خانه‌های تاریخی مامن آرامش و قدمت شهرهای امروزی هستند. گشت‌و‌گذار در این خانه‌ها شما را به ایام قدیم و زمانی که کنار حوض خانه مادربزرگتان بازی می‌کردید و اوقات خوشی را سپری می‌کردید، می‌برد. در مشهد خانه‌های تاریخی از دوران قاجار و پهلوی به‌جای مانده که بازدید از آن‌ها می‌تواند روزی متفاوت را برای شما رقم بزند. یکی از زیباترین خانه‌های به‌جای مانده از زمان‌های دور در شهر مشهد، خانه موسوی پریشانی است. این خانه از اوایل دوران پهلوی همچنان به زندگی خود ادامه می‌دهد و دارای ویژگی‌های شگفت‌انگیزی است. بازدید از آن خالی از لطف نخواهد بود. با من در نابرو همراه باشید تا با این اثر ارزشمند و منحصربه‌فرد که یکی از دیدنی های مشهد است، بیشتر آشنا شوید.
معرفی خانه موسوی پریشانی
خانه موسوی پریشانی که به خانه موسوی هم معروف است، در محله نوغان مشهد قرار دارد. قرارگیری در این محله تاریخی نشان‌دهنده قدمت این بنا است؛ چراکه نوغان یکی از محلات اولیه‌ای است که شهر مشهد از آن شکل گرفت. اطلاعات دقیقی که نشان‌دهنده سال ساخت خانه تاریخی موسوی پریشانی باشد در دست نیست؛ اما طبق معماری بنا و شواهدی که در محل موجود است، زمان ساخت خانه به اوایل دوران پهلوی اول و ادامه دوران قاجار در حدود 85 سال پیش، بازمی‌گردد.
این خانه دوست‌داشتنی در سال 1384 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و یکی از نشانه‌های به‌جای مانده از مشهد قدیم و زندگی اهالی بومی این منطقه است. این خانه از زمان ساخت تاکنون تنها کاربری مسکونی داشته و مالکیت آن متعلق به آقای مهدی موسوی پریشانی است. در صورت تمایل به بازدید از این خانه می‌توانید با شخص ایشان یا پایگاه میراث فرهنگی بافت تاریخی ثامن مشهد هماهنگی‌های لازم را انجام دهید.
ویژگی‌های خانه تاریخی موسوی پریشانی
هنگام ورود به خانه تاریخی موسوی پریشانی با سردری رفیع روبه‌رو می‌شوید. سردر با آجر‌کاری‌های منقوش و کاشیهای فیروزه‌ای رنگ تزئین شده و با در چوبی قدیمی خود به شما خوش‌آمد می‌گوید. این نمای جذاب و کهن دقیقا روبه‌روی گذری است که به خانه موسوی پریشانی منتهی می‌شود.
با ورود به کوچه با اولین چیزی که روبه‌رو می‌شوید همین خانه و نمای زیبای آن است. سراسر آن با نقش‌های دیدنی و متنوع آجری که در بدنه بنا شکل گرفته‌اند، پوشانده شده است. تلفیق این نقش‌های آجری متحیرکننده و شگفت‌انگیز با کاشیهای فیروزه‌ای رنگ نره و دندان‌موشی که در بدنه و رخ‌بام خانه قرار گرفته‌اند، زیبایی آن‌را دو چندان کرده‌اند.
پس از آن که از در چوبی خانه تاریخی موسوی پریشانی گذر کردید و وارد حیاط پر از درخت آن شدید، با ستون‌های آجری ایوان روبه‌رو می‌شوید. این ستون‌ها در ارتفاع زیاد و منقوش به تزیینات بی‌نظیر آجری در مقابل شما قد علم کرده‌اند. ایوان بنا هم که در طبقه دوم خانه قرار گرفته با فرمی متناسب و منظم در میانه ساختمان، نظر شما را به خود جلب خواهد کرد. بدون‌شک از تماشای این همه زیبایی نهایت لذت را خواهید برد.
مشخصات معماری خانه موسوی پریشانی
خانه موسوی پریشانی همانند سایر خانه‌های هم دوره خود دارای دو طبقه است که به زیبایی و تناسب خاصی روی هم ساخته شده‌اند. بعد از اینکه به این خانه گرم و صمیمی وارد می‌شوید و از ورودی عبور می‌کنید، به دالانی باریک و کوچک می‌رسید که پله‌های دسترسی به طبقه دوم در آن قرار گرفته است.
