گذرمان که به محله‌های قدیمی می‌افتد، انگار هیاهوی روزانه این شهر شلوغ برای همیشه آرام گرفته‌اند. میان این همه دود و ماشین، محله‌ای قدیمی با خانه‌هایی سنتی، درختانی کهن‌سال و استوار وجود دارد که نه تنها بافت محله، که مردم ساکن آن نیز پر از آرامش و مهربانی هستند. زیبایی این منطقه با باغی سرسبز دو چندان شده است. علاوه‌بر مقصد زیبایی که قصد دیدارش را دارید، گشت و گذار در کوچه‌ها و محله زیبا و دیدنی این بخش، خالی از لطف نیست. باغ ایرانی مانند باغ فردوس یکی از دیدنی های تهران است که در این مطلب از نابرو آن را به شما معرفی می‌کنم.
آرامش و زیبایی در باغ ایرانی
همان‌طور که از میان کوچه و خیابان‌های باریک می‌گذرید، تصور می‌کنید که دهه‌های مختلف تاریخ این سرزمین کنار هم جمع شده‌اند و محله‌ای برای پیاده‌گردان این شهر ساخته‌اند. به خیابان صابری که برسید، خیابان عریض‌تر شده و متوجه بافتی متفاوت می‌شوید. دیواره‌هایی با آجرهای خوش رنگ و مشبک و ورودی بزرگ با پنجره‌هایی چوبی که پس همه این آجرها، فضایی سبز و بزرگ به چشم می‌خورد. این‌جا همان باغ ایرانی مهندس علی محمدمختاری است.
درختان صد ساله در پس دیوار
ورودی باغ، نمایی از ساختمان‌های قدیمی است که چند پنجره چوبی نیز دارد. این قسمت شامل اتاق نگهبانی و تابلوی مشخصات باغ است. طراح که قطعا فردی ریزبین بوده، از جزییات غفلت نکرده و لوستری سبز رنگ روی سقف این بخش ساخته است. مشابه این لوستر را در قسمت‌های مختلف باغ مشاهده خواهید کرد. مقابل بخش نگهبانی، دیوار بزرگ و مشبک وجود دارد. از میان آجرهای منظم دیوار، تصویری پازل مانند از باغ را می‌بینید و صدای آب شما را برای دیداری نزدیک‌تر فرا می‌خواند.
این باغ مساحتی میان 3 و 4 هکتار دارد و نوساز است؛ اما روح سنتی و جنگل‌گونه آن، هر بازدیدکننده‌ای را به آرامش دعوت می‌کند. هرگوشه از باغ چنارها، زبان گنجشک‌ها و سروها را خواهید دید. اگر در بهار گذرتان به باغ ایرانی بیفتد، شاهد بهشتی از لاله‌ها خواهید بود. ترکیب درختان کهن‌سال و جوی‌های آب با فواره‌هایی کوچک، خنکای بهاری همیشگی را در این باغ برای شما ایجاد می‌کند.
طراحی باغ
این بوستان به شکل باغ‌های ایرانی طراحی شده است. در همه مسیرهای رفت‌وآمد باغ ایرانی، جوی‌هایی با کاشی‌های آبی و فواره‌های کوچک وجود دارد که ارتفاع‌شان از دیواره جوی بیشتر نیست. هر جای این باغ، صدای زیبای آب را می‌شنوید. میان باغچه‌های باغ ایرانی هم جوی‌های سنگ‌چین شده برای آبیاری و زیبایی محیط طراحی شده است.
قسمت‌های مختلف باغ ایرانی، مسیرهای نرده‌کشی شده مسطح را می‌توان دید. این بخش برای رفاه حال معلولان ایجاد شده است. اطراف را که نگاه کنید پر از درختان سرسبز و بلند را می‌بینید. بیشتر درختان تنه تنومند دارند و خبر از سال‌خوردگی آن‌ها می‌دهند. قسمت پایینی تنه درختان پر از گیاهان رونده است.
باغ ایرانی قطعه‌ای کوچک از سرسبزترین جنگل‌ها را به یادتان می‌آورد. همان‌طورکه خلاف جهت آب جاری در جوی حرکت می‌کنید، متوجه بخش‌های مستطیلی و مربعی می‌شوید که کاملا صاف و سنگ‌چین شده هستند. چهار طرف این بخش نیمکت‌ها، سکوهای صاف و مرمری و آلاچیق‌هایی بزرگ وجود دارند که برای رفاه حال بازدیدکنندگان ایجاد شده‌اند. علاوه‌برآن این فضا باعث شده تا مردم زمان پیک‌نیک، وارد فضای سبز نشوند. قطعا تا این‌جای این گردش درون شهری، متوجه شده‌اید که باغ ایرانی بوستانی برای دورهمی‌ها هم است.
