استان لرستان یکی از نخستین سکونتگاه‌های بشر، با دشت‌هایی وسیع و کوه‌هایی مرتفع، سایت‌های تاریخی فوق‌العاده، مردمی دوست‌داشتنی و غذاهایی خوشمزه یکی از محبوب‌ترین مقاصد گردشگری در ایران محسوب می‌شود. در این مطلب نابرو با سوغات لرستان بیشتر آشنا خواهیم شد تا در سفر بعدی به این استان علاوه‌بر لذت بردن از دیدن جاهای دیدنی لرستان، با دستی پر به شهر خود بازگردیم.
1- جاجیم
جاجیم یکی از قدیمی‌ترین انواع زیرانداز در ایران و از مهم‌ترین سوغات لرستان محسوب می‌شود. ویژگی خاص جاجیم لری استفاده از رنگ‌های روشن، بخصوص رنگ قرمز و زرد است. جاجیم لری معمولا در عرض ۳۰ سانت و معمولا با استفاده از پشم گوسفند بافته می‌شود. استفاده از پشم گوسفند برای بافت جاجیم‌های لرستان باعث می‌شود که آن به زیراندازی گرم برای روزهای سرد این منطقه از کشور تبدیل شود، و به همین دلیل است که عشایر لرستان نیز از این پوشش برای گرم نگه داشتن محل زندگی و همچنین چارپایان خود استفاده می‌کنند.
رنگ‌آمیزی پشم‌های مورد استفاده در بافت جاجیم لری معمولا با استفاده از گیاهان کوهی صورت می‌گیرد و همین موضوع باعث می‌شود رنگ جاجیم لری بسیار پایدار باشد، حتی گفته می‌شود جاجیم‌های لرستان هرچه بیشتر شسته شوند زیباتر می‌شوند. طرح‌هایی که بیشتر در بافت جاجیم لری مورد استفاده قرار می‌گیرد عبارتند از: هچه، گلی، شونه، دنوموشی (دندان‌موشی) و شیروز. در سفر به استان لرستان بد نیست جاجیم دست‌بافته زنان این استان را به یادگار بخرید و به دیار خود ببرید.
2- نمد
نمد یکی از بافت‌های سنتی استان لرستان است. از جمله کاربرد نمد در زندگی مردم لرستان می‌توان به تن‌پوش‌های نمدی اشاره کرد که در گویش محلی به آن کپنک می‌گویند، گردله نیز یکی دیگر از انواع نمدهای لرستان است که آن را زیر زین اسب قرار می‌دادند تا از فشار زین بر بدن اسب جلوگیری شود.
مهم‌ترین کاربرد نمد در زندگی مردم استان لرستان پوشاندن و گرم نگه داشتن زمین بوده که با توجه به استفاده از پشم گوسفند در تهیه نمد، زیراندازی گرم برای روزهای سرد سال محسوب می‌شد. لرستانی‌ها برای تهیه وسایل نمدی ابتدا قالبی بر روی زمین قرار می‌دهند که یا از جنس برزنت است یا حصیر، سپس پشم‌های رنگین را با طرح‌های مختلف و اغلب طرح‌های پیچان بر روی قالب قرار می‌دهند، جهت سفت شدن و شکل گرفتن پشم‌ها، با آب و صابون آن‌ها را خیس می‌کنند، سپس نمد را لوله می‌کنند و آن را طناب می‌بندند.
مرحله اصلی نمدمالی همان مالیدن نمد لوله شده به مدتی طولانی است که اغلب توسط چندین مرد به صورت هم‌زمان صورت می‌گیرد و به شکلی نوعی مراسم محسوب می‌شود، زیرا نمدمالی خود شبیه به یک رقص گروهی است. نمدهای لرستان از مرغوب‌ترین و زیباترین نمدهای کشور و سوغات لرستان هستند.
3- حصیر
شهر بروجرد یکی از اصلی‌ترین و قدیمی‌ترین مراکز بافت حصیر در ایران است. حصیربافی یا بوریابافی در استان لرستان با استفاده از نی‌هایی صورت می‌گیرد که اغلب از نیزارهای اطراف بروجرد یا دشت‌های خوزستان جمع‌‌آوری می‌شوند. مردم بروجرد برای بافت انواع حصیر، ابتدا نی‌ها را تمیز می‌کنند و سپس با وسیله‌ای به نام نی‌کوب آن‌ها را می‌کوبند تا باز شوند، نی‌ها در این مرحله مرتب با آب خیس می‌شوند.
