در جامعه ما که جامعه‌ای دین‌مدار و نسبتا پایبند به ارزش‌های مذهبی است، مطمئنا همیشه افرادی هستند که به بازدید از اماکن تاریخی و مذهبی علاقه زیادی دارند. افرادی که آرامش را در دعا و رازونیاز با خالق می‌جویند و برای پرکردن اوقات فراغت خود، به‌ویژه در روزهایی که متبرک به‌نام ائمه اطهار است، به‌دنبال جایی می‌گردند که خود را در فضای معنوی آن غرق کنند. آن‌ها می‌خواهند برای ساعاتی هم که شده، رها از تکلفات دنیا به زیارت و عبادت بپردازند. اگر شما هم مایل هستید در برنامه‌ریزی برای تعطیلاتتان، رفتن به جاهای جدید را هم ضمیمه کنید، با من در نابرو همراه شوید تا سری به آستان امامزاده ابراهیم و امامزاده اسماعیل از دیدنی های تهران در شهر ری بزنیم.
محل دقیق بقعه امامزاده ابراهیم و امامزاده اسماعیل
شهرک دولت‌آباد در بخش شمالی شهر کهن و تاریخی ری قرار دارد. شهری که گاهی از آن به‌عنوان مادر تهران یا قبله تهران یاد شده و مکان‌ها و ابنیه تاریخی و دیدنی زیادی دارد. قسمت قدیمی این شهرک که بین اهالی محل به قلعه معروف است، در خیابان دهخدا، منشعب از فلکه اول دولت‌آباد، بقعه‌ای با تاریخ نه‌چندان قدیمی را در خود جا داده که به‌دلایلی کمتر شناخته شده و در گذشته کمتر موردتوجه قرار گرفته است. این بقعه مدفن دو تن از امامزادگان با نام‌های امامزاده ابراهیم و امامزاده اسماعیل است.
این مکان به‌راحتی می‌تواند در این بخش پرتردد شهرک و درمیان ظاهر عادی محله، از چشم رهگذران پنهان بماند؛ بنای این مکان با وسعت کم و در کوچک و ساده‌اش، در جوار خانه‌ها و مغازه‌های محله، کنار خیابانی فرعی واقع شده و آن‌چنان که بایدوشاید توجه عابران غیربومی را جلب نکرده است. معمولا غیراز اهالی مومن و متدین محلی، گردشگران و زائران زیادی ندارد. اگر تبلیغات شهری برای شناساندن این بقعه و حسینیه‌اش نباشد، به‌راحتی در هیاهوی زندگی شهری و جاذبه‌های مغازه‌های اطراف و مراکز خرید شهرک دولت آباد گم می‌شود.
شکل ظاهری آستان
چیزی که هنگام ورود به آستان توجهتان را جلب می‌کند، پنهان‌بودن آن است. این بقعه برخلاف بسیاری از مکان‌های زیارتی دیگر، به‌دلیل نداشتن معماری خاص و شباهتی که به ساختمان‌های اطراف دارد، ممکن است از دید بعضی دور بماند. چند پله، دری کوچک و کفش‌کنی که برای لحظاتی انسان را به شک وا‌می‌دارد که آیا واقعا راه را درست آمده است یا نه، ورودی ساختمان را شکل می‌دهند.
با بالاآمدن از پله‌ها و ورود به داخل بقعه، در ابتدای راهرویی قرار می‌گیرید که به حیاط راه دارد، اما فراموش نکنید مقصد شما جای دیگری در همین ابتدای راهرو است. دعای اذن ورود، روی سنگی که به دیوار راهرو چسبانده شده، نقش بسته است. حرم این امامزادگان، دقیقا سمت چپ، و در ابتدای راهرو قرار دارد. حرمی که حتی بارها کوچک‌تر از حسینیه یا مسجدی معمولی است. قسمت زنانه این اتاق حدودا 60 متری، با پرده‌ای از بخش مردانه آن جدا شده است. ضریح چوبی به‌فاصله چندمتری از در واقع شده و دو ضلع از چهار ضلع آن در دسترس بانوان است.
