ایران یک کشور مذهبی با تاریخ و پیشینه‌ای کهن است. از همین رو بقعه‌های متبرکه و آرامگاه‌های زیادی در آن وجود دارد که هر ساله توسط گردشگران زیادی مورد بازدید قرار می‌گیرد. یکی از این آرامگاه‌های دیدنی، آرامگاه ملاحسن کاشی است که در شهر سلطانیه استان زنجان قرار دارد. این مطلب را در نابرو بخوانید تا بیشتر در مورد آرامگاه ملاحسن کاشی یکی از دیدنی های زنجان برایتان بگویم.
چرا بازدید از آرامگاه ملاحسن کاشی؟
ملاحسن کاشی عارف قرن هشتم هجری قمری است. وی اشعار زیادی در منقبت و مرثیه ائمه اطهار علیهم‌السلام، به ویژه امام علی (ع) سروده است. این عارف بزرگ در سال 560 هجری قمری در آمل متولد شد و در سال 738 هجری قمری در سلطانیه فوت کرد و همان‌جا به خاک سپرده شد.
همچنین، ملاحسن کاشی از شعرای عالی دربار اولجایتو بوده است. مقبره ملاحسن، امروزه به عنوان بنای مرجع گنبدهای ایران معرفی شده است؛ به طوری که بازدید از آن برای علاقه‌مندان به معماری جذاب و لازم است.
پیشینه تاریخی
در کتاب‌های تاریخی عنوان شده که آرامگاه ملاحسن کاشی به دستور «شاه تهماسب اول» بنا شده و تکمیل معماری داخلی آن توسط فتحعلی شاه قاجار انجام گرفته است.
تزیینات داخلی بنا مقرنس‌کاری گچی است و اشعار گچ‌بری شده در داخل گنبد به خط نستعلیق، در دوره فتحعلی شاه قاجار و به هزینه عبدالله میرزا دارا، حاکم زنجان ساخته شده است.
همچنین، در مورد قدمت این آرامگاه با توجه به کتیبه‌ای که روی کاشی‌های زیرین گنبد کشف شده و وجود عبارت (رشک جنت) روی آن و محاسبه حروف ابجد، سال 973 هجری قمری و اواخر دوره شاه تهماسب را برای آن تخمین زده‌اند.
موقعیت آرامگاه
برای رسیدن به آرامگاه ملاحسن کاشی ابتدا به شهر سلطانیه در استان زنجان بروید. در جنوب شهر و در فاصله 5/2 کیلومتری آن، در یک دشت وسیع مقبره ملاحسن قرار دارد. اطراف مقبره هیچ بنا یا سازه تاریخی وجود ندارد و فقط می‌توانید گنبد سلطانیه را ببینید.
اگر تا به حال از گنبد سلطانیه بازدید نکرده‌اید، بهتر است اول از آن بازدید کنید و سپس به مقبره ملاحسن بروید. اگر از ایوان‌های طبقه دوم گنبد سلطانیه به جنوب شهر بنگرید، مقبره هشت‌ضلعی ملاحسن کاشی را با گنبدی فیروزه‌ای خواهید دید.
ورودی آرامگاه ملاحسن کاشی
در ورودی مجموعه، فقط اتاق نگهبانی و سرایداری به چشم می‌خورد. دیوار اتاق‌ها که از نمای بیرونی به طاق‌نماها تبدیل شده، در وسط آن کلمات «الله»، «محمد» و «علی» به خط کوفی نوشته شده است. کلمات از ترکیب آجر و کاشی‌های فیروزه‌ای‌رنگ پدید آمده و در حاشیه طاق‌نماها عبارت «لا اله الا الله» تکرار شده‌است.
معماری آرامگاه
چیزی که در ابتدا به چشم می‌آید، یک پلان هشت‌ضلعی است که در نمای داخلی تبدیل به فضای چلیپایی می‌گردد که با ترکیب و تلفیق ایوان‌های جانبی به مربع تبدیل شده است. این گنبد با ساقه‌ای نسبتا بلند، از نوع گنبدهای دو پوششه است که یک پوشش تزیینی نیز بر آن افزوده شده است. به‌طور کلی، بنا دارای اسکلتی استوار و پی‌هایی محکم است که به عمق بیش از یک متر در خاک رس و آهک قرار دارد.
تزیینات ساقه گنبد
تزیینات این گنبد بسیار مهم است و به چهار بخش تقسیم شده است. در بخش نخست، نقش معلق به طور معکوس تکرار شده است. در قسمت دوم اسمای جلاله به خط کوفی اجرا شده است. قسمت سوم، تزیینات زیگزاگ بر روی گنبد اجرا شده و سرانجام در قسمت چهارم، تزییناتی با خط‌های موازی که از تلفیق آجر با کاشی فیروزه‌ای پدید آمده، گنبد را پوشانده است.
از جمله ویژگی‌های بارز دیگر آرامگاه ملاحسن کاشی کاربرد خط معقلی با بنایی است که به شیوه آجر و کاشی به رنگ فیروزه‌ای بر گلوی گنبد و نمای خارجی بدنه اجرا شده است. در سطوح داخلی گنبد نیز قرینه‌سازی و تزیینات مقرنسی از نوع معلق به رنگ سفید و قهوه‌ای وجود دارد.
حفاری آرامگاه
نکته جالبی که در حفاری داخل قبر وجود دارد، پیدا شدن محوطه‌ای با دیواره‌های سنگی منظم است که داخل آن قبر مستطیل شکلی وجود داشته است. همچنین سه قسمت شمال، شرق و غرب آن نیز با سنگ‌های سبزرنگ حجاری شده است.
میان سنگ‌های مکشوفه، قطعه سنگی وجود داشته که تمام قسمت‌های آن دارای خط‌نوشته بوده، نقش محراب بر روی آن حک شده و بر پشت سنگ، علامتی به شکل قیچی وجود داشته است.
جاذبه های نزدیک آرامگاه
با توجه به این‌که شهر سلطانیه از تاریخی غنی بهره‌مند است و آرامگاه‌ها و بناهای تاریخی زیادی دارد، پس بهتر است سری به باقی مکان‌ها نیز بزنید. در این مسیر گنبد سلطانیه، آرامگاه چلپی اوغلی و همچنین معبد داش کسن با فاصله کمی از هم قرار دارند که می‌توانید از تمام آن‌ها در یک روز بازدید کنید.
زمان مناسب برای سفر
شهر سلطانیه و به طور کلی شهر زنجان، به سرزمین گندمزارهای طلایی معروف است. بنابراین بهترین فصل برای سفر به این خطه، فصل بهار و ماه‌های اردیبهشت و خرداد است. اطراف این مقبره گندمزارهای طلایی وجود دارد که در هنگام بازدید، زیبایی این مکان را دوچندان کرده است. همچنین بازدید از آرامگاه ملاحسن کاشی برای عموم رایگان است.
