دانستن درباره شیوه زندگی مردمان گذشته ایران، واقعا جذاب و مهیج است. اینکه چطور صبح را به شب می‌رساندند و چگونه با ابتدایی‌ترین وسایل نیازهای روزمره خود را برطرف می‌کردند، موضوعی تامل‌برانگیز است که پاسخش را باید در موزه‌های مردم‌شناسی پیدا کرد. موزه حیدرزاده یزد یا همان موزه سکه و مردم‌شناسی، در خانه تاریخی عرب‌زاده‌ها برپا شده است. پیشنهاد می‌کنیم در سفرتان به شهر باستانی یزد، حتما از این موزه دیدن کنید. با نابرو هم‌سفر شوید تا مهمان خانه عرب‌زاده‌ها شویم و از چندوچون زندگی اجدادمان باخبر شویم و از مجموعه سکه‌های تاریخی ایران که یکی از دیدنی های یزد است، دیدن کنیم.
با موزه حیدرزاده آشنا شوید
همان طور که گفتیم، موزه حیدرزاده در خانه تاریخی عرب‌زاده‌ها در کوچه‌پس‌کوچه‌های محله فهادان یزد واقع شده است. اسم این موزه از نام استاد بزرگ علم سکه‌شناسی، حسین حیدرزاده، گرفته شده است؛ اشیای موزه هم به‌همت ایشان امروزه مجموعه‌ای کامل شده‌اند.
جمع‌آوری مجموعه‌های این موزه از سال ۱۳۳۵ شروع شد و در نهایت در سال ۱۳۸۳ فرصت دیدن از آن برای عموم مهیا شد. موزه حیدرزاده ترکیبی از موزه مردم‌شناسی و موزه تخصصی سکه‌شناسی است که در خانه‌ای تاریخی بازمانده از دوران قاجار، برپا شده است.
خانه عرب‌زاده ویژگی‌های معماری اصیل بیشتر خانه‌های سنتی ایرانی را دارد، مانند هشتی، حیاط بزرگ، حوض آّبی، درها و پنجره‌های مشبک چوبی، شیشه‌های رنگی، اتاق‌های پنج‌دری و سه‌دری، مطبخ و گچ‌بری‌های هنرمندانه مزین به اشعار مذهبی.
تماشای این خانه تاریخی و دیدن مجموعه سکه‌ها و ابزارآلات قدیمی و ماجراجویی در جزییات لوازم کاربردی زندگی روزمره مردمان گذشته، بسیار مهیج و فراموش‌نشدنی خواهد بود.
تجهیزات زندگی در موزه مردم‌شناسی
بعد از گذر از هشتی و دالان، به حیاط خانه خواهید رسید و با فضای دلچسب خانه تاریخی و سنتی ایرانی روبه‌رو خواهید شد که دورتادورش با اتاق‌ها و درهای چوبی مشبک شیشه‌رنگی پوشیده شده است. حوض بزرگ وسط حیاط، تخت چوبی رویش و درختانی خوش‌قدوقامت حیاط را آراسته‌اند. پیش از رفتن به اتاق‌ها و دیدن مجموعه سکه‌ها، سراغ قسمت لوازم روشنایی و لوازم حمام بروید.
وقتی از دالان وارد حیاط می‌شوید، مجموعه لوازم حمام و تجهیزات روشنایی در تالار سمت چپتان قرار دارد. لوازم روشنایی قدیمی و ابتدایی این مجموعه خیلی جذابند، همچون پیه‌سوز و فانوس شمعی که علی‌رغم سادگی، هوش و خلاقیت گذشتگان را نشان می‌دهند.
لوازم حمام‌های قدیمی نیز در سمت دیگر این تالار است که اهمیت‌دادن ایرانیان به پاکیزگی را نشان می‌دهد. در این قسمت از خانه سماورهای بسیار قدیمی زیبایی را هم می‌بینید که هنوز می‌شود عطر چای تازه‌دم قوری رویشان را در ذهن استشمام کرد.
این سماورها علاوه بر قدمت و زیبایی، یادآور صمیمیت خانه‌های پدربزرگ و مادربزرگ هستند و حسی نوستالژیک را در وجودتان زنده می‌کنند. قدوقامت بادگیر، مشخصه معماری یزد، نیز در این قسمت از خانه دیده می‌شود؛ این سازه قسمت جدانشدنی خانه‌های تاریخی بافت قدیمی شهر است.
مجموعه سکه و اسکناس
به اتاق‌های متوالی این موزه بروید که همگی در یک امتداد بنا شده‌اند و میانشان قدم بزنید تا از ماجراجویی در تاریخ و اشیای با ارزشش لذت ببرید. قسمت هیجان‌انگیز موزه حیدرزاده و خانه سنتی عرب‌زاده، موزه سکه‌های تاریخی و مجموعه‌ای از قدیمی‌ترین پول‌هایی است که ایرانیان برای مبادله کالا از آن‌ها استفاده می‌کرده‌اند.