پس از باز شدن نی‌ها نوعی بافت جناغی روی آن‌ها انجام می‌شود و به این ترتیب حصیر آماده می‌شود. حصیرهای لرستان معمولا در اندازه ۸ در ۴ متر بافته می‌شوند و اغلب برای ساخت سقف خانه‌های کاه‌گلی و یا به عنوان زیرانداز مورد استفاده قرار می‌گیرند.
4- گیوه
گیوه یکی از پاپوش‌های سنتی ایرانیان است و از سوغات لرستان محسوب می‌شود. اقلیم و طبیعت خاص منطقه لرستان به شکلی است که مردان در آنجا نیاز به پاپوشی دارند که سبک، راحت و ارزان باشد تا با آن بتوانند در فصل بهار از مناطق صعب‌العبور کوهستانی عبور کنند و خود را به مزارع برسانند. تولید گیوه در استان لرستان به شکلی است که باعث ایجاد اشتغال برای بسیاری از زنان روستا می‌شود و از طرفی تمام ابزار و وسایل مورد نیاز برای تولید آن در همین منطقه تولید می‌شود و در دسترس است.
مردم لرستان برای دوخت این کفش تابستانه و سبک ابتدا رویه آن را آماده می‌کنند. رویه گیوه با استفاده از نخ پنبه‌ای، نخ قالی و نخ ابریشم و اغلب به دست زنان بافته می‌شود. رویه سبک و نرم گیوه پس از دوخته شدن در منازل، به کارگاه‌های چرم‌دوزی ارسال می‌شود تا زیره آن به دست مردان آماده شود. زیره گیوه لرستان معمولا از جنس چرم دوخته می‌شود که اصلی‌ترین شکل آن است.
زیره گاهی از جنس پارچه‌های پنبه‌ای کهنه و یا حتی پلاستیک نیز آماده می‌شود. تمام مراحل دوخت گیوه به صورت دستی انجام می‌شود و به این ترتیب یکی از صنایع دستی باارزش در لرستان محسوب می‌شود. امروزه برای دوخت گیوه از نخ‌های رنگین نیز استفاده می‌شود که زیبایی این پاپوش سنتی ایرانی را چند برابر کرده است.
5- عسل
استان لرستان در دامنه کوه‌های زاگرس واقع شده است و اقلیم و طبیعتی بی‌نظیر دارد. همین موضوع باعث شده است زنبورداری و تولید عسل در استان لرستان تبدیل به یکی از مشاغل اصلی مردم شود. زنبورهای عسل در اینجا فرصت دارند از گل و گیاهانی خاص که در دامنه کوه‌ها و دشت‌های وسیع می‌رویند تغذیه کنند و به این ترتیب عسلی با خواص عالی تولید کنند. عسل تولید شده در استان لرستان، به دلیل داشتن اقلیمی کوهستانی، معمولا رنگی روشن دارد و طعم، بو و خواص آن نیز خاص همین منطقه است. در سفر به استان لرستان فراموش نکنید از عسل‌های تولید شده در این منطقه خرید کنید و عصاره طبیعت ناب لرستان را به دیار خود ببرید.
6- روغن حیوانی
خاص بودن اقلیم لرستان باعث شده تا پیشه دامپروری نیز در این منطقه رونق داشته باشد. محصولاتی که از طریق دامپروی می‌توانند تولید شوند بسیار متنوع و گسترده هستند، یکی از این محصولات روغن حیوانی است که در گذشته در پخت تمام غذاها مورد استفاده قرار می‌گرفت.
امروزه نیز در بسیار از مناطق کشور، مثل استان لرستان تولید و مصرف روغن حیوانی بسیار رایج است. اگر به این استان سفر کردید می‌توانید از روغن‌های حیوانی با کیفیت و اصلی که در این منطقه تولید می‌شود به عنوان سوغات لرستان خریداری کنید.
