یکی از مواردی که باید در سفرها آن را مدنظر قرار دهیم، توجه به آثار تاریخی و باستانی شهر خودمان است. متاسفانه بسیاری از این مکان‌ها حتی برای مردم استان شناخته شده نیست. پل مرغانه پرد نیز از جمله آثار تاریخی استان است که در معرض فراموشی قرار دارد. در این مزلب از نابرو شما را با این پل تاریخی آشنا خواهم کرد.
پل مرغانه پرد کجاست؟
پل تاریخی مرغانه پرد در روستای لاله‌دشت، دهستان بلسبنه و در بخش کوچصفهان شهر رشت قرار دارد. هنگامی که از شهر رشت به شهر کوچصفهان می‌روید، وارد جاده کمربندی می‌شوید. سپس باید این مسیر را دور زده و وارد جاده خشکبیجار شوید. پس از طی‌کردن حدود سه کیلومتر، سمت راست خود یک پل آهنی را می‌بینید که مسیر روستای لاله‌دشت است. اگر به‌طور مستقیم جاده را ادامه دهید، سمت راست خود این پل تاریخی را می‌بینید.
قدمت و معماری پل
این پل خشتی یکی از جاهای دیدنی گیلان است که قدمت آن به دوره قاجار باز‌‌می‌گردد. همچنین از جمله پل‌های تک دهانه‌ای است که قوس آن از نظر ظاهری به یک تخم‌مرغ شباهت دارد. این پل در سال 84 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و تنها اثر ثبت‌شده کوچصفهان است. رابینو نیز حدود صد سال پیش، در کتاب «ولایات دارالمرز ایران، گیلان» از آن نام برده است. این پل قامتی بلند و کشیده و قوس‌هایی جناغی دارد.
پل مرغانه پرد از دو کلمه تخم‌مرغ و پل در زبان گیلکی گرفته شده است. مرغانه در زبان گیلکی به معنای تخم‌مرغ و پرد به معنای پل است. مردم محلی اعتقاد دارند که این پل توسط یک پیرزن برای رفاه حال مردم ساخته شده و هزینه ساخت پل را از راه فروش تخم‌مرغ‌هایش تامین کرده است. این پل روی رودخانه «نورود» قرار دارد و در ایجاد ارتباط روستای لاله‌دشت با روستاهای اطراف نقش داشت. این پل تاریخی همچنین دسترسی به شالیزارهای برنج و مزارع را نیز فراهم می‌کند.
رودخانه از شاخههای سپیدرود است که در آب‌رسانی مزارع روستاهای مختلفی مثل لاله‌دشت، پشکه، علی‌نوده، خشت‌مسجد، کاله‌مرز، اغوزکول، هندوانه‌پره‌سر، کنارسر، شیرایه، گیلوا و… نقش دارد. این آب‌رسانی تا بخش لشت‌نشاء ادامه می‌یابد. این رودخانه ماهی‌های کپور، زردپر، سیم و… را در خود جای داده است. به‌همین دلیل معمولا اطراف پل، افرادی را می‌بینید که مشغول ماهی‌گیری هستند.
مصالح به کار رفته در این پل تاریخی شامل سنگ در پایه‌ها، آجر در اتاق‌ها و دیوارهای پل همراه ملات آهک و ساروج است. معماری این بنا ساده و بی‌پیرایه بوده و بیشتر نقش کاربردی برای محله دارد. پل مرغانه پرد مطابق با شرایط آب‌وهوایی و جلگه‌ای این ناحیه طراحی شده است. بدون‌شک مصالح به کار رفته در این بنا، عامل مهمی در استحکام و استقامت بنا در طول این سال‌ها بوده است. ولی به‌دلیل بی‌توجهی مردم و مسئولان، بخش‌های زیادی از این پل مانند طاق، کفه و بدنه، در سال‌های قبل دچار فرسایش شدید شد. اقلیم و آب‌وهوای مرطوب استان گیلان هم سرعت این فرسایش را افزایش داد. مردم نیز در طول سال‌ها سعی کرده بودند که آن را با بلوک سیمانی مرمت کنند، اما این مرمت غیر‌اصولی تخریب این پل را شدت بخشید.
مرمت پل مرغانه پرد
در سال 93 پس از مدت‌ها بی‌توجهی، اقدام به بازسازی این پل کردند. قبل از مرمت تنها 20 متر از بنا قابل مشاهده بود؛ اما پس از عملیات خاک‌برداری، طول و عرض واقعی بنا مشخص شد. در حقیقت پل 40 متر طول و 20.4 متر عرض دارد. با ادامه روند مرمت و دیده شدن دهانه‌های جدید کنار طاق اصلی، مشخص شد که مرغانه پرد سهم پررنگی در رفت‌وآمد و تردد ساکنان منطقه داشته است. وجود این دهانه‌ها کنار طاق اصلی، نشان از پر آب بودن رودخانه در سال‌های دور دارد و اهمیت وجود این پل را بیشتر می‌کند.
این بنا سه دهنه (چشمه) دارد که تا قبل از مرمت، فقط دهانه وسط آن مشخص بود. پس از خاک‌برداری و پی‌گردی، دو دهنه دیگر آن نیز مشخص شد. این پل چهار موج‌شکن در چهار طرف بنا دارد. پایین تزیینات به شکل خفته و راسته و بالای آن به‌صورت دندان‌موشی است. مرمت این بنا نیز بدون مشکل نبود. وجود تیر‌برق بر عرصه پل که در سال 58 روی آن قرار داده شده بود و همچنین گذر لوله آب از بدنه اصلی آن، نشان‌دهنده بی‌توجهی به پل در سال‌های دور بوده است.
خوش‌بختانه با پیگیری‌ها و تلاش‌های بسیار در نهایت پل مرغانه پرد بازسازی شد. نکته‌ای که توجه من را جلب کرده، این است که بازسازی پل به‌گونه‌ای بوده که دیگر همانند شکل قدیمی آن نیست و در آن تغییراتی ایجاد شده است. با مقایسه عکس‌های موجود و عکس‌های قبلی در اینترنت، به راحتی می‌توان متوجه این موضوع شد. مسئولان استان گیلان همیشه کم‌ترین میزان توجه را به آثار تاریخی و منابع طبیعی داشته‌اند.
