امروزه بازارهای تولید صنایع دستی، یکی از اماکن دیدنی و گردشگری ویژه کشورها محسوب می‌شوند که انواع و اقسام مختلفی نیز دارند. یکی از انواع صنایع دستی، تولیدات مسی هستند که در کشورمان ایران و به‌خصوص شهر اصفهان، تولید و عرضه می‌شوند. یکی از بازارهای زیبایی که می‌توان در عرصه تولید این هنر دستی از آن نام برد و به تماشای آثار آن پرداخت، «بازار مسگرها» در شهر اصفهان است. بازاری قدیمی با وسعتی نسبتاً محدود. با من در این مقاله از نابرو همراهی کنید و به بازار مسگرهای اصفهان که یکی از جاهای دیدنی اصفهان است، سر بزنید.
بازار مسگرهای اصفهان
این بازار یکی از بازارهای معروف و پر سروصدا و نه‌چندان طولانی، مربوط به دوران حکومت صفویان و به‌خصوص شاه عباس، در شهر اصفهان است که در میدان امام خمینی (نقش جهان) این شهر واقع است. بازار مسگرها، هویتی ۴۰۰ساله دارد. هنر کاربرد مس و ساخت آثار مسی، بین هزاره ششم و هزاره هفتم قبل‌ازمیلاد فراگیر و رایج بود، اما اوج این هنر به دوران حکومت صفویان بازمی‌گردد.
بازار مسگرها در کجای میدان نقش جهان اصفهان واقع است؟
این بازار، در ضلع غربی میدان امام خمینی، در شمال کاخ باشکوه عالی‌قاپو قرار دارد. البته راه‌های ورودی و خروجی آن بسیار بیشتر است. مثلاً می‌توانید از خیابان سپاه به‌سمت میدان نقش جهان حرکت کنید. در انتهای خیابان سپاه، به دهانه‌ای که خیابان را به میدان متصل می‌کند، وارد شوید.
مغازه‌های تولید و پخش خوراکی‌های خوشمزه، انواع گز و… را پشت سر بگذارید و به اولین فرعی در سمت راست بپیچید. این‌جا مکانی است که می‌توانید تابلوی کوچک بازار مسگرها را مشاهده کنید؛ هرچند سروصدای برخورد چکش بر مس، خود نشان می‌هد که بازار مسگرها در کدام سمت و سوی بازار است.
ورود به بازار مسگرها
بنای این بازار و ساختمان آن، مربوط به دوران صفویان است. بازاری سرپوشیده، با طاق‌های بلند و اصطلاحاً طاق و چشمه‌ای زیبا و قدیمی. سروصدای تولید، از همین ابتدا به گوش می‌رسد که به‌دلیل برخورد چکش بر فلز مس است تا به آن شکل دهند. البته امروزه بیشتر آثار مسی، پیش‌ساخته هستند.
لذا سروصدای بازار مسگرها هم آن هیاهوی قدیمی‌اش را ندارد و بسیار کم‌تر است. هرازگاه مغازه‌داری مشغول کار بر روی فلز خوش‌رنگ مس است تا وسیله‌ای دیدنی خلق کند.
شکل و ظاهر بازار مسگرهای اصفهان
بیشتر مغازه‌ها هم شکل قدیمی خود را ندارند و به‌روزتر شده‌اند. طی سال‌های گذشته، استفاده از ظروف مسی، به‌دلیل وجود انواع ظروف چینی، تفلون و… بسیار کم‌تر شده بود و زیبایی‌های این هنر نیز نادیده گرفته می‌شد.
اما در سال‌های اخیر استفاده ظروف و اجناس مسی بیشتر شده است و این نکته به‌وضوح در بازار مسگرها به چشم می‌خورد. چنان‌چه کمی پیش‌تر که به این بازار می‌آمدید، اَشکالی که معمولاً به چشمتان می‌آمد، غالباً ساده بود و تزئینات ساده داشت.
معمولاً دیگ مسی بزرگ یا کوچک، سماور، قابلمه و… اما حالا اگر به این بازار بیایید، انواع و اقسام کالاهای تزیینی و غیرتزیینی را می‌توانید با شکل و شمایلی زیبا مشاهده کنید. برای نمونه: تابلوهای رنگارنگ با نقش داریوش و تخت جمشید و بیستون و طرح‌های شکارگاه، حیوانات و پرندگان بزرگ مسی، گل و گلدان مسی، کوزه، لیوان آب خوری و دست‌بند و انگشتر و گوشواره مسی فوق‌العاده زیبا، ابزارآلات جنگی مثل زره و کلاه خود و… که واقعاً از شمارش خارج است و برای خرید سوغات، بسیار کمکتان می‌کند، همه و همه در کنار هم مجموعه‌ای زیبا از آثار مسی در این بازار است.
قابلیت ترمیم و هدایت حرارتی بالا نیز از دیگر مشخصه‌های فلز مس است. از طرف دیگر قیمت نسبتاً بالا و سنگینی وزن، از معایب آن به شمار می‌رود.
حرف آخر
استفاده از مس و تولیدات مسی، از هنرهایی است که می‌تواند هنر دست ایرانیان را به جهان عرضه کند، اما متأسفانه در این زمینه توفیقاتی حاصل نشده است. چنان‌که ایران، هنوز نتوانسته در بازارهای خارجی و میان گردشگرانی که به ایران سفر می‌کنند، جایگاهی برای خرید و فروش این محصول زیبا پیدا کند.
بیشتر خریداران این محصول، خریداران داخلی هستند که آن‌ها هم معمولاً بهار و تابستان را برای خرید انتخاب می‌کنند. بنابه این دلیل و به‌سبب فصلی بودن استقبال از این هنر، جوانان تازه‌کار از ورود به آن سر باز می‌زنند و تمایلی به کار کردن در بازار مسگرهای اصفهان که می‌تواند فوق‌العاده سودآور باشد، نشان نمی‌دهند. اگر به اصفهان سفر کردید، این هنر نسبتاً گمنام، قدیمی و پرکاربرد را هم فراموش نکنید.
