استان کرمان برای گردشگرانی که عاشق گشتن و کشف ناشناخته‌ها هستند مقصدی عالی محسوب می‌شود، استانی پهناور با جاذبه‌های خاص و جالب. اما یکی از جالب‌ترین جاذبه‌های کرمان، صنایع‌دستی و سوغات این استان است. در این مطلب نابرو به معرفی سوغات و صنایع‌دستی استان کرمان می‌پردازیم. بنابراین اگر می‌خواهید از سفر خود به استان کرمان با دستی پر برگردید، خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
سوغاتی های خوردنی کرمان
زیره
کمتر کسی است که تعریف زیره کرمان را نشنیده باشد. کرمان را پیش از هر چیز دیگر به زیره‌های خوش‌عطرش می‌شناسند. استان کرمان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان زیره در ایران است. این گیاه معطر در تهیه بسیاری از غذاها و شیرینی‌های کرمانی نیز استفاده می‌شود. بنابراین در سفر به استان کرمان فراموش نکنید از زیره‌های معروف و خوشبو کرمانی برای خود و آشنایانتان بخرید و عطر خاص کرمان را به خانه خود ببرید.
قاووت
قاووت، یا آنطور که در لهجه کرمانی گفته می‌شود قووِتو، پودری متشکل از چند گیاه است که معمولا برشته و سپس آسیاب می‌شوند. انوع مختلفی از قاووت وجود دارد. یک نوع آن شامل نخود، نارگیل و شکر است. نوع دیگر شامل پسته، نارگیل و شکر است. اما شناخته‌شده‌ترین، و در حیقیت کامل‌ترین نوع قاووت شامل قهوه، شکر، سیاه‌دانه، تخم خُرفه، گشنیز، جدوا، انواع هل، خشخاش، روپاس، موردانه، کنجد، جو، بذر کتان و تخم کاهو است، ترکیبی بی‌نظیر و مقوی.
در کرمان زمانی که زنی زایمان می‌کند از این پودر مقوی به او می‌دهند تا قوای خود را بازیابد و همچنین با آن در مهمانی که به مناسبت تولد نوزاد برپا شده از مهمان‌ها پذیرایی می‌کنند.
قطاب
قطاب را شاید بیشتر به عنوان یکی از شیرینی‌های یزدی بشناسند، اما مردم کرمان نیز این شیرینی خوشمزه را با کمی تفاوت نسبت به نوع یزدی آن تهیه می‌کنند. قطاب کرمان شامل خمیری است که با پودر پسته، پودر بادام و پودر نارگیل پر شده و در فر پخته شده است، شیرینی بسیار معطر و خوشمزه که می‌تواند یکی از جذاب‌ترین سوغات شما از استان کرمان باشد.
کماچ سهن
کماچ سهن یکی دیگر از شیرینی‌های بسیار لذیذ کرمانی است. اما این شیرینی در کنار طعم و بوی خاص و هوس‌انگیز، یک شیرینی سالم و مقوی نیز در نظر گرفته می‌شود. در تهیه کماچ سهن از آرد سهن یا آرد جوانه گندم استفاده می‌شود.
در میان خمیری که با استفاده از این آرد مغذی تهیه شده، خرما، گردو و ادویه مخصوص، شامل زیره سبز، زیره سیاه، بادیان، زردچوبه و گل خشت، قرار می‌دهند. این ترکیب بی‌نظیر نهایتا تبدیل به یکی از خوشمزه‌ترین سوغات استان کرمان می‌شود.
سوهان زرند
سوهان را بیشتر به عنوان سوغات قم می‌شناسند. اما کرمانی‌ها نیز سوهان‌هایی لذیذ تهیه می‌کنند که می‌تواند رقیبی جدی برای سوهان قم باشد. سوهان مخصوص کرمان شامل جوانه گندم یا سمنو، شکر، هل، آرد و زعفران است که به اشکال مختلف تولید می‌شود.
کلمپه
کلمپه یکی دیگر از انواع شیرینی‌های اصیل کرمان است که علاوه بر داشتن طعم و بویی جذاب، دارای شکلی بسیار زیبا است و به همین دلیل طرفداران بسیاری دارد. کلمپه کرمان شامل دو لایه خمیر است که در میان آن ترکیبی از خرما، گردو، هل و دارچین قرار گرفته. معمولا بر روی این خمیر با مهرهای مخصوص طرح گل یا طرح‌های اسلیمی زیبا می‌اندازند که جذابیت این شیرینی‌های کرمانی را دوچندان می‌کند.
فالوده
اگر در فصل تابستان گذرتان به استان کرمان افتاد و خواستید دسری خنک، شیرین و خوش‌عطر میل کنید می‌توانید فالوده‌های معروف کرمان را امتحان کنید. کرمانی‌ها نیز همچون مردم شیراز و یزد و اصفهان فالوده‌هایی بسیار لذیذ تهیه می‌کنند و با اضافه کردن عرقیجات گیاهی مخصوص کرمان به آن عطر و طعمی ویژه می‌دهند.
