تعداد خانه‌های تاریخی در تبریز بسیار زیاد است و از بیشتر آن‌ها به عنوان خانه موزه استفاده می‌شود؛ ولی در مواقعی هم از این خانه‌ها به عنوان مراکز گردشگری و زیر نظر میراث فرهنگی استفاده می‌کنند که کاری اشتباه است و می‌توان از آن‌ها کاربری‌های دیگری انجام داد. خانه حیدرزاده یکی از ده‌ها خانه قدیمی تبریز است که درحال‌حاضر به مرکز اطلاع‌رسانی و دبیرخانه گردشگری استان تبدیل شده است. در این مطلب با من همراه شوید تا به دیدن خانه حیدرزاده از جاذبه های گردشگری تبریز برویم.
تاریخچه خانه حیدرزاده تبریز
زمان دقیق ساخت خانه حیدرزاده مشخص نیست، ولی براساس شواهد، بسیاری این خانه را متعلق به ۱۳۰-۱۵۰سال پیش می‌دانند. این خانه توسط معماری بهنام حاج حبیب لک تقریبا در سال ۱۸۷۰ ساخته شده است.
گویا در گذشته که این خانه تازه ساخته شده بود، آن را به نام خانه حاج قلی‌خان سرتیپ می‌شناختند.
آخرین مالک این خانه تاجر فرش تبریزی در زمان قاجار به نام آقای حیدرزاده بودند و این خانه هم نام خود را از مالک خود گرفته است.
خانه حیدرزاده در جوار عمارت ساعت ( شهرداری) قرار دارد. همچنین در همسایگی این خانه، خانه‌های تاریخی بسیاری از جمله خانه‌های تاریخی نیکدل، بهنام، سلماسی، اردوبادی و… قرار دارند.
خانه حیدرزاده در سال۱۳۸۰ توسط سازمان میراث فرهنگی استان مرمت و بازسازی شد و بعد از آن به عنوان مرکز اطلاع‌رسانی گردشگری استان زیر نظر میراث فرهنگی شروع به فعالیت کرد.
این خانه در سال ۱۳۷۸ به عنوان میراث ملی ایران ثبت شده است.
سبک طراحی و معماری خانه حیدرزاده
این خانه ۹۰۰ متر زیر بنا دارد و براساس معماری زمان خود و بسیاری از خانه‌های آن زمان از دو حیاط اندرونی و بیرونی تشکیل شده است. خانه حیدرزاده وسط حیاط قرار گرفته و این دو حیاط را از یکدیگر جدا می‌کند.این خانه همچنین از دو طبقه ساخته شده است.
خانه حیدزاده دارای دو در ورودی از دو کوچه است، معماری ساختمان الهام گرفته از سبک معماری سنتی ایرانی با گچ‌کاری‌ها، آجرکاری، نقاشی، حکاکی و شیشه‌های رنگارنگ ارسی است.
خاته حیدرزاده زیرزمین و دو طبقه روی خانه دارد. یک حوض‌خانه در زیرزمین بنا قرار گرفته است. همچنین طبقه همکف آن شامل راهرو و چند اتاق و طبقه دوم که از راه‌پله‌های دو طرفه درست شده شامل اتاق شاه‌نشین است. این بخش زیباترین اتاق خانه حیدرزاده محسوب می‌شود و دارای پنجره‌های سراسر ارسی کاری شده است.
چند اتاق و سالن کوچک و بزرگ هم در گوش‌های ساختمان و کنار شاه‌نشین ساخته شده‌اند. درهای ورودی ساختمان هم از درهای قدیمی و چوبی ساخته شده است.
دیوارهای خشتی و آجرکاری‌های حیاط هم به سبک گذشته مرمت و با فاصله در کنار هم قرار گرفته‌اند، به‌طوری‌که از کوچه و از لابه‌لای آجرهای خانه داخل حیاط‌ها دیده می‌شود و ساکنان قدیمی خانه می‌توانستند از این فضا برای تماشای حیاط استفاده کنند.
نمای بیرونی ساختمان هم دارای گچ‌کاری‌های نقاشی شده است.
گالری صنایع دستی در حوض‌خانه حیدرزاده
حوض‌خانه یا زیرزمین خانه حیدرزاده متشکل از یک سالن بزرگ با حوضی کوچک است که وسط سالن قرار دارد، سقف و دیوارهای حوض‌خانه از آجرها و طاق رنگارنگ تشکیل شده است.
