موزه تاریخ طبیعی همدان در سال ۱۳۵۱ توسط گروهی سخت‌کوش از دبیران دبیرستان و اساتید دانشگاه در سالنی کوچک که در دبیرستان پهلوی قرار داشت، تاسیس شد. این موزه در اوایل تاسیس خود، مساحتی حدود ۶۰ مترمربع داشت. موزه تاریخ طبیعی همدان چهار مرتبه جابجا شد تا درنهایت سال 1371 به دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینای همدان، به مساحت ۲۰۰۰ مترمربع منتقل شد. ۵۰۰ نمونه پرنده و ۱۴۰ نمونه پستاندار که در موزه نگهداری می‌شوند، متعلق به میلیون‌ها سال پیش عصر حاضر هستند. در این میان، می‌توان گونه‌هایی را دید که منقرض شده‌اند. این موزه تاریخی با بهره‌گیری از الگوها و استاندارد‌های بین‌المللی طراحی و تکمیل شده و نه تنها در ایران، بلکه در خاورمیانه و جهان هم بسیار مطرح است. پس با من در نابرو همراه شوید تا گشتی در موزه تاریخ طبیعی یکی از جاذبه های همدان بزنیم.
بخش‌های مختلف موزه
موزه تاریخ طبیعی همدان، شش سالن اصلی دارد که شامل سالن صدف‌ها و مرجان‌ها، سالن زمین‌شناسی، سالن پستانداران و پرندگان، سالن آبزیان، سالن پروانه‌ها و حشرات و سالن خزندگان است. (دوست دارید حیوانات مختلف را از نزدیک ببینید؟ مقاله باغ وحش مشهد را از دست ندهید!)
اولین سالنی که در بدو ورود می‌توانید از آن دیدن کنید، سالن صدف‌ها است. این سالن ۲۲ ویترین و ۹۲۹ نمونه دارد. در آن می‌توانید انواع صدف‌ها، مرجان‌ها و اسفنج‌هایی با رنگ‌های فوق‌العاده زیبا را ببینید که از دریاها و اقیانوس‌ها جمع‌آوری شده‌اند. در این سالن گونه‌های مختلف دیگری مانند: انواع دو‌کفه‌‌ای‌ها، گاستروپودها، حلزون‌ها و سخت‌پوستان نیز قرار دارند. این کلکسیون زیبا با این گونه‌های فوق‌العاده و رنگارنگ، واقعا ارزش دیدن را دارند.
سالن پروانه‌ها و حشرات موزه تاریخ طبیعی همدان
در راهروی بعدی، دومین سالن یعنی سالن پروانه‌ها و حشرات قرار دارد که در دورتادور آن، ۹۵ ویترین و ۵۰۰۰ نمونه نگهداری می‌شود. این نمونه‌ها شامل ملخ‌ها، سوسک‌ها، شاپرک‌ها و پروانه‌ها است. این قسمت از موزه می‌تواند توجه خیلی از بازدیدکنندگان را به خود جلب کند.
پروانه‌هایی به کوچکی یک عدس و یا پروانه‌هایی به بزرگی دو کف دست که به تنهایی می‌توانند یک ویترین جدا را به خود اختصاص دهند. نمونه‌های این سالن واقعا خیره‌کننده هستند. ترکیب رنگ‌ها و ترتیبی از حشرات که در کنار هم قرار گرفته‌اند، زیبایی بی‌مثالی را به وجود آورده‌اند.
سالن پستانداران و پرندگان
بعد از گذر از کنار ویترین‌های رنگارنگ پروانه‌ها و حشرات، سالن پستانداران و پرندگان را خواهید دید که سومین سالن اصلی است. در این سالن راهرویی طولانی وجود دارد که در هر دو سمت آن ویترین‌های بزرگی تعبیه شده است. در این ویترین‌ها با ماکت‌های درخت و سنگ و کوه و یا نقاشی‌های زیبا قسمت‌هایی از طبیعت به تصویر کشیده شده که مجموعه‌ای حیرت‌آور از پستانداران، چهارپایان و پرندگان را در خود جای داده است.
۵۰ درصد از انواع پستانداران و ۷۰ درصد از انواع پرندگان طبیعت و جنگل‌ها در این سالن دیده می‌شوند؛ از شیر و روباه و گرگ گرفته تا موش‌های صحرایی و سنجاب‌هایی که بعضی از آن‌ها را فقط در کشور‌های دیگر می‌توان دید. این سالن نیز شامل ۲۸۱ ویترین و ۹۹۶ نمونه جانوری است. این تعداد و این آمار شاید بتواند دلیل خوبی برای دیدن این موزه‌ی بزرگ باشد!
سالن آبزیان و دوزیستان موزه تاریخ طبیعی همدان
سالن آبزیان، زمین‌شناسی و خزندگان به ترتیب سالن‌های بعدی هستند که به آن‌ها خواهید رسید. سالن آبزیان و دوزیستان مجموعه عظیمی از آبزیان و ماهی‌های دریای خزر، ماهی‌های خلیج‌فارس و دریای عمان و نیز انواع دوزیستان را گرد آورده است و آکواریوم‌‌هایی چشم‌گیر دارد. با ۱۱۱ ویترین و ۸۰۲ نمونه می‌توانید خود را در دریا و در کنار این خلقت‌های زیبا از هر گوشه دنیا ببینید.