پسته
پسته معروف‌ترین محصول باغی استان کرمان است. در حقیقت استان کرمان یکی از بزرگترین و برترین تولیدکنندگان پسته در ایران است و پسته‌های با کیفیت و خوش‌طعم آن حتی در آنسوی مرزهای ایران نیز زبانزد است. پسته در بسیاری از شیرینی‌های کرمانی استفاده می‌شود و به آن اصالتی کرمانی می‌بخشد. اگر به استان کرمان سفر کردید، خاصه به شهر رفسنجان، تحفه باغ‌های آن را برای عزیزانتان به ارمغان ببرید.
مسقطی سیرجان
مسقطی یکی دیگر از شیرینی‌های خوش‌طعم کرمانی است که با داشتن ترکیباتی مثل زعفران، هل و گلاب عطر و طعمی اصیل دارد و می‌تواند یکی از گزینه‌های جذاب شما برای خرید سوغات در استان کرمان باشد.
حلوا پسته
از شیرینی‌های لذیذ کرمانی می‌توان به حلوا پسته اشاره کرد. در تهیه این حلوا خوش‌رنگ و بو، از پودر پسته، هل، گلاب و آرد گندم استفاده می‌شود. این حلوا که سبزر رنگ است معمولا به شکل لوزی برش زده می‌شود و آن را در همه جای کرمان می‌توان یافت.
گردو
گردو یکی دیگر از محصولات باغی معروف استان کرمان است. درواقع استان کرمان بزرگترین تولیدکننده گردو در ایران است. بنابراین در سفر به این استان می‌توانید مرغوب‌ترین گردوهای ایرانی را با قیمتی مناسب تهیه کنید و از آن در غذاهای و شیرینی‌های مختلف ایرانی استفاده کنید.
خرما
استان کرمان، و به طور مشخص، شهرهای جیرفت و بم از بزرگترین تولیدکنندگان خرما در ایران هستند. انواع مختلفی از خرما در شهرستان بم و جیرفت تولید می‌شود که بخش زیادی از آن نیز به کشورهای دیگر صادر می‌شود. از جمله خرماهایی که در این شهرستان‌های تولید می‌شود می‌توان به خرما مضافتی، خرما کلوته و خرما مردارسنگ اشاره کرد.
گیاهان دارویی
استان کرمان یکی از تولیدکنندگان گیاهان دارویی در کشور است. در اقلیم خاص این استان گیاهانی می‌روید که خواصی بی‌نظیر و طرفداران بی‌شمار دارد. از جمله این گیاهان می‌توان به حنا، سدر و کتیرا اشاره کرد. در کنار تولید گیاهان دارویی، استان کرمان در تهیه عرقیجات از این گیاهان نیز در کشور شناخته‌شده است.
بنابراین در سفر به استان کرمان می‌توانید از طبیعت این استان نیز چیزی به سوغات ببرید.
مرکبات
به تصور خیلی از افراد، مرکبات در ایران خاص استان‌های شمالی است. اما بهتر است بدانید استان کرمان نیز یکی از تولیدکنندگان اصلی مرکبات در کشور است. بنابراین مرکبات نیز از دیگر سوغاتی می‌توانند باشند که از خاک کرمان به دست عزیزان شما می‌رسند.
صنایع دستی کرمان
پته‌دوزی
در کنار پسته و زیره کرمان، پته نیز از شناخته‌شده‌ترین سوغات استان کرمان است، سوغاتی که با دستان هنرمند زنان کرمانی و با درهم دوختن نخ‌های رنگین به دست می‌آید. پته از قدیمی‌ترین دوخت‌های ایران است و خواستگاه آن شهر کرمان است. برای دوخت پته نخ‌هایی به کار می‌رود که در اصلاح کرمانی ریس خوانده می‌شوند. ریس با استفاده از گیاهان مختلف رنگ می‌شود و بر پارچه‌ای که شال نام دارد دوخته خواهند شد.
پته‌های اصیل کرمان معمولا با بیش از هشت رنگ دوخته نمی‌شوند و غالبا رنگی تیره دارند. مردم کرمان پته را به عنوان تابلو، رومیزی، بقچه، جای جواهرات و پرده می‌دوزند. دختران کرمانی در جهاز خود حتما تکه‌ای پارچه پته‌دوزی شده دارند که یا توسط خود یا مادرشان دوخته شده است.
قالی و قالیچه
آوازه کیفیت و زیبایی قالی‌ها و قالیچه‌های کرمان نه تنها در ایران، بلکه در دنیا پیچیده است و این قالی‌های زیبا و اصیل خواهان زیادی دارند. کرمان یکی از مهم‌ترین و اثرگذارترین مناطق کشور در هنر قالیبافی است. قالیبافی در استان کرمان قدمتی چند صد ساله دارد و هم‌اکنون نیز نمونه‌های نفیسی از این قالی‌ها در موزه فرش ایران نگهداری می‌شوند.