درحال‌حاضر این حوض‌خانه به عنوان گالری صنایع دستی و سفال استفاده می‌شود. این گالری توسط چند دختر جوان خلاق اداره می‌شود. این گروه آثار زیبای سفال، طراحی روی کاشی و سرامیک، بشقاب‌های دیواری و دکوری، سرویس‌های سفالی و سرامیکی مختلفی را در این گالری عرضه می‌کنند.
حال‌وهوای خانه حیدرزاده
برای رفتن به این خانه می‌توانید از پیاده‌راه مقصودیه و از پشت عمارت ساعت وارد کوچه حیدرزاده شوید. خانه دو در ورودی دارد، در اول را مدتی است که بسته‌اند. بنابراین رفت‌وآمد و بازدید از درب دوم که در کوچه پشتی خانه قرار دارد، انجام خواهد شد.
وقتی از در چوبی قدیمی وارد دالان می‌شوید، با نگهبانی مجموعه مواجه خواهید شد. شما باید از نگهبانی عبور کرده و وارد حیاط خانه شوید.
حیاط با دیوارهای خشتی و آجرهای سه‌سانتی پوشیده شده است. وسط حیاط یک حوض کوچک قرار دارد که در تابستان‌ها پرآب است.
دورتادور حوض پوشیده از باغچه گل و دورتادور حیاط را ساختمان خانه در بر گرفته است. برای ورود به خانه، از چند پله پایین می‌روید و وارد راهرو طبقه اول می‌شوید.
در طرفین راهرو اتاق‌ها قرار دارند. سمت راست حوض‌خانه (زیرزمین) خانه و روبه‌روی آن راه‌پله خانه قرار گرفته است. امتداد راهرو هم به حیاط دیگر خانه راه دارد.
گشت‌‌وگذار در خانه تاریخی
ابتدا به حوض‌خانه که کارگاه و گالری فروش صنایع دستی خانه است، سر بزنید. حوض‌خانه متشکل از یک سالن بزرگ با پنجره‌هایی روبه دو حیاط است. طاق‌ها و دیوارهای حوض‌خانه رنگ فیروزه‌ای دارد. قسمت‌هایی هم با رنگ‌های مکمل پوشیده شده که بسیار زیبا جلوه می‌کند.
وسط سالن یک حوض کوچک و زیبا قرار دارد که داخل آن بشقاب‌های سفالی و سرامیکی قرار داده‌اند. مسئولان این خانه همچنین حوض را پرآب کرده‌اند و نمای بسیار جالبی به آن داده‌اند.
چند بانوی خوش‌ذوق هم مسئول گالری هستند که کارهای خود را به نمایش گذاشته‌اند. از حوض‌خانه که بیرون بیایید، باید از پله‌های روبه‌رو به طبقه بالا بروید.
برای رفتن به طبقه بالا باید از یک راه‌پله با نرده‌های چوبی و دو طرفه که به هر سمت گوش‌های خانه راه دارد، حرکت کنید. در نظر داشته باشید درحال‌حاضر بخشی از خانه به قسمت اداری تعلق دارد و نباید به آن بخش وارد شوید.
هر گوشه دارای سه اتاق تودرتوو یک سالن است.
از ورود به قسمت‌های اداری خودداری کنید. وسط طبقه دوم پنجره‌های سراسر ارسی با رنگ‌های متنوع قرار دارد. هر دو طرف شاه‌نشین هم ایوان‌هایی به دو حیاط خانه وجود دارد. ایوان‌هایی با سقف بلند و گچ‌کاری زیبا که منظره‌ای خیره‌کننده دارد.
دورتادور حیاط دوم چند دست میز و صندل چوبی برای استراحت بازدیدکنندگان چیده شده است. یک حوض هم وسط حیاط است که با درختی پیر و کهن که بر حیاط و حوض سایه انداخته، منظره خوشایندی ایجاد کرده است.
از هر دو حیاط هم در ورود به تمام اتاق‌های طبقه همکف وجود دارد.
آدرس و ساعات دیدن از خانه حیدرزاده
خانه حیدرزاده در میدان ساعت و پشت عمارت ساعت قرار دارد. برای رفتن به این خانه می‌توانید از پیاده‌راه مقصودیه بروید. همچنین خیابان‌های ارتش و 17 شهریور هم به خانه حیدرزاده راه دارند.
بازدید از خانه و گالری صنایع دستی حیدرزاده در ساعات اداری امکان‌پذیر و البته رایگان است.
