امروز در نابرو همراهمان باشید تا با میل رادکان یکی از دیدنی های مشهد بیشتر آشنا شویم؛ تنها میل نجومی ایران.
رادکان روستایی پر از جاذبه‌های گردشگری
رادکان روستایی با تاریخ غنی در استان خراسان رضوی است. اگر بخواهیم به این روستا سفر کنیم، باید حدود ۱۵ کیلومتر بعد از شهر چناران از جاده اصلی شهر به‌سمت قوچان در قسمت شمال، جاده فرعی آسفالته‌ای ۹کیلومتری را با ماشین طی کنیم تا به روستای حکایت‌های تاریخ و سرگذشت‌ها برسیم.
امروزه رادکان روستایی بسیار جذاب برای گردشگران و البته علاقه‌مندان به علم نجوم و تاریخ دوره ایلخانی شده است. این روستا طیف وسیعی از گردشگران را به خود جذب می‌کند. جاذبه‌های رادکان بسیار متنوعند، مثلا میل رادکان برای علاقه‌مندان به نجوم، اقامتگاه بوم‌گردی ارگ رادکان برای کسانی که مایلند در فضایی سنتی و سکوت روستا اقامت کنند و مشتاق دیدن آسمان پرستاره‌اند، حمام تاریخی دیدنی، بستنی سنتی مخصوص رادکان برای کسانی که طعم‌های جدید برایشان جالب و جذاب است، طبیعت بکر و زیبا و تعدادی امامزاده و مسجد جامع تاریخی گنبدکاهگلی.
یکی از نکات جالب و تحسین‌برانگیز روستا این است که مردمش هنوز فرهنگ و آداب زیبای گذشته خود را حفظ کرده‌اند و مجالس عروسی و ترحیم خود را به همان شیوه سنتی برپا می‌کنند. توصیه می‌کنم اگر حین برگزاری مجلس عروسی در آنجا حضور داشتید، تماشاکردن و لذت‌بردن از آیین‌های زیبای عروسی را از دست ندهید.
میل نجومی و آرامگاه رادکان
این میل در نزدیکی شهرستان چناران و ۸۵ کیلومتری غرب مشهد واقع شده است. ارتفاع میل رادکان ۳۵ متر است. این میل پرکاربرد، گنبدی مخروطی‌شکل دارد که ساختش احتمالا سال ۶۰۷ هجری قمری به پایان رسیده است. بنا بر تحقیقات انجام‌شده، این بنا کاربرد تقویمی و نجومی نیز داشته است.
خاصیت نجومی و معماری بی‌نظیر این میل
طبق نظریه اکثر محققان و پژوهشگران خبره، معمار میل رادکان خواجه نصیرالدین توسی دانشمند بزرگ و معمار و منجم افتخارآفرین ایرانی بوده است. معمار خبره این بنا، دو دیوار موازی از ۱۲ دیوار اولیه برج را در راستای نصف‌النهار ساخته است و راستای درها در امتداد طلوع زمستان (اولین صبح فصل زمستان) یا همان طلوع یلدایی و شروع دی‌ماه و غروب تابستان (اولین غروب تابستان) که نشان‌دهنده بلندترین روز سال و شروع فصل برداشت گندم و آغاز تابستان یا همان انقلاب تابستانی است.
جایی در پهنه برج میل رادکان وجود دارد که می‌توان با توجه به آن، چهار فصل، سال کبیسه و آغاز نوروز را تعیین کرد. در حقیقت این درها طوری تعبیه شده‌اند که پس از حرکت خورشید در افق، نور خورشید از دو در می‌گذرد و طلوع آغاز زمستان و همچنین غروب آغاز تابستان در افق برج دیده می‌شود و منظره‌ای زیبا می‌آفریند.
این راستاها قبل از بنای برج تعیین شده‌اند و هیچ روزنه و در و پنجره و شیاری بی‌جهت در این سازه وجود ندارد و هنوز بخشی از کاربردهای این برج کشف نشده است. کارکردهای کشف‌شده تا امروز باعث شده‌اند برخی این برج را صرفا نجومی بدانند.
امکان تعیین فصل‌ها با میل تاریخی
در میل رادکان دو بار در سال می‌توانید طلوع و غروب خورشید را از دو در مشاهده کنید و همان‌طور که قبلا اشاره کردیم، نشان‌دهنده دقیق آغاز دو فصل مهم از سال است.
زیر گنبد بنا هم ۱۲ دریچه وجود دارد که به منجمان امکان پیداکردن آغاز ۴ ماه تعیین‌کننده چهار فصل یعنی فروردین و تیر و مهر و دی را می‌داد و به این ترتیب می‌توانستند شروع هر فصل را با قطعیت اعلام کنند.
ساعات روزانه در بر میل رادکان
امکانات برج میل رادکان به همین‌ها ختم نمی‌شود و در تمام سال، وقتی خورشید به اوج خود می‌رسد، می‌توان آفتاب و سایه را بر دو دیوار برج دید که به یک اندازه می‌شوند و نیم‌روز نجومی یا هنگام اذان ظهر را نشان می‌دهند که یکی از ویژگی های منحصر‌به‌فرد این اثر محسوب می‌شود. توصیه می‌کنم قبل از بازدید از این مکان تاریخی، درباره کارکردها و جزییاتش تحقیق کنید تا بهتر ویژگی‌های خاصش را درک کنید.
راهی برای رسیدن به این شاهکار افتخار آفرین
همان‌طور که قبلا گفتیم، میل رادکان در فاصله ۷۴کیلومتری شمال مشهد و ۲۶کیلومتری شمال غربی چناران و یک‌کیلومتری روستای رادکان واقع شده است؛ به زبان ساده‌تر وقتی از جاده چناران به‌سمت قوچان در حرکتیم، یک بریدگی سمت راست وجود دارد که پس از پیمودن چند کیلومتر در آن، به روستای رادکان می‌رسیم و در اولین بریدگی روستا سمت راست راه تابلوی راهنمای میل تعبیه شده است. مسیر میل و راه رسیدن به آنجا کاملا آسفالت است و با هرنوع وسیله نقلیه می‌شود از آن عبور کرد و به میل رادکان رسید.
توصیه می‌کنم اگر به دیدن آسمان پرستاره شب و رصد ستاره‌ها و لذت‌بردن از سکوت روستا علاقه‌مندید، از یک روز قبل محل اقامت خود را در ارگ رادکان رزرو کنید و از سفر به رادکان لذت ببرید. بهترین زمان برای سفر به رادکان اوایل تابستان است چون رصد غروب اول تابستان میل، چشیدن طعم بستنی سنتی رادکان و شب‌های خنک و دلپذیر در ارگ رادکان خاطره‌ای به‌یادماندنی در ذهن شما خواهد شد.
درددل میلمیل رادکان
با اینکه میل رادکان در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی ایران با شماره ۱۴۶ ثبت شده است، مورد بی‌توجهی قرار گرفته و تا چند سال اخیر تبدیل به محل مراقبت از گوسفندان محلی‌ها شده بود. با اینکه کاربرد اصلی این برج خاص نجومی است، وجود دیوارها و درختان بلند در زمین‌های اطراف باعث شده است طلوع یلدایی و غروب اول تابستان به‌خوبی در راستای درها دیده نشود. باید قبل از اینکه برج کاملا خراب شود، از آن مراقبت کنیم و مرمت شود. (پس از خواندن این مقاله، دوست دارید بدانید تخت جمشید کجاست؟)