این آکواریوم‌ها تنها به موجودات آب شیرین اختصاص ندارند، بلکه ماهی‌های آب شور مانند دلقک ماهی نیز در آکواریوم‌های آب شور نگهداری می‌شوند. پنج گونه ماهی جدید شناخته شده در خلیج فارس نیز به تازگی به موزه تاریخ طبیعی همدان اضافه شدند. نکته جالب درباره سالن آبزیان این است که در وسط راهرو، اسکلت کامل یک نهنگ قرار داده شده که با دیدن آن می‌توان میزان بزرگی یک نهنگ بالغ را به درستی درک کرد.
سالن زمین‌شناسی
سالن زمین‌شناسی ۱۳۰ ویترین و ۳۰۶۴ نمونه دارد. این سالن انواع کانی‌ها، سنگ‌ها و فسیل‌ها را در خود جای داده که قدمت بعضی از آن‌ها به میلیون‌ها سال پیش برمی‌گردد.
می‌توان گفت که کامل‌ترین مجموعه کانی‌ها در موزه تاریخ طبیعی همدان قرار دارد. بلورهایی به رنگ بنفش، فیروزه‌ای یا ارغوانی که در دل سنگ‌ها وجود دارند و نوری که باعث درخشش دوچندان آن‌ها می‌شود، آن چنان چشم‌گیر است که می‌تواند برای لحظه‌ای هم که شده، شما را متوقف کند!
سالن خزندگان موزه تاریخ طبیعی همدان
در سالن خزندگان تا سال گذشته بعضی از گونه‌های زنده مثل مارها، لاک‌پشت‌ها و یا آفتاب‌پرست‌ها نگهداری می‌شدند، اما به تازگی به غار علیصدر همدان منتقل شده‌اند. در سال‌های گذشته در این سالن ۹۲ ویترین با ۸۳۳ نمونه خزنده وجود داشته است. اگر دقت کنید خواهید دید که در کنار تمامی ویترین‌ها مشخصات نمونه‌های مختلف نوشته شده است.
برای مثال: نام فارسی، نام علمی، نام انگلیسی، محل جمع‌آوری، تاریخ جمع‌آوری، نام افراد جمع‌آوری کننده و یا حتی کسانی که آن‌ها را اهدا کرده‌اند. در بین ویترین‌ها در هر سالن حدود ۳۰۰ صحنه‌سازی از حیات وحش ایران وجود دارد که از ویژگی‌های جذاب این موزه است. این فضاسازی‌ها به صورت نقاشی یا ماکت شما را با زندگی انسان‌های اولیه و قبایل، حیوانات و دایناسور‌ها آشنا می‌کند.
یکی از ویژگی‌های بسیار خوب که در این مجموعه دیده می‌شود، این است که حتی گونه‌های ساده از حیوانات، حشرات و پرندگان برای بازدید در ویترین قرار داده شده‌اند تا حتی کودکانی که نسبت به اطراف خود کنجکاو هستند، بتوانند این حیوانات را از نزدیک ببینند. تمامی این گونه‌ها در همه گروه‌ها با متد علمی روز نگهداری می‌شوند، از این رو این موزه برای پژوهشگران و محققان نیز یکی از مهم‌ترین موزه‌های تحقیقاتی به شمار می‌رود.
قیمت بلیط
برای بازدید از این موزه سرگرم‌کننده با پرداخت ۵۰۰۰ تومان و گردشی یک ساعته، می‌توانید روز خودتان را متفاوت شروع کنید. از این مزیت مهم نیز نمی‌توان چشم‌پوشی کرد که موزه حتی در تعطیلات رسمی نیز باز است.
ساعت بازدید موزه تاریخ طبیعی همدان
ساعت بازید از موزه تاریخ طبیعی همدان، همه روزه از ساعت ۸ صبح تا ۶ بعد از ظهر است.
امکانات موزه
از آن جایی که موزه تاریخ طبیعی همدان در دل طبیعت قرار دارد و درختان زیادی پیرامون آن را فرا گرفته‌اند، پیشنهاد می‌کنم که در فصل بهار برای بازدید از موزه بروید تا بتوانید در فضای باز و سرسبز بهاری خاطره‌های خوشی را برای خود ثبت کنید. لازم به ذکر است که موزه دارای پارکینگ است و در حیاط مجموعه نیمکت‌ها و آلاچیق‌هایی نیز برای استراحت بازدیدکنندگان تعبیه شده است. موضوع جالب دیگر وجود رودخانه‌ای در کنار این موزه است که شما می‌توانید در کنار این رودخانه بنشینید و از طبیعت زیبا همراه با موسیقی رودخانه لذت ببرید.
آدرس موزه: همدان- میدان مدرس- انتهای خیابان آزادگان- موزه تاریخ طبیعی همدان
