تاریخچه سفال ایران به زمان‌های بسیار دور باز‌می‌گردد و خیلی‌ها آغاز هنر سفال و سفالگری را از ایران می‌دانند.
هنر سفالگری یکی از کهن‌ترین و زیباترین هنرهای ساخت دست انسان است که با بازی و به حرکت درآوردن گِل، آثاری بسیار زیبا و ناب را به ارمغان می‌آورد. خانه موزه سفال تبریز، یکی از موزه‌هایی است که محل نگهداری و آموزش هنر سفال است. حال برای این‌که بیشتر با هنر سفال و آثار زیبای آن آشنا شویم، در نابرو ما را همراهی کنید تا با بازدید از موزه زنده سفال تبریز از آثار زیبا و جذاب هنرمندان و این خانه تاریخی که یکی از مکان های دیدنی تبریز است، لذت ببریم.
تاریخچه خانه علوی و موزه زنده سفال تبریز
موزه سفال تبریز، در گذشته به‌نام «خانه علوی» معروف بود. این خانه ابتدا متعلق به خانواده صرافلار بوده و بعدها خانواده علوی آن را خریدند و به خانه علوی معروف شد.
این خانه زیبا در سال 1379 به‌دستِ استان‌داری وقت آذربایجان‌شرقی و سازمان میراث فرهنگی خریداری و مرمت و بازسازی شده و بعد از آن در سال 1384 تغییر کاربری داد و به خانه موزه سفال نام‌گذاری و محل برگزاری کلاس‌های سفالگری شد و هم‌چنین به عنوان موزه زنده سفال شروع به فعالیت کرد.
این خانه زیبا که در خیابان شمس تبریزی و بالاتر از مقبره‌الشعرا و امام‌زاده سیدحمزه قرار دارد، یکی از جاهایی است که می‌توان برای بازدید به آن‌جا رفته و بعد از بازدید از موزه سفال، به مکان‌های تاریخی و دیدنی دیگر هم رفته و با یک تیر چند نشان بزنیم.
موزه زنده سفال
برای دیدن این موزه، به خیابان شمس تبریزی، کوچه علوی می‌رویم. سردر ورودی خانه تابلوِ موزه سفال زده شده است. وارد حیاط بزرگی می‌شویم که دورتادور آن را عمارتی زیبا و قدیمی با گچ‌بری‌های زیبا به رنگ سفید و درهای کوچک چوبی و پنجره‌های ارسی در بر گرفته است.
وسط حیاط موزه زنده سفال یک حوض زیبا قرار دارد که در فصل‌های گرم سال پرآب است و در فصل‌های سرد حوض را خالی می‌کنند. دورتادور حیاط هم باغچه‌های گل است که در فصل زمستان گل‌ها زیبایی خود را از دست می‌دهند، ولی برگ‌های خزان ریخته‌شده در باغچه در فصل سرما زیبایی دیگری به آن‌جا می‌داد.
طبقات زیرزمین موزه زنده سفال
خانه علوی از یک زیرزمین و یک طبقه اصلی تشکیل شده است. زیرزمین خانه برای کلاس‌های عملی چرخ‌کاری سفال است و طبقه اول که قسمت اصلی ساختمان است، محل موزه زنده سفال و گالری سفال است. یک طبقه کوچک هم دارد که دو اتاق دارد و کلاس‌های سفال و هنرهای تجسمی در آن‌ها تشکیل می‌شود.
از درِ ورودی وارد ساختمان می‌شویم، در ورودی ساختمان، سالنی کوچک قرار دارد که محل ثبت‌نام کلاس‌های سفالگری است. در طرف دیگر راه‌پله‌ای است که به طبقه بالا می‌رود و قسمتی دیگر هم محل نگهداری آثار هنرمندان و فروشگاه سفال است.
