یکی از جذابیت‌های شهر دزفول در مقایسه با دیگر شهرها، حس‌وحال خوب شهر برای پیاده‌روی در بافت تاریخی و زیر سقف‌های آجری بازار است. یکی از سازه‌های قدیمی و تاریخی این شهر پل تاریخی دزفول است. این پل از جاهای دیدنی دزفول بوده و از نظر تاریخی جایگاه ویژه‌ای دارد. به‌همین دلیل در این مطلب به معرفی پل قدیمی دزفول پرداخته‌ام. اگر می‌خواهید با این پل بیشتر آشنا شوید، مطلب من در نابرو را بخوانید.
تاریخچه پل قدیمی دزفول
پل ساسانی دزفول یکی از کهن‌ترین پل‌های جهان و قدیمی‌ترین پلی است که همچنان کاربرد خود را حفظ کرده است. این پل به دستور شاپور ساسانی، پس از غلبه بر سپاه روم و به کمک اسیران رومی در سال 263 میلادی ساخته شده است. به‌همین دلیل به پل رومی دزفول نیز شهرت دارد. شاپور ساسانی همچنین قلعه‌ای برای حفاظت از این پل ایجاد کرد که امروزه به جای آن محله‌ای به نام قلعه وجود دارد. این محله همچنان بخشی از آثار باستانی شهر دزفول را د برمی‌گیرد. پل قدیمی دزفول در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده؛ اما ظاهر آن نشان می‌دهد که چندان هم موردتوجه مسئولین و سازمان میراث فرهنگی نبوده است. به‌طوری‌که بخش‌های زیادی از این پل به‌ویژه در قسمت پایه‌ها و پلکان در حال نابودی است.
این پل در زمان عضدالدوله دیلمی و همچنین در دوره صفویه و قاجاریه تعمیر و سال‌های اخیر چندین بار ترمیم شده است. در گذشته‌ای نه چندان دور، از این پل برای عبور خودروهای سواری هم استفاده شد. اما پس از بنا کردن پل جدیدی نزدیکی آن، دو طرف پل بسته شده و اکنون تنها مناسب پیاده‌روی است. استفاده از این پل برای تردد خودرو باعث شده آسیب‌های مختلفی به آن وارد شود.
گفته می‌شود واژه «دزفول» معرب واژه «دزپل» است. این موضوع می‌تواند نشانگر اهمیت پل قدیمی دزفول در این شهر باشد. همچنین کلمه دزپل مشخص می‌کند این پل از نخستین بناهایی بوده که در آن منطقه واقع شده است. از طرفی، بعضی ریشه کلمه دزفول را «دزپهل» می‌دانند. دز به معنای قلعه و کوشک، و پهل به معنای پل شناخته می‌شود. درواقع واژه دزپهل اشاره به پل قدیمی و قلعه حفاظتی آن دارد.
معماری پل قدیم دزفول
پل قدیمی دزفول که با ساروج و آهک بنا شده، نواحی شرقی و غربی شهر دزفول را به هم متصل می‌کند و با 14 دهانه، آبرو رودخانه دزفول است. بین هر دو دهانه بزرگ از پل قدیمی دزفول، یک طاق‌نمای کوچک ساخته شده است. این طاق‌نماها بر سطح پایه بزرگی قرار گرفته و به وسیله پلکانی به سطح بستر رودخانه راه دارند. در زمان خلافت عمربن‌خطاب، دور دژپل حصاری کشیده می‌شود که چهار دروازه به نام‌های دروازه پل، دروازه شوشتر، دروازه بختیاری و دروازه خراسان بوده داشته است. درحال‌حاضر دروازه پل و بعدها دروازه دزفول در واقع همان پل قدیمی دزفول است. آجرکاری‌های این پل هم که خاص معماری دزفول و مناطق اطراف آن هستند، بسیار زیبا و جالب‌توجه است. زیبایی چشم‌نواز پل قدیمی دزفول، آن را بیش‌ازپیش موردتوجه گردشگران و مسافران قرار داده است.
می‌توانید ساعاتی را روی این پل یا کنار آن بگذرانید. چشم‌اندازی که از روی پل دیده می‌شود و آبی که زیر آن جریان دارد بسیار زیباست. به‌ویژه اگر رود دز به لطف بارندگی‌ها، پرآب باشد و عظمت آن را از نزدیک نظاره‌گر باشید. اگر خوش‌شانس باشید، می‌توانید پرندگان زیبایی مانند گنجشک و باکلان را هم نزدیکی پل ببینید.
اگر روی پل بایستید و به مناظر اطراف دقت کنید، متوجه معماری متضاد قدیم و جدید این شهر خواهید شد. بافت قدیم و جدید شهر دزفول بدون هیج فاصله‌ای کنار هم قرار گرفته و ظاهری عجیب به این شهر داده‌اند. چه بسا توجه مناسب به نحوه ساخت‌وساز و بنای ساختمان‌های نزدیک پل و بافت تاریخی دزفولریال می‌توانست زیبایی این شهر کهن را چندین برابر کند.
جاذبه‌های نزدیک پل قدیم دزفول
یک پل شناور نزدیکی پل قدیم دزفول قرار دارد. اگر روی پل دزفول بایستید می‌توانید آن را ببینید. این پل شناور سال 1380 برای کاهش بار ترافیک روی رودخانه دز ساخته شد و در زمان‌های مختلف باز و بسته می‌شود. همچنین جاذبه‌های دیگری چون خانه تیزنو، مدرسه معزی و بازار قدیم در حدود یک کیلومتری این پل قرار گرفته‌اند که با کمی حوصله، با پای پیاده هم می‌توانید از آنها دیدن کنید.
کنار این پل و رودخانه دز، مغازه‌هایی برای پذیرایی از گردشگران وجود دارد. این فروشگاه‌ها به‌دلیل بنا شدن در حریم رودخانه با جریان سیل‌های اسفند 97 زیر آب رفتند.
سفر به دزفول
برای رفتن به شهر دزفول و بازدید از بناهای تاریخی آن هم می‌توانید از اتوبوس و هم از قطار استفاده کنید. البته ایستگاه قطار در شهر اندیمشک قرار گرفته که فاصله کمی با دزفول دارد. همچنین اگر که تمایل داشته باشید، می‌توانید از طریق خطوط هوایی به این شهر تاریخی سفر کنید.
اقامت در دزفول
برای اقامت در شهر دزفول هم می‌توانید خانه اجاره کنید و هم در هتل‌های این شهر مانند هتل جهانگردی یا هتل آوان اقامت داشته باشید. همچنین احتمال دارد زمان سفر شما امکان استفاده از اقامتگاه‌های بوم‌گردی دزفول فراهم شده است. این اقامتگاه‌ها در زمان نوشتن این مقاله هنوز آمادگی لازم برای پذیرش مهمان را نداشتند.
منبع: بازشناسی عوامل هویتی بافت تاریخی دزفول و کاربرد آنها در توسعه شهر در فصلنامه مدیریت شهری به شماره 23، کتاب خوزستان و تمدن دیرینه آن به قلم ایرج افشار سیستانی
