سفر به هر گوشه از دنیا می‌تواند هدف خاصی داشته باشد. گاه یک مسافر به قصد آشنایی با فرهنگ مردمان یک منطقه عزم سفر می‌کند. گاهی هم دلش هوای طبیعتی بکر، بنایی تاریخی یا اثری باستانی دارد. مقصد تا حدودی تعیین‌کننده این اهداف است. در این مقاله از سایت نابرو، به سراغ شهر مذهبی مشهد رفتهایم. شهری که طبق معمول بخش زیادی از مسافرانش با قصد زیارت دل به راه و جاده زده‌اند. در این مقاله می‌خواهم خواجه مراد از جاذبه‌های دیدنی مشهد را معرفی کنم؛ زیارتگاهی که جزو جاذبه‌های فرهنگی و مذهبی مشهد محسوب می‌شود.
خواجه مراد کیست؟
طبق معمول در بناهای زیارتی، گنبد و گلدسته اولین چیزی است که توجه بیننده را به خود جلب می‌کند. نگاهتان را که از سمت گنبد نقره‌ای‌رنگ به سمت پایین بیاورید، کتیبه‌ای می‌بینید که رویش نوشته شده است «آستان مبارک هرثمه‌بن اعین (خواجه مراد)».
نقل‌قول‌ها و منابع تاریخی درباره هرثمه‌بن اعین یکسان نیست. ازاین‌رو نمی‌توان به‌طور قطع گفت که آیا او یکی از اصحاب امام رضا (ع) بوده یا سرداری از سرداران مأمون که در سفر از مدینه به توس امام را همراهی کرده و راوی شهادت ایشان است. آنچه مشخص است، هرثمه در دستگاه مأمون به قتل رسیده و خواجه مراد لقبی است که مردم به او نسبت داده‌اند.
نگاهی به فضا و محیط مقبره خواجه مراد
مقبره و ضریح در اتاقی کمابیش کوچک و مربعی شکل قرار گرفته است. سادگی فضای داخل آرامگاه، آرامش و معنویت خاصی به انسان منتقل می‌کند. نمای بیرونی نیز زیبا و درعین‌حال ساده است؛ ایوانی که آیینه‌کاری شده، گلدسته‌هایی که کاشی کاری شده و ارتفاع کوتاهی دارند. از همه مهم‌تر رشته کوه‌هایی که دورتادور آرامگاه قرار دارند، گویی که مقبره را در آغوش گرفته باشند.
امکانات و شرایط اسکان
در یک مکان زیارتی، داشتن محلی برای اسکان زائران ضروری است؛ چراکه اغلب اوقات مردم به‌صورت کاروانی به این مناطق سفر می‌کنند و بالطبع تمایل دارند حداقل یک شب یا مدت زمانی برای صرف یک وعده غذایی در آنجا اقامت کنند.
سمت چپ گنبد، در محوطه آرامگاه خواجه مراد زائرسرایی با امکانات حداقلی وجود دارد که کارراه‌انداز است! طبقه پایین، حجره مانند است. برای اسکان در آن نیازی به پرداخت هزینه نیست، اما طبقه بالا از اتاق‌هایی سرپوشیده ساخته شده که با دریافت کرایه‌ای به‌اِزای هر یک شب اقامت، به زائران اجاره داده می‌شود.
اتاق‌ها با یک قالی ساده فرش شده‌اند و در آن‌ها چیزی به‌جز چند پشتی و پتو به چشم نمی‌خورد. از همین روست که در فصول سرد سال، به‌دلیل نداشتن سیستم گرمایشی خالی هستند. کترینگ خواجه مراد نیز درست روبه‌روی زائرسرا قرار گرفته و فاصله زیادی با اتاق‌ها ندارد. در میان غذاهای سنتی این رستوران، دیزی سنگی طرفداران بیشتری دارد.
بازار خواجه مراد
کمابیش در تمامی مکان‌های مذهبی، بازارها شکل و شمایل یکسانی دارند. کتاب‌های دعا، جانماز، مهر و تسبیح چیزهایی هستند که بدون شک در یکی دو مغازه به فروش می‌رسد، زینت‌آلات، اسباب‌بازی و سوغات آن شهر نیز پیدا می‌شود. پس تعجب نکنید اگر شنیدید خواجه مراد بهترین زرشک و زعفران مشهد را دارد. علاقه‌مندان ظروف مسی نیز از این بازار دست خالی برنمی‌گردند. ابتدای بازار با مغازه مس فروشی شروع می‌شود.
به سمت آرامگاه که حرکت کنید، مغازه‌های دیگری دیده می‌شود که تنوع کالا در آن‌ها بیشتر است. از شیرجوش‌هایی در ابعاد مختلف تا دیگ و قاشق و پارچ و لیوان. وقتی از مغازه‌داران علت پایین بودن قیمت ظروف مسی‌شان را می‌پرسم، به حذف واسطه‌ها اشاره می‌کنند. آن‌ها خودشان برای خرید اجناس مغازه‌شان به اصفهان و زنجان سفر می‌کنند، عمده می‌خرند و می‌توانند با قیمت مناسب‌تری نسبت‌به مغازه‌های داخل شهر، ظرف‌های مسی را بفروشند.
اینطور به‌نظر می‌رسد دو راسته مغازه موازی یکدیگر محل مناسبی برای خرید است، به‌ویژه اگر زمان کافی برای گشت‌وگذار در بازار و تهیه سوغات مشهد را نداشته باشید.
نشانی و موقعیت مکانی
اگر بخواهیم از روی نقشه نشانی بدهیم و مخاطبمان کسانی باشند که با خودرو شخصی سفر می‌کنند، باید بگوییم خواجه مراد در ۱۲کیلومتری شرق مشهد، نرسیده به بهشت‌رضا قرار گرفته است. اگر مسافر هستید و ناآشنا به حومه مشهد، ساده‌تر است که جاده مشهد – فریمان را پیدا کنید، تابلوها را دنبال کنید، ابتدا زیارتگاه خواجه اباصلت به چشمتان می‌خورد و سه کیلومتر بعد آن خواجه مراد.
اما برای کسانی که قصد استفاده از وسایل نقلیه عمومی را دارند، خط ۷۰۲ تنها گزینه است. وقتی می‌گویم تنها گزینه، منظورم این است که معطلی در انتظارتان است. به‌طور تقریبی ۲۰ الی ۳۰ دقیقه باید در ایستگاه اتوبوس منتظر بمانید.
البته این عدد در روزهای تعطیل کمتر می‌شود. چراکه ایستگاه انتهای این خط اتوبوس، بهشت رضا است. مردم در روزهای تعطیل بیشتر از سایر ایام هفته به دیدار اموات خود می‌روند. از همین رو خطوط کمکی برای خط ۷۰۲ در نظر گرفته می‌شود.
در انتها پیشنهاد می‌کنیم اگر اهل طبیعت و کوهنوردی هستید، برنامه زیارت خواجه مراد را طوری بچینید که امکان صعود به کوه‌های اطراف برایتان امکان‌پذیر باشد. آرامش و طبیعت بکر این منطقه بدون شک برایتان خاطره‌انگیز و دلچسب خواهد بود.