زیارت‌نامه امامزادگان در قابی بزرگ، در کنار ضریحی که قبر هر دو امامزاده را در بر گرفته، به دیوار روبه‌رو تکیه داده شده است.
روی درودیوار و سقف بارگاه، هیچ اثری از هنر معماری اسلامی یا اشیای گران‌قیمت دیده نمی‌شود، زیرا ساخت بنای امامزاده قدمت چندانی ندارد. بنابراین اینجا به‌سادگی تمام پذیرای زائران است. قرآن‌ها، کتب ادعیه و زیارت‌نامه‌ها در کمال نظم و ترتیب درون قفسه‌های کتابخانه چیده شده‌اند و مهر و تسبیح به‌اندازه کافی وجود دارند. دیوارهای راهرو را با عکس قاب‌گرفته‌شده شهدای محله تزیین کرده‌اند.
سمت راست بخش مردانه حرم، آبدار‌خانه کوچکی به چشم می‌خورد که عهده‌دار پذیرایی از زائران است. این آبدار‌خانه هم مثل بقیه قسمت‌های ساختمان تداعی‌کننده سبک معماری متداول است. سرویس بهداشتی ساختمان کنار آشپزخانه و قسمت انتهایی حیاط قرار دارد.
شرایط ورود بانوان به آستان
قسمت ورودی راهرو و دقیقا کنار قفسه کفش‌ها، چادر‌هایی برای ارائه به بانوان بدون چادر آماده شده است. تعداد این چادر‌ها برای روزهای عادی کاملا کافی است، ولی پیشنهاد می‌شود چنانچه تصمیم دارید در مراسم روزهای پرازدحام مذهبی شرکت کنید، چادر به همراه داشته باشید تا به مشکل برنخورید.
ماجرای پیدایش محل دفن امامزاده ابراهیم و امامزاده اسماعیل
اگر زمانی کنار زیارت قبور بزرگان مدفون در شهرری، تصمیم به بازدید از این مکان و زیارت این دو امامزاده را نیز گرفتید، به‌راحتی می‌توانید از زبان مردم کوچه و بازار، داستان تاریخچه پیدایش قبر این دو امامزاده را بشنوید. به‌گفته اهالی محل، تقریبا حدود 60 سال پیش، در این مکان مغازه‌ای نانوایی وجود داشته که نان مردم محله قلعه را تامین می‌کرده است. در آن زمان هنوز هیچ‌کس از وجود قبر امامزادگان در محل اطلاعی نداشته است، ولی خانمی مومنه و متدین به‌نام فخرالسادات ابوالقاسم که خود نیز در همین محله سکونت داشته، در عالم رویا از وجود امامزادگانی در داخل مغازه نانوایی با‌خبر شده و بعد از بیدارشدن، دیگران را از محتوای خوابش مطلع کرده است.
در آن زمان صاحب نانوایی و اهالی متدین محل با اعتقادی که به عالم ماورا، رویاهای صادقه، و صداقت آن سیده‌‌بانوی بزرگوار داشتند، اقدام به تخریب مغازه نانوایی کرده و زمین را می‌کنند. همین امر در کمال تعجب باعث نمایان‌شدن دو قبر بسیار قدیمی شد که نام ابراهیم و اسماعیل بر سنگ آن‌ها حک شده بود و مدفونین قبرها را از نوادگان امام موسی کاظم (ع) معرفی می‌کرد. بلافاصله بعد از آشکارشدن قبور، این مکان از نانوایی به زیارتگاهی مقدس تبدیل شد و هنوز که هنوز است، همچنان محلی برای عبادت و رازونیاز اهالی محل با خدا محسوب می‌شود.
