گوشه‌گوشه خاک پهناور ایران مملو از جاذبه‌های گردشگری متنوع است. گاهی بعضی از این مناطق تاریخ و طبیعت را کنار هم به نمایش می‌گذارند. مانند روستای کهنسال مران در شهرستان تنکابن واقع در استان مازندران که بیش از 1500 سال قدمت دارد. همراه من در نابرو باشید تا سفری مجازی به منطقه روستای مران داشته باشیم و با یکی از جاذبه های مازندران آشنا شویم.
معرفی روستای مران
محل قرارگیری این روستا در فاصله 60 کیلومتری تنکابن، فراتر از جنگلهای سه هزار است. از جاده جنگلی با پیچ‌های فراوان که از یک طرف در محاصره صخره‌های سنگی است و از سمت دیگر دره‌های عمیق که در انتهای آن رودخانه خروشان و پر جنب‌وجوش قرار دارد، گذر می‌کنید. لازم به ذکر است که بخش بیشتری از مسیر آسفالت نیست، اما زیرسازی آسفالت انجام شده است؛ زیرا انتهای این راه، جاده کوهستانی الموت است که همچنان در حال احداث بوده و تکمیل نشده است.
اواسط مسیر به یک دو راهی برمی‌خورید؛ سمت راست منتهی می‌شود به روستای درجان و سمت چپ به روستای مران و در نهایت به الموت می‌رسد. ورودی روستا تابلویی نصب شده است تا جدا کننده مسیر الموت با مسیر روستای مران باشد.
معماری روستای مران
به محض ورود به روستا باید همان ابتدای مسیر ماشین‌ها را پارک کنید و بقیه مسیر را پیاده بروید. دلیل این امر معماری جالب روستاست، چراکه هیچ جاده‌ای میان روستا وجود ندارد. تماما کوچه‌های تنگ و باریک و تودرتو است که همگی به نوعی به یکدیگر راه دارند. از نظر من قدم زدن در آنها یکی از هیجان‌انگیزترین تجربه‌هاست.
دائما باید حواستان باشد لابهلای این کوچه‌ها مسیر را گم نکنید، زیرا در عین سادگی شباهت زیاد خانه‌ها و کوچه‌ها ممکن است باعث سردرگمی شود. به دلیل شرایط آب‌وهوایی این منطقه و بارش‌هایی که بیشتر به صورت برف است، معماری خانه‌ها به طوری است که سقف‌های تخت دارند و حالت پلکانی به خود می‌گیرند مانند روستای ماسوله، اما فرق‌شان در این است که مران به شهرت ماسوله نیست و همین امر آن را بیشتر بکر کرده است.
مصالح به کار رفته در ساخت خانه‌ها چوب و سنگ است، با روکش کاهگلی که برای تمیزی و نما از آن استفاده می‌کنند. البته نباید خاصیت عایق سرما و گرمای آن را ندیده گرفت. چیزی که در ساخت خانه‌های روستای مران بسیار جالب است؛ ارتفاع کم در ورودی خانه‌هاست. دلیل آن را پرس‌وجو کردم، گویا به خاطر در امان ماندن از بادهای شدید و سرمای سخت زمستان درب‌ها را کوتاه می‌گرفتند تا بتوانند خانه را از این گزندهای طبیعی حفظ کنند.
قدمت روستای مران
به نقل از رییس اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان‌های تنکابن و عباس‌آباد طبق مستنداتی که از کاوش‌ها و تحقیقات در این روستا به عمل آمده و قبرهایی که مورد مطالعه قرار گرفتند، قدمت این روستا بیش از 1500 سال است. و از آنجایی که بافت این روستا به لحاظ تاریخی بسیار ارزشمند است پس از روستای یوش در شهرستان نور به عنوان دومین روستای مازندران ثبت ملی شده است.
حمام تاریخی مران
قابل‌توجه‌ترین مکان در مران از دیدگاه اکثر مسافران، حمام قدیمی است که اواسط روستا قرار دارد. معماری این حمام الهام گرفته از دوره صفویه بوده و حدود 150 سال قبل ساخته شده است. در ابتدا با هیزم و آتش آب را گرم می‌کردند اما حالا چند سالی است که سیستم گرمایش آن را به دیگ‌های بزرگ گازوییلی تغییر دادند.