در این خانه از تماشای سکه‌های طلا، نقره، مس و برنج که در زمان‌های بسیار دور ضرب شده‌اند، هیجان‌زده خواهید شد. این مجموعه جذاب از زمان هخامنشی تا دوران معاصر را در بر می‌گیرد. چند نمونه از سکه‌های خاص این مجموعه، سکه عباس‌بن مامون، سکه احمدبن علی سامانی و سکه جلوس کریم‌خان زند و نادرشاه هستند.
از جذابیت‌های دیگر این قسمت موزه، مجموعه‌ای از اسکناس‌های قدیمی تا زمان معاصر است. در این مجموعه از اولین اسکناس‌های تاریخ ایران تا آخرین آن‌ها را، که در کیف پول خودتان هم وجود دارد، کنار هم خواهید دید.
مجموعه قفل‌ها و دیگر اشیای ارزنده موزه حیدرزاده یزد
اما اشیای قیمتی این موزه فقط محدود به سکه و اسکناس نمی‌شود. یکی دیگر از مجموعه‌هایی که در موزه حیدرزاده به چشم می‌خورد، مجموعه قفل‌های قدیمی و دست‌ساز است که هرکدام دنیایی از خلاقیت و هوش را در بطن خود دارند.
یکی دیگر از مجموعه‌های موزه حیدرزاده یزد، انگشترها و مهرهای عقیق است. همچنین مجموعه‌ای از تسبیح‌های بسیار زیبا در این موزه وجود دارد که از سنگ‌های با ارزش کهربا و عقیق ساخته شده است. مجموعه تجهیزات و سلاح‌های جنگی همچون تپانچه و دشنه نیز در این موزه وجود دارد. مجموعه چاقو و قیچی موزه حیدرزاده یزد را هم ببینید.
مطبخ و لوازم پخت‌وپز
مطبخ در قسمت شمالی خانه عرب‌زاده جا خوش کرده است و با لوازم آشپزی مرسوم گذشته و دیگر ملزومات آماده‌سازی نان و غذا پر شده است. دیگ‌های بزرگ و کوچک مسی و سنگی در قفسه‌های دیواری این مطبخ چیده شده‌اند. از جذابیت‌های این مطبخ، خمره‌های بزرگی است که بسیار جلب‌توجه می‌کنند.
دریچه ورود نور در گوشه‌ای از مطبخ تعبیه شده و فضا را به‌خوبی در طول روز روشن نگه می‌دارد. معماری این آشپزخانه سنتی، همچون دیگر مطبخ‌های خانه‌های تاریخی ایرانی، علی‌رغم ظاهر ساده‌اش معماری هوشمندانه ایرانیان را برای بهره‌مندی از نور روزانه و تهویه هوا نشان می‌دهد.
چطور به موزه حیدرزاده یزد برویم؟
برای رفتن به موزه حیدرزاده یزد، باید به محله معروف فهادان در بافت قدیمی شهر بروید. بیشتر جاذبه‌های مهم شهر، مانند زندان اسکندر و هتل‌موزه فهادان در این محله قرار دارند. از خیابان امام خمینی به محله و کوچه فهادان وارد شوید. در نهایت با کمک تابلوهای راهنما که به‌خوبی در معرض دید گردشگران نصب شده‌اند، با گذر از کوچه‌پس‌کوچه‌ها به موزه حیدرزاده برسید.
ماجراجویی در موزه حیدرزاده یزد
- از لذت‌های یزدگردی کشف جاذبه‌های آن در کوچه‌های تودرتو است، پس با حوصله و آرامش در کوچه‌های منتهی به موزه سکه و مردم‌شناسی حیدرزاده پیاده‌روی کنید و اجازه دهید لذت قدم‌به‌قدم کشف موقعیت مکانی این موزه نصیبتان شود.
- اگر در زمانی غیر از تعطیلات و روزهای نوروز به این موزه بروید، با خانه‌ای سنتی روبه‌رو خواهید شد که سکوتی جذاب در آن حکم‌فرماست. از این سکوت استفاده کنید و با آرامش جزبه‌جز خانه را ببینید.
- پیشنهاد می‌کنیم برای گشت‌وگذار در محله فهادان و دیگر جاذبه‌های یزد، از دفاتر گردشگری شهر نقشه راهنما تهیه کنید و از کارکنان اطلاعات مفیدی درباره مسیر رسیدن به جاهای دیدنی یزد و الویت‌بندی رفتن به هرکدام بر اساس ساعت بازدید و موقعیت مکانی، بگیرید.
لذت یزدگردی و ماجراجویی در این خاک تاریخی و پراصالت، تجربه‌ای شیرین است که برای هر گردشگری به سفری فراموش‌نشدنی تبدیل خواهد شد. حتما در برنامه سفرهای داخلی خود، زمانی را به گشت‌وگذار و سرزدن به دیدنی‌های یزد اختصاص دهید و در این میان دیدن از موزه حیدرزاده را نیز بگنجانید. برای آشنایی با دیگر جاهای دیدنی یزد با نابرو همراه شوید.