واشو‌ها و درهای رو به حیاط از داخل این دالان دنج باز می‌شود. نمای طبقه دوم این خانه هم مانند سایر بخش‌های آن بسیار زیبا است. پنجره‌ای را مشاهده خواهید کرد که درمیان قاب آجری فوق‌العاده جذاب و بی‌مانند جای گرفته و چشمان شما را به خود خیره می‌کند. اتاق‌هایی که در طبقات اول و دوم قرار دارند، بسیار ساده و حتی می‌توان گفت بدون تزیینات هستند؛ اما در گذشته دارای تزیینات نفیسی مانند گچ‌کاری و نقاشی بوده‌اند که در گذر زمان یا فرسوده شدند یا روی آن‌ها پوشانده شده است.
ایوان زیبا و خوش‌نقش‌ونگار
ایوان طبقه دوم این خانه خوش نقش، با سه قوس نیم‌دایره روی دو ستون آجری در وسط نمای ساختمان جای گرفته است. در گوشه‌های ایوان هم قالب‌های آجری قرار گرفته‌اند و ستون‌ها هم با نقوش آجر مهری مزین شده‌اند. سقف ایوان تیرپوش است و روی آن پوشانده شده؛ اما اگر به بالای سر خود نگاهی بیندازید از قسمت‌های فروریخته می‌توانید تیرهای چوبی به‌کاررفته در سقف ایوان را به خوبی مشاهده کنید.
این ویژگی هم از مشخصات معماری اواخر قاجار و اویل پهلوی محسوب می‌شود. نمای رو به حیاط ساختمان از آجر‌هایی با نقش‌های متنوع پوشیده شده که زیبایی آن‌ها در مقابل سایر خانه‌های محل زبانزد خاص و عام است. فضای بالای پنجره‌ها به شکل مثلثی بوده و تزیینات آجرکاری تماشایی دارد.
جالب است بدانید، قابچه‌های آجری با آجرهای تراش در قسمت بالایی بنا چشم‌نوازی می‌کنند و میان آن‌ها کاشی‌کاری فیروزه‌ای و سفید با نقوش معرق بر جذابیت آن‌ها می‌افزایند.
تغییرات خانه موسوی پریشانی
اولین چیزی که ممکن است با ورود به خانه تاریخی موسوی ذوق شما را کمی کور کند، اندود سیمانی است که روی دیوارهای داخلی خانه تا ارتفاع نصف آن‌ها کشیده شده و نمای آن‌ها را بد ترکیب کرده است. همچنین دیوار حیاط این خانه در گذر زمان، فرسوده شده بود و برای اینکه تخریب نشود، مجددا آن‌را نوسازی کرده‌اند.
مصالح قسمتی بالای ایوان هم که در گذشته فرو ریخته بودند با آجر و سیمان به‌شکلی نامناسب و ناهمگون با اصالت این اثر ارزشمند بازسازی شده‌اند. ترک‌ها، نشست‌ها و فرسودگی‌های موجود در برخی قسمت‌های خانه از عیب‌های بنا به‌شمار می‌رود؛ اما به‌دلیل تزیینات بی‌کران و ذوقی که معمار این بنا در ساخت آن و طراحی نقشه آن به‌کار برده بود، باز هم این خانه بسیار تماشایی است.
این اشکالات اندک به‌وجود آمده از ارزش‌های آن کم نمی‌کند. شما می‌توانید این اثر را در لیست بازدیدهای خود از آثار منحصربه‌فرد و جاذبه‌های دیدنی شهر مشهد قرار دهید.
کلام آخر
اگر در شهر زیبای مشهد سکونت دارید یا مسافر آن هستید و به تاریخ و بازدید از آثار قدیمی علاقه‌مندید، پیشنهاد ما به شما بازدید از خانه‌های تاریخی است که در بافت کهن این شهر اسرارآمیز قرار دارند. یکی از این خانه‌های بی‌نظیر که شما را به سفری دور و روزهایی خوش بازمی‌گرداند، خانه تاریخی موسوی پریشانی است.
شما می‌توانید در آرامش کامل از فضاهای سنتی خانه دیدن کنید. از تزیینات شگفت‌انگیز آجرکاری و کاشی‌کاری آن که در بدنه بنا گسترده‌اند به وجد بیایید و همچنین عکس‌هایی خاص و جذاب در بخش‌های متفاوت و قدیمی این خانه دوست داشتنی به ثبت برسانید.
حس تاریخ را با بودن در گوشه و کنار آن از نزدیک حس کنید. بازدید از این خانه خاطرات به یادماندنی را برای شما خواهد ساخت، آن‌ها را از دست ندهید. اگر از بودن در این مکان تجربه‌ای دارید، آن‌را با نابرو به اشتراک بگذارید.
خانه تاریخی موسوی پریشانی در مشهد، محله نوغان، نوغان6، کوچه محمدزاده، روبه‌روی پلاک72 و کنار پارک بخارایی قرار دارد.