7- کاک
کاک یکی از شیرینی‌های سنتی منطقه غرب کشور و سوغات لرستان است. در گذشته، روزهای آخر سال که می‌شد مردم لرستان کاک‌پزها را به خانه می‌آوردند تا برای آن‌ها کاک‌های عیدشان را آماده کنند.
نان یا شیرینی کاکی که در استان لرستان تولید می‌شود با کاک استان فارس و کرمانشاه قدری متفاوت است. مردم استان لرستان به کاک شیرین علاقه‌ای ندارند و بنابراین آن را کم‌شکر درست می‌کنند. روغن حیوانی هم که پای ثابت تهیه این شیرینی خوشمزه لرستانی است.
8- شیرینی آردی
شیرینی آردی خرم‌آباد یکی دیگر از شیرینی‌های مخصوص استان لرستان است که ترکیبات ساده و ابتدایی دارد و به عنوان یکی از شیرینی‌های عید نوروز در بین مردم این استان محبوبیت زیادی دارد. همچنین شیرینی آردی ماندگاری بالایی هم دارد و از این نظر می‌تواند سوغاتی مناسب از استان لرستان محسوب شود. مردم استان لرستان شیرینی آردی را با اضافه کردن ترکیباتی نظیر گردو، آرد نخودچی یا پودر نارگیل در طعم‌های مختلف تهیه می‌کنند.
9- نان ساجی
نان ساجی یکی از نان‌های سنتی غرب کشور، و از جمله سوغات لرستان است. این نان نام خود را از تابه‌ای مخصوص که نان را بر روی آن می‌پزند گرفته است. ساج تابه‌ای از جنس چدن، گرد و پهن است که معمولا از سمت داخلی آن برای پخت غذا و از قسمت پشتی آن برای پخت نان استفاده می‌کنند. ساج بر روی تنوری که در زمین حفر شده قرار می‌گیرد و خمیری نازک روی آن زده می‌شود و به این ترتیب نان ساجی آماده خواهد شد. این نان در انواع مختلف پخته می‌شود که از آن جمله می‌توان به نان تَپ‌تَپی، تَه‌کِله‌ای و فَه‌تیره اشاره کرد.
10- کلوچه بروجردی
از دیگر شیرینی‌های سنتی و سوغات لرستان می‌توان به کلوچه قندی بروجردی اشاره کرد. کلوچه‌ای که با استفاده از آرد، روغن حیوانی، هل و پودر شکر آماده می‌شود و معمولا پیش از پخت بر روی آن طرح گل انداخته می‌شود. کلوچه قندی بروجردی از جمله شیرینی‌های محبوب لرستانی‌ها در عید نوروز محسوب می‌شود.
11- سمنو بروجردی
سمنو یکی از خوراکی‌هایی است که علاوه بر داشتن طعم و خواص فوق‌العاده، جزئی از سفره هفت سین نیز محسوب می‌شود. مردم بروجرد به این خوراکی سالم و مقوی علاقه زیادی دارند و معمولا آن را در وعده صبحانه میل می‌کنند. فرآیند پخت سمنو بسیار زمان‌بر و مشکل است، اما نتیجه آن به این زمان صرف شده می‌ارزد.
12- انواع حلوا
در لیست سوغات لرستان انواع مختلفی از حلوا وجود دارد که هریک از آن‌ها می‌توانند برای مسافران جذاب باشند و آن‌ها را ترغیب به خرید کنند. یکی از معروف‌ترین حلواهای استان لرستان جوجوش یا زیره‌جوش است که خواص بسیار زیادی دارد. در تهیه این حلوای مقوی، خوشمزه و معطر لرستانی ترکیباتی نظیر گندم و ذرت برشته و آسیاب شده، رازیانه، زیره سبز، زردچوبه و روغن حیوانی استفاده می‌شود. شاید این حلوا را تنها در استان لرستان بتوان امتحان کرد، پس در سفر به این استان از تجربه طعم آن و خرید آن غافل نشوید.
خرید سوغات از استان سبز و زیبای لرستان یکی از لذت‌بخش‌ترین بخش‌های سفر است. شما کدام یکی از محصولات این لیست را برای سوغات پیشنهاد می‌کنید؟