میان شاخ و برگ‌ها، ساختمانی چوبی با سقف شیروانی را می‌بینید که یادآور کلبه‌های مناطق شمالی است. این منظره با محیط سبز و صدای آب در هم‌آمیخته و تکه‌ای کوچک از استان‌های شمالی را برای‌تان تداعی می‌کند.
طبیعت زیبای باغ
مگر می‌شود باغ، ایرانی باشد و از حوض پر آب آبی رنگ بی‌‌بهره بماند؟ قسمت‌های مختلف باغ ایرانی حوض‌هایی با اشکال مختلف را می‌بینید. این حوض‌ها در فرهنگ معماری ایرانی مرسوم هستند. بنابراین در باغ حوض مربعی دوتایی، حوضی ستاره شکل و هشت ضلعی را می‌بینید که فواره نیز دارند. فضایی که گاهی گربه یا کلاغی در حال نوشیدن آب کم تحرک آن است. هر کدام از جوی‌ها به یک حوض می‌رسند. کنار حوض‌ها و حاشیه بعضی از جوی‌ها، گلدان‌هایی پر از گل‌های شمعدانی قرمز را می‌توان دید. در ادامه مسیر به حوض مرکزی که بزرگ‌ترین حوض بوستان است، می‌رسید.
هر جای باغ ایرانی سرتان را بلند کنید، آسمان آبی را از میان شاخ و برگ درختان خواهید دید. اگر به شمالی‌ترین بخش باغ بروید، منظره‌ای زیبا را می‌بینید که شبیه قصه‌های رویایی است. از میان درختان، پشت پرچین‌ها و حتی آن طرف دیوارهای باغ، آسمان آبی و نمایی از شهر را با همه جرثقیل‌ها و ساختمان‌های بزرگ خواهید دید. انگار در جزیره‌ای سبز بالاتر از این شهر سرب گرفته به نظاره‌اش ایستاده‌اید.
روزهایی که از سر باغ ایرانی گذشت
این باغ متعلق به میرزا حسن‌خان مستوفی بود. میرزا حسن یکی از شخصیت‌های مهم تاریخ سیاسی معاصر ایران است. بیشتر از یک قرن، لقب مستوفی‌الممالک در خاندان آن‌ها اسم به اسم منتقل شد. پدر میرزا حسن، میرزا یوسف‌خان صدر اعظم مستوفی الممالک، زمان ناصرالدین شاه زمین‌های ده‌ونک را از شاه خرید و به کندن قنات و آباد کردن آن‌ها مشغول شد تا میراثی ارزشمند برای پسرش باشد.
پیش از خرید این زمین‌ها، قلعه‌ای در آن وجود داشت که تقریبا 10 خانوار در آن زندگی می‌کردند. بعدها میرزا حسن مستوفی این اراضی را به رعایای خود بخشید. به گفته محلی‌های این منطقه که نسل‌در‌نسل در ده‌ونک ساکن بوده‌اند، اقوام نزدیک و دور مستوفی هنوز ساکن این محله هستند. این باغ نیز بخشی از ملک شخصی مستوفی بود. بعدها شهرداری آن را به‌عنوان فضای سبز بازسازی و بخش‌هایی را به آن اضافه یا از آن کم کرد. به گفته محلیان، این باغ پیش از نوسازی به جز درختان فعلی، درختان میوه هم داشته و اهالی محل اجازه استفاده از این میوه‌ها را داشته‌اند.
ساختمان کوشک فعلی کاملا از نو بنا شده و محل ساختمان اصلی باغ بود که مستوفی در آن زندگی می‌کرد. تاریخ این باغ با حضور مردم و شادی‌هایشان همراه بود. حتی امروز که به بوستان تبدیل شده، محلی برای آرامش مردم شهر محسوب می‌شود.