کرمانی‌ها در بافت قالی‌های خود معمولا از نخ‌هایی از جنس پشم استفاده می‌کنند و طرح‌های موردعلاقه آن‌ها برای قالیبافی اغلب شامل سبزی‌کاری، چهره، افشان شاه‌عباسی، گل فرنگ، گلدانی، درختی، شکارگاه، بازوبندی و خشتی است که معمولا با رنگ‌هایی تیره و گرم بافته می‌شوند.
شال‌بافی
پیش از قالیبافی، یعنی بیشتر از پنج قرن پیش، این هنر شال‌بافی بود که در استان کرمان رونق داشت. شال نیز زیراندازی است که مانند قالی با استفاده از نخ بر روی چله‌های کشیده شده بر دار بافته می‌شود. گرچه هنر شال‌بافی امروزه رو به فراموشی است، اما هنوز هم در گوشه و کنار استان کرمان می‌توان کارگاه‌های شال‌بافی را دید و از هنر دست شال‌بافان کرمانی چیزی به سوغات خرید و به زنده نگه داشتن این هنر اصیل کرمانی کمک کرد.
گلیم
کرمان را به عنوان شهر جهانی گلیم می‌شناسند. انواع مختلفی از گلیم در استان کرمان بافته می‌شود که از معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به گلیم شیریکی پیچ و گلیم افشار اشاره کرد. خواستگاه گلیم شیریکی پیچ، که اتفاقا به ثبت جهانی نیز رسیده، روستایی کوچک به نام دارستان، در نزدیکی رفسنجان است.
وجه تسمیه این گلیم نوع خاص بافت آن است که شامل پیچاندن و تاباندن نخ‌ها با روشی منحصربه‌فرد است. تفاوت گلیم شیریکی پیچ با سایر گلیم‌ها، استحکام و همچنین زیبایی آن است. طرح‌هایی که برای بافت این نوع گلیم مورد استفاده قرار می‌گیرد شامل نقوش هندسی، طرح درختی و گلدانی، طرح حشمتی، طرح کشمیری و طرح سماوری است.
گلیم افشار کرمان، که به نوعی طرح‌های هندی را در ذهن بیننده تداعی می‌کند، نخستین بار توسط قبایل افشار بافته شدند، قبیله‌ای که به دلیل قیام علیه شاه صفوی به کرمان تبعید شدند و به طبع این هنر نیز با آن‌ها به استان کرمان رسید. ویژگی بارز گلیم افشار استفاده از نخ‌هایی به رنگ‌های روشن و همچنین تارهای ضخیم و پودهای زبر است.
ترمه
ترمه نیز از دیگر دست‌دوزهای معروف استان کرمان است. کرمانی‌ها برای دوخت ترمه، از نخ‌های ظریف و رنگین استفاده می‌کنند. زنان کرمانی با استفاده از این نخ‌ها و با مهارتی خاص طرح‌های اسلیمی و انتزاعی بر روی پارچه‌هایی از جنس پشم یا پنبه می‌دوزند. پارچه ترمه‌دوزوی شده سپس با پارچه‌ای از جنس ساتن یا در انواع نفیس‌تر با استفاده از پارچه ابریشم آسترکشی می‌شود.
آجیده‌دوزی
آجیده‌دوزی از دیگر هنرهای اصیل مردم کرمان است که قدمت آن به دوره هخامنشیان می‌رسد. آجیده به معنای بخیه‌زدن است و پارچه‌های آجیده‌دوزی شده شامل دو لایه پارچه رنگین است که در میان آن پنبه قرار داده شده و سپس بر روی آن دوخت‌های مختلف انجام شده است. این هنر نخستین بار در دوران هخامنشیان و برای حمل راحت‌تر تیردان توسط سربازان انجام شد.
در آن زمان بخشی از تیردان که بر روی شانه سرباز قرار می‌گرفت آجیده‌دوزی می‌شد تا فشار کمتری بر شانه سربازان وارد شود. در دوران اشکانیان و ساسانیان این دوخت تبدیل به دوختی تزئینی شد که مردم با آن لباس‌ها و پارچه‌های خود را زینت می‌دادند.
خورجین‌بافی
خورجین‌بافی یکی دیگر از هنرهای اصیل کرمانی است که برای بافت آن از نخ‌های پشمی استفاده می‌شود. در گذشته از خورجین به عنوان وسیله‌ای برای حمل اشیا استفاده می‌شود. امروزه از خورجین به شکل تزئینی استفاده می‌شود. اگر به استان کرمان سفر کردید، می‌توانید از این صنایع‌دستی اصیل کرمانی برای خود یا دوستان‌تان به یادگار بخرید.
ظروف مسی
صنعت‌گران کرمانی با دستان توانمند خود و با استفاده از مس استخراج شده از معادن غنی این استان ظروفی نفیس تهیه می‌کنند که علاقمندان بسیاری در سراسر ایران دارند. این ظروف در زیباترین و هنرمندانه‌ترین شکل خود قلم‌زنی می‌شوند و به این ترتیب ظروفی با نقش و نگاری بسیار زیبا حاصل می‌شوند. اگر به استان کرمان سفر کردید، با خرید ظروف مسی در حقیقت ارمغانی از معادن این استان و هنر دست هنرمندان آن را با خود به شهرتان خواهید برد.