خوشبختانه این کار هیچ تغییر مشهودی در معماری و بافت بنا به وجود نیاورده است. نکته در خور توجه این است که بعد گذشت یک قرن و نیم همچنان مردم آبادی در آن استحمام می‌کنند و البته در آن به روی مسافران و گردشگران نیز باز است. کاملا حیرت‌انگیز است که در تمام طول سال این حمام روشن است و برای استفاده از آن نیاز نیست هیچ مبلغی بپردازید. شاید به توان از آن به عنوان یکی از امکانات رفاهی رایگان در خور توجه مران نام برد.
جاذبه مذهبی روستای مران
کمی بالاتر از حمام عمومی امامزاده‌ای بسیار کوچک قرار دارد که گنبد دست‌ساز کوچک سفید رنگی روی سقف تخت آن خود نمایی می‌کند. در میان آن همه خانه‌های کاهگلی به رنگ تیره و روشن، سفید بودن این مکان کمی برایم عجیب بود، اما طی صحبت کوتاهی با یکی از اهالی سالخورده مران، دریافتم که این نشات گرفته از آیین سنتی «شیلان کشی» است. آیینی مذهبی که هر سال برای استحکام بنای امامزاده و تمیزی آن صورت می‌گیرد. بدین صورت که به جای کاهگل از گچ سفید استفاده می‌کنند.
جاذبه‌های طبیعی
وقتی تاریخ و طبیعت با هم ادغام می‌شوند، منظره کم نظیری را از خود به جای می‌گذارند. این منظره را می‌توان از بالای تپه‌های «جوانه مرز» کمی بالاتر از مرکز روستا، آن طرف رودخانه به راحتی تماشا کرد. اما اگر راه خود را در این تپه ادامه دهید و از باغات گیلاس و گردو گذر کنید، بعد از حدود یک ساعت راهپیمایی به آبشاری عظیم می‌رسید که از دل صخره سرازیر شده و با ارتفاع بالا در میان کوه‌های بلند، شکوه خداوندی را به زیبایی هرچه تمام‌تر به تصویر می‌کشد.
محصولات مران
بی‌شک وقتی یک روستا در دل کوه‌های سه هزار قرار می‌گیرد و از آب‌وهوای مطلوبی نیز برخوردار است، محصولات ارگانیک و با کیفیتی را در خود نهفته دارد. روستای مران دارای باغ‌های گیلاس، فندق و گردوی بسیاری است. اکثر درخت‌ها هم به صورت خودرو روییده‌اند یا توسط افرادی در سال‌های بسیار دور شاید بیش از یک قرن پیش کاشته شده باشند.
اما از آنجا که اهالی روستا عادت به بیکاری ندارند، فقط به استفاده از باغات قدیمی بسنده نکرده و خود برای کاشت محصولاتی مانند لوبیا و سیب زمینی دست به کار شده‌اند. البته باغ‌های فصلی سبزی که به لطف خدا، آب‌وهوای مناسب و زحمت روستاییان محصولات آنان از با کیفیت‌ترین‌ها در تنکابن به حساب می‌آید و بازار تقاضای فراوانی دارد.
بهترین زمان سفر
افراد بومی که تمام فصول سال در مران زندگی می‌کنند، شاید نزدیک به 20 نفر باشند. از اواسط فصل بهار تا اواخر تابستان و گاها اوایل پاییز مران دوباره میزبان اهالی خود می‌شود. از نظر من بدون وجود اهالی پر مهر و صفا و البته مهمان‌نواز مران، روستا کمی خالی از لطف است. جدای این، روستای مران زمستان بسیار سرد و جاده بسیار لغزنده‌ای دارد که به هیچ‌وجه برای گردشگران مناسب نیست. پس اگر قصد سفر دارید بهترین زمان بهار و تابستان است، روزهای گرم سال که مران با خنکی دلچسبش میزبان بهتری خواهد بود.
سخن آخر
روستای تاریخی مران با بیش از 200 نفر جمعیت در دل رشته کوه‌های البرز، پشت کوه الموت است. این روستا با پیشینه تاریخی 1500 ساله، با خانه‌هایی به سقف تخت که پدیده‌ای نادر در مازندران به شمار می‌رود. زیرا همیشه به دلیل بارش باران‌های زیاد سقف‌ها شیب دار طراحی می‌شده‌اند. اما روستای مران استثنایی، در محدوده جفرافیایی مازندران که با قرار دادن این معماری در دل تاریخ و طبیعت تبدیل به هدف گردشگری و بومگردی شده که همین امر باعث جذب توریست‌هایی از سایر کشورها و استان‌ها شده است.