اهالی محل اعتقاد زیادی به تمسک به این دو امامزاده و حاجت‌گرفتن از آن‌ها دارند و دقیقا به همین دلیل، بسیاری از اوقات به‌صورت خود‌جوش به آن‌ها التجا کرده و چیزهایی نذر آن دو تن می‌کنند. اکنون این مکان به‌عنوان آستان امامزادگان، کاملا رسمیت یافته است و تحت‌نظر اداره کل اوقاف و امور خیریه استان تهران و همچنین اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان ری قرار دارد که این مسئله روی تابلوی اصلی ورودی آستان نیز قید شده است.
برگزاری مراسم مذهبی
تولیت بقعه امامزاده ابراهیم و امامزاده اسماعیل که تحت نظر اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان ری فعالیت می‌کند، در بسیاری از مناسبت‌های مذهبی مثل اعیاد و عزاداری‌ها، مراسم مذهبی برگزار می‌کند. هیئت حضرت ولیعصر و هیئت خیمه‌گاه ری، در شب‌های دهه اول محرم، برای بزرگداشت واقعه عاشورا و سوگواری سید و سالار شهیدان و 72 شهید کربلا، مراسم خاصی را در این آستان با حضور سخنرانان و مداحان اهل‌بیت برگزار می‌کنند. صبح روزهای چهارشنبه نیز مراسمی مخصوص بانوان برگزار می‌شود. اگر شما هم مایل به شرکت در این مراسم هستید، می‌توانید هرساله در این ایام در این مکان حضور پیدا کنید و از فیوضات معنوی این مراسم بهره‌مند شوید.
محله عرب نشین دولت‌آباد، از دیر‌باز در روز تاسوعا و عاشورای حسینی در عزاداری و سوگواری شهدای کربلا سنگ تمام گذاشته و با راه‌انداختن دسته‌های عزاداری و برپایی انواع نمایش‌های خیابانی و تعزیه پیشتاز بوده است. اگر شما هم در سال‌های گذشته شاهد برگزاری پر‌شور این مراسم در این شهرک و در جوار آستان امامزاده ابراهیم و امامزاده اسماعیل (علیهم‌السلام) بوده‌اید، این تجربه خود را در نابرو با دیگران به اشتراک بگذارید.
فعالیت‌های جانبی
تولیت این آستان غیراز برگزاری مراسم، در زمینه‌های خیر‌خواهانه دیگری نیز فعالیت دارد که آمادگی خود را به‌وسیله اعلاناتی که به دیوار نصب کرده، به اطلاع عموم زائران رسانده است. اگر شما نیز نذری دارید یا اگر می‌خواهید بنابر اعتقادات مذهبی خود برای بیمه سلامتی فرزند دلبندتان، گوسفندی عقیقه کنید، می‌توانید در این مکان از کمک و راهنمایی مناسب بهره‌مند شوید. دفتر این آستان آماده دریافت نذورات قربانی و عقیقه با رعایت موازین شرعی و به‌صورت دقیق و کامل از شما نیکوکاران محترم است. شما می‌توانید به این منظور با شماره تلفن ۰۹۱۹۱۲۲۱۶۶۰ تماس بگیرید یا مستقیما به دفتر امامزاده مراجعه فرمایید.
ضمنا در راستای تداوم سلامت بانوان محترم، در این مکان حجامت‌درمانی مختص بانوان ازسوی متخصص انجام می‌پذیرد. بنابراین اگر با مشکلاتی ازقبیل مشکلات گوارشی، اختلالات خواب، مشکلات اعصاب و روان یا مشکلات مفاصل و کمر‌درد درگیر هستید، می‌توانید به‌وسیله همان شماره تلفن مذکور با مسئول مورد نظر تماس بگیرید و ازطریق طب سنتی و حجامت‌درمانی در روزهای ۱۹ و ۲۱ و ۲۳ هر ماه قمری که به‌گفته متخصصان طب سنتی مناسب‌ترین زمان برای انجام حجامت‌اند، مشکلتان را برطرف کنید و یک قدم به‌سوی سلامتی بیشتر بردارید. بنابر ادعای متخصصان طب سنتی، حجامت‌درمانی که باعث ازدست‌دادن مقدار مشخصی خون کثیف و خون‌سازی مجدد بدن می‌شود، برای ۱۳۰ بیماری مفید تشخیص داده شده است.