سالن‌های موزه زنده سفال
از خانمی که مسئول موزه و کلاس‌هاست اجازه بازدید از موزه را گرفته و از در کناری وارد موزه شوید. موزه از سه سالن تشکیل شده که در قدیم به آن‌ها اتاق‌های چله‌نشین و شاه‌نشین می‌گفتند. دو اتاق اول و آخر اتاق‌های چله‌نشین و اتاق وسط اتاق شاه‌نشین هستند.
سالن اول، بخش نمایش آثار استاد فریده تطهیری‌مقدم، یکی از هنرمندان سفالگری، است. بعد از بازدید از سالن اول به سالن دوم می‌رویم که بزرگ‌ترین بخش موزه است که هم از نظر طراحی و معماری بسیار زیباست و هم شامل آثار بسیار زیبا و ارزشمند جمعی هنرمندان سفال است.
تالاری بزرگ با پنجره‌های سراسر که پنجره وسط آن با طراحی زیبا و سنتی و به‌شکل ارسی است که با شیشه‌های کوچک رنگی تزئین شده است و نمای بسیار زیبایی را به اتاق شاه‌نشین عمارت داده است. گچ‌بری‌های ساده و معماری سنتی و زیبای خانه هم توجه هر بازدیدکننده‌ای را به خود جلب می‌کند.
دورتادور سالن موزه زنده سفال پر است از غرفه‌هایی که آثار سفالینه را به نمایش گذاشته‌اند و آیینه‌ها و تابلوهایی از جنس سفال را بسیار زیبا و منظم در دیوارها آویزان کرده‌اند و گل‌هایی که در سالن گذاشته‌اند و بوی خوش و مطبوعی را به بازدیدکنندگان هدیه می‌دهند.
بعد از بازدید از سالن دوم به انتهای سالن می‌رویم و وارد سالنی کوچک و ساده می‌شویم. در یک طرف آن پله‌هایی چوبی قرار دارند که به اتاق بالا راه دارد و در قسمت دیگر هم آثار سفالینه‌ای با طرح‌های سنتی و ساده را به نمایش گذاشته‌اند. بعد از بازدید از موزه به قسمت گالری و فروشگاه آثار سفال هنرمندان می‌رویم که تمام آثار زیبای هنرمندان را به نمایش و فروش گذاشته‌اند.
آثار سفالینه‌ای که در موزه سفال به نمایش گذاشته شده است
ازجمله آثاری که در موزه زنده سفال به نمایش گذاشته شده، می‌توان به هنرهای سفالینه سنتی، مشبک‌کاری، سفال‌هایی که روی آن‌ها نقش‌ونگارهای زیبا و سنتی طراحی شده، کتیبه، تابلوهای سفالی و… اشاره کرد که همگی آن‌ها هنر دست هنرمندان سفال استان آذربایجان‌شرقی و شهر تبریز، مانند استاد فریده تطهیری‌مقدم، استاد قاب‌چی، سعیده خوشرنگی و… هستند.
هم‌چنین خاک سفیدی که برای کار در کلاس‌های سفالگری استفاده می‌شود، از معادن خاک سفید روستای زنوز مرند از توابع شهر تبریز است. ازجمله کلاس‌هایی که در این خانه موزه برگزار می‌شود، می‌توان به کلاس نقاشی روی سفال، چرخ‌کاری، مشبک‌کاری روی سفال، کتیبه، لعاب، مبانی آفرینش‌های خلاق، سفالگری با دست، اشاره کرد که در طول سال برگزار می‌شوند.
نشانی و ساعات بازدید از خانه موزه سفال تبریز
این خانه موزه در خیابان شمس تبریزی، روبه‌روی ایستگاه گرو، کوچه علوی، پلاک ۱۰۰ واقع شده است.
ساعات بازدید از موزه سفال همه‌روزه به‌جز روزهای تعطیل، از ساعت ۹ صبح تا ۵ عصر است.
بازدید از این موزه رایگان است.
سخن آخر
پیشنهاد می‌کنیم کسانی که به هنر سفال و سفالگری علاقه‌مندند، به موزه زنده سفال زیبا بروند و هم از این موزه بازدید کنند و هم از آثار هنرمندان در فروشگاه خریداری کنند.