این‌جا فقط یک باغ نیست
دلیل نام‌گذاری باغ ایرانی بافت متقارن آن است. علاوه‌بر آن پر از حوض‌ها و گل‌های زیباست که براساس سنت دیرینه باغ‌سازی در فرهنگ ایرانی ساخته شده است. این باغ سه ورودی جنوبی، شرقی و غربی دارد. دو ورودی شرقی و غربی قرینه هم و مرتفع، آجری و مشبک هستند.
از هر ورودی که وارد شوید، آب‌راهی را می‌بینید که شما را به سمت مرکز باغ راهنمایی می‌کند. همان‌طورکه در امتداد آب‌راه حرکت می‌کنید، ساختمان چوبی شیروانی را می‌بینید که کتابخانه عمومی بوستان است و دو فضای جداگانه خواهران و برادران دارد. کتابخانه‌ای به شکل کلبه‌هایی که در همه کارتون‌ها و فیلم‌ها دیده‌اید، حالا این‌جا در مقابل شما قرار دارد.
روبروی کتابخانه، زمین بازی کودکان با سرسره‌ها و تاب‌های رنگارنگ و زمینی نرم برای جلوگیری از آسیب کودکان ساخته شده است. کنار این زمین بازی، دستگاه‌های ورزش همگانی قرار داده شده تا والدین همراه با بازی کودکان ورزش کنند.
صدای جریان آب که بیشتر می‌شود، از لابه‌لای درختان و شاخ برگ‌ها ساختمانی آجری و بزرگ را می‌بینید. کمی جلوتر در امتداد جویی که در پی‌اش رفته‌اید، طاقی بزرگ و آجری وجود دارد که در سقف آن لوستری سبز رنگ نصب شده است. مقابل آن نیز حوضی کوچک همراه فواره قرار دارد.
قسمت شمالی طاق، حوض اصلی و بزرگ‌ترین حوض مجموعه وجود دارد. دورتادور حوض، گل‌دان‌های شمعدانی قرار گرفته و اطرافش نیمکت‌هایی در سایه‌سار درختان برای استراحت تهیه شده است. چند متر بالاتر، ساختمانی بزرگ به اسم کوشک را می‌بینید. بخش اداری، کافه و رستوران، کتابخانه اهدایی رهبری و بخش برادران کتابخانه در آن قرار دارند. کوشک، ساختمانی مرتفع و مستطیلی با پنجره‌هایی چوبی است. شیشه‌هایی رنگی که عنصر اصلی هر خانه اصیل ایرانی است را می‌توانید در این بنا ببینید.
دو طرف شرقی و غربی کوشک محیطی بسته دارد. این دو بخش با تراسی میانی به هم وصل می‌شوند. تراس دارای لوسترها، میز و صندلی‌هایی است که به کافه رستوران تعلق دارد.
با دور شدن از کوشک و عبور از پیاده‌روهای سنگ‌چین شده، نور خورشید از میان انبوه برگ‌ها صورت‌تان را نوازش می‌کند. زمین ورزش رو باز را از دور می‌بینید که فنس‌کشی شده و شامل زمین بسکتبال و فوتبال است. این قسمت محیطی سالم برای ورزش کنار دوستان است.
دسترسی
برای دسترسی به باغ ایرانی می‌توانید از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده کنید. سه مسیر پیشنهادی برای شما:
مسیر اول
با وسایل حمل‌ونقل عمومی مانند بیآرتی و یا تاکسی‌های خطی، به میدان ونک بروید. سپس از سمت شمال به خیابان ولیعصر بروید. پس از کمی پیاده‌روی در ولیعصر، وارد خیابان خدامی شوید. پایانه تاکسی ده ونک ابتدای خیابان خدامی قرار دارد. کافی است به راننده بگویید مقصد شما باغ ایرانی است تا شما را در خیابان صابری پیاده کند. از آن‌جا تا ورودی جنوبی و اصلی باغ، پنج دقیقه پیاده‌روی دارید.
مسیر دوم
با مترو خود را به ایستگاه متروی توحید در خط چهار برسانید. سپس با بیآرتی از خط 104 (پایانه جنوب – پایانه شهید افشار) خود را به ایستگاه پل مدیریت بروید. از این ایستگاه تا باغ ایرانی نزدیک 300 متر پیاده‌روی دارید.
مسیر سوم
از خط 104 بیآرتی در ایستگاه پل مدیریت پیاده شوید و باقی راه را تا باغ ایرانی پیاده طی کنید.
آدرس: تهران، خیابان شیخ بهایی شمالی، ۲۰ متری پیروزان، کوچه شهید صابری
