازدید از ساعت‌های آفتابی، شما را برای آشنایی با انواع سنگ‌های موجود در طبیعت به سمت دیگر محوطه پارک می‌برد. در آنجا سنگ‌های بزرگی از جنس رسوبی، کنگلومرا و دگرگونی را در ابعاد بزرگی خواهید دید. لمس سنگ‌ها ازنزدیک، برای کودکان بسیار هیجان‌انگیز خواهد بود. پس از آن، دایناسور غول‌آسای داخل محوطه به شما معرفی می‌شود که در ابعاد واقعی طراحی و ساخته شده است و با ظاهری آرام در گوشه پارک جا خوش کرده است. خوشبختانه این دایناسور گیاه‌خوار است و با شما کاری نخواهد داشت.
. ویدئو از مهین ناظری
پس از بازدید از دایناسور، به‌سمت نیمکت‌هایی می‌روید که ظاهری عجیب دارند و درواقع نیم‌رخ‌های زمین‌شناسی برای آموزش انواع گسل‌ها هستند. طراحی خلاقانه و زیبای این بخش از پارک به‌همراه آموزش با ابزار آموزشی لمس‌کردنی، بسیار تاثیرگذار خواهد بود.
یکی دیگر از بخش‌های آموزشی موجود در بخش بیرونی تونل، معدن‌کاری است. از در چوبی تونل زیرزمینی، وارد این بخش می‌شوید. ابزار‌هایی واقعی نظیر چراغ‌های هدلایت، باتری‌ها و کلاه‌های سیاه و دوده‌گرفته‌ای را مشاهده می‌کنید. بعد گذر از تونلی که تماما به‌شکل و ابعاد واقعی ساخته شده است، وارد بخشی با سقف گنبدی می‌شوید که در آن کارگرهای معدن در حال کار هستند. ماکت‌های انسانی که به‌علت کار در معدن به‌رنگ سیاه درآمده‌اند، در حال کنده‌کاری با کلنگ‌ها هستند. جان‌پناه‌ها و ریل‌های مخصوص حمل واگن‌های زغال‌سنگ، دشواری کار در معادن را به نمایش می‌گذارند.
. ویدئو از مهین ناظری
ساختمان موزه
مجموعه پارک موزه زمین شناسی، در دو بخش مسقف و فضای باز اجرا شده است، پس از بازدید از محوطه پارک، به داخل ساختمان مسقف وارد می‌شوید که بیشتر به موزه شباهت دارد. در بخش مسقف انواع سنگ‌ها، کانی‌ها و فسیل‌ها، شامل ۷۰۰ نمونه کانی، ۱۰۰ نمونه سنگ، ۱۴ نمونه عنصر طبیعی، ۵۰ نمونه فسیل، ۶۰ نمونه سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی و همچنین برخی پدیده‌های زمین‌شناسی به نمایش گذاشته شده‌اند. در سالن اصلی موزه، اسکلت غول‌پیکر تیرانوسوروس (Tyrannosaurus) روبه‌روی شما است و به شما لبخند می‌زند، دایناسوری که در دوره ژوراسیک طبق فرضیه برخورد شهاب‌سنگ و فوران آتش‌فشانی از بین رفته است.
. ویدئو از مهین ناظری
در اینجا دوره‌های مختلف زمین‌شناسی (پالئوزوئیک، مزوزوئیک و سنوزوئیک) را با ماکت‌های مختلف موجوداتی که در آن دوران زندگی می‌کردند، خواهید شناخت و به‌همراه آن، اطلاعات زمین‌شناسی و زیست‌شناسی آن دوره‌ها در دسترستان خواهد بود. اگر به زیست‌شناسی و دیرینه‌شناسی علاقه‌مند هستید، پیشنهاد می‌کنم از تمام تابلوهای اطلاعات هر دوره عکس‌برداری کنید تا بعدا به مطالب دسترسی داشته باشید.
. ویدئو از مهین ناظری
بخش فسیل‌ها و سنگواره‌ها شامل ناخن، رد پا و دندان دایناسور با قدمت بیش از ۱۵۳ میلیون سال، فسیل‌های موجودات اقیانوسی عصر حاضر، سنگ‌های قدیمی (به‌طور مثال سنگ گرانیتی با قدمت بیش از ۵۰۰ میلیون سال) است. علاوه‌بر نمونه‌هایی که از ایران جمع‌آوری شده‌اند، سنگ‌ها و فسیل‌هایی از کشورهایی مانند برزیل، مراکش، ماداگاسکار، آلمان و فیلیپین نیز جمع‌آوری و خریداری شده‌اند. قدیمی‌ترین فسیل موجود در این موزه مربوط‌به بیش از ۵۰۰ میلیون سال پیش است. فسیل رد پای دایناسور در رسوبات ژوراسیک که در کرمان کشف شده است، یکی از جالب‌توجه‌ترین فسیل‌ها در این بخش از موزه است.
از قسمت فسیل‌ها که عبور کنید، قفسه‌های جذاب و رنگارنگ کانی‌ها را می‌بینید. بلور‌های نمکی، قطعات فیروزه و زمرد و قطعاتی از کانی‌هایی با رنگ‌های عجیب که تابه‌حال در طبیعت مشاهده نکرده‌اید، این قسمت جالب موزه را تشکیل می‌دهند. پس از بخش کانی‌ها، ابزارهای زمین‌شناسی حرفه‌ای را در ویترین مشاهده می‌کنید؛ کفش، چکش، قطب‌نما و ذره‌بین، و یکی از جالب‌ترین نقشه‌هایی که تاکنون دیده‌اید:، یعنی نقشه دست‌نویسی که آقای دکتر سبزه‌ای با دقت و حوصله از بخش‌های مختلف اکتشافی نگاشته‌اند، در این بخش وجود دارد.
پس از بررسی وسایل زمین‌شناسان و مشاهده انواع سنگ‌ها داخل ویترین‌ها، به ماکت کوه آتش‌فشانی برخورد می‌کنید، که با اهرمی چرخشی شروع به غرش و فوران می‌کند. مطمئنا این بخش، یکی از بخش‌های دوست‌داشتنی این پارک موزه برای کودکان است.
مشهد به‌عنوان شهر سنگ‌های قیمتی و زینتی شناخته شده‌است. به همین منظور در قسمت بالایی موزه در کنار دیوار‌هایی که نماد و نشانه تپه‌های شنی در کویر است، ویترین‌هایی مملو از سنگ‌های قیمتی ازجمله آگات یا یاقوت، چشم گربه، چشم ببر، قطعه بزرگی از استالاگمیت کوارتز و فیروزه قرار گرفته‌اند. یاقوت‌هایی تراش‌خورده به‌شکل سر مردان هخامنشی و چهره‌ها و اشکال مختلف و… زینت‌بخش این قسمت از موزه‌اند.
. ویدئو از مهین ناظری
درنهایت و در کنار تمام این زیبایی‌ها، با مخاطرات و علل وقوع حوادثی نظیر سیل، زلزله، سونامی و گردباد آشنا می‌شوید، حوادثی که در نقاط مختلق جهان و اخیرا در ایران نیز رخ داده است. همچنین یاد می‌گیریم که علت ایجاد حفره‌ای عمیق به‌نام فروچاله در بخشی از زمین زراعی در همدان چیست و چرا باید مراقب مادر زمین بود.
آدرس
مشهد، بلوار شهید فکوری، بین فکوری 55 و 57، تلفن تماس: 8-38218146
هزینه ورودی برای افراد عادی 15000 تومان، برای دانشجویان7000 تومان و برای دارندگان کارت منزلت 5000 تومان است.