مراسم عزاداری تاسوعا و عاشورا
محله عرب‌نشین دولت‌آباد همواره برای برگزاری مراسم مذهبی اولویت و اهمیت ویژه‌ای قائل بوده است. تعداد زیادی از محبان اباعبدالله، هرساله برای اقامه عزای سرور و سالار شهیدان به مناطق زیارتی شهرری و همچنین شهرک دولت‌آباد می‌آیند تا بار دیگر با آرمان‌های حضرت امام‌حسین(ع)، امام سوم شیعیان تجدید بیعت کنند. دلیل اصلی این استقبال پر‌شور مردمی، وجود دسته‌ها و هیئت‌های بسیار و اجرای مراسم به‌صورت خاص‌تر نسبت‌به دیگر نقاط شهر تهران است. عرب‌های ساکن دولت‌آباد اکثرا در بخش انتهای بلوار قدس ساکن هستند و عمدتا برپایی هیئت‌ها و مراسم خاص عرب‌ها نیز بیشتر در همین محل صورت می‌گیرد.
مسجد بزرگ عرب‌ها، چادر خیمه بزرگی که بزرگ‌ترین چهارراه آنجا را می‌پوشاند و دیگ‌های بزرگ نذری با انواع غذاهای خاص، آماده پذیرایی از عزاداران این روزها هستند. در کنار غذاهای متداول نذری که در جای‌جای شهر پخته می‌شوند، غذاهایی مثل قیمه نجفی، فلافل، کباب ترکی، چای عربی، که غیراز خود اعراب، در میان اقوام دیگر نیز طرف‌داران زیادی دارند، در جایگاه‌هایی که مخصوص ارائه غذا تهیه و تدارک دیده شده‌اند، بین عزاداران پخش می‌شوند. همچنین در کنار سینه‌زنی و زنجیر‌زنی، مراسم شمشیربازی نیز به‌سبک عربی اجرا می‌شود.
اجرا و برپایی هنر تعزیه نیز در این روزها، مخصوصا ظهر روز عاشورا، به‌زیبایی هرچه تمام‌تر جلوی حسینیه خیابان کنار آستان امامزاده ابراهیم و امامزاده اسماعیل، روی سکوی بزرگی که مشرف به جایگاه ایستادن تماشاچیان است، انجام می‌شود.
همه‌ساله افراد بسیاری از اقصی‌نقاط شهرری و همچنین محلات تهران برای دیدن هنر نمایشی تعزیه و شرکت در سوگواری‌ها خود را به فلکه اول دولت‌آباد می‌رسانند. روز عاشورا نماز اول‌وقت در کلیه مساجد و حتی فضای باز داخل خیابان دهخدا با حضور زنان و مردان نمازگزار به‌صورت جماعت بر‌پا می‌شود و سپس نمازگزاران آماده دریافت ناهار نذری می‌شوند. مراسم برای ساعاتی متوقف و همگی بعد‌ازظهر برای اجرای مراسم شام غریبان آماده می‌شوند.
در این روز به‌وسیله اعلاناتی، سوگواران شهدای کربلا به اهدای خون به بیماران نیازمند تشویق و ترغیب می‌شوند. اگر شما نیز در چنین روزهایی مایل به دیدن مراسم عزاداری به‌صورت خاص‌تر یا مایل به اهدای خون هستید، می‌توانید هرساله در نخستین ساعات روز عاشورا به جمع عزاداران دیگر پیوسته و در درمانگاه خیریه عرب‌ها واقع در بلوار قدس مقداری از خونتان را اهدا کنید.
