قلعه تاریخی چرام بنایی است که معماری‌اش، فرهنگ و تمدن شهر تاریخی چرام را در کنار دیگر آثار تاریخی این شهر به نمایش می‌گذارد. در این مطلب با قلعه تاریخی چرام از دیدنی های کهگیلویه و بیراحمد آشنا می‌شویم. در نابرو همراه ما باشید.
خلوت و از یاد رفته
اگر اهل سفر و ماجراجویی هستید و در گوشه و کنار شهرهای مختلف در پی کشف دیدنی‌ها هستید، حتما می‌دانید که به بسیاری از جاذبه‌های تاریخی ایران بی‌توجهی شده است و به‌علت نبود بودجه کافی یا دیگر مسایل، در حال نابودی هستند.
کسی با این آثار آشنایی کافی ندارد و تعداد کمی از گردشگران تمایل به بازدید از جاذبه‌ای دارند که نامش چندان بر سر زبان‌ها نیست و کسی در شبکه‌های مجازی از آن عکسی منتشر نمی‌کند. البته شاید هم این مساله فرصتی است برای کسانی که دوست دارند به دور از جمعیت و خیل گردشگران از دیدنی‌ها تاریخی ارزشمند در کمال آرامش بازدید کنند و در سکوت از بازدید خود لذت ببرند.
آشنایی با قلعه
قلعه تاریخی چرام در مهرماه سال ۱۳۸۱ با شماره ۶۲۸۴ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. قلعه روی تپه‌ای کوچک به‌نام «تلگرد» قرار گرفته که در گویش محلی به‌معنی تپه گرد است. دور تپه، با کمی فاصله تعدادی ساختمان مسکونی ساخته شده است.
اگر می‌خواهید بهتر از قلعه دیدن کنید، باید از این تپه بالا بروید و به آن نزدیک شوید. بخش بزرگی از قلعه تاریخی چرام در طول زمان بر اثر زلزله از بین رفته است، اما هنوز هم می‌توان آثار به‌جامانده از طاق‌های کارشده در دیوار را به‌وضوح دید. علاوه‌براین‌ها، چشم‌انداز اطراف این قلعه بسیار زیباست و قطعا در گذشته که ساختمان‌ها کمتر بودند و دشت‌های سرسبز بیشتری در چرام وجود داشتند، زیباتر هم بوده است.
تاریخچه قلعه تاریخی چرام
قلعه تاریخی چرام در دوره قاجار به‌دستور عبدالله خان ساخته شد و افراد مختلفی پس از وی از این مکان استفاده کردند، افرادی مانند پرویز خان، هادی خان، حسین قلی خان و اسکندر خان که از خاندان عبدالله خان بودند.
سنگ‌نبشته‌ای درست روبه‌روی در ورودی قرار گرفته است که به‌علت صدمه فراوان، اطلاعات چندانی از محتوای آن در دسترس نیست. بااین‌حال شکی نیست که منطقه چُرام بسیار قدیمی است؛ حتی گفته می‌شود که ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح، مردمانی از تمدن عیلام در آن ساکن بوده‌اند.
سابقه سکونت در این منطقه از آن زمان تا امروز ادامه داشته است، به‌جز در زمان چند سلسله پادشاهی مانند سامانیان و طاهریان و قراقویونلو. ایلات چرام در این منطقه زندگی می‌کردند و در طی گذشت سالیان تبدیل به ساکنان دائمی آن شدند.
اهمیت منطقه چرام به این علت است که در میان فضایی غالبا کوهستانی، چنین دشت بزرگی موقعیت و فرصتی برای اسکان و استفاده از زمین فراهم می‌کند. البته اینکه قلعه روی تپه‌ای ۱۲متری ساخته شده است، علاوه بر فراهم‌کردن امکان دیده‌بانی و نظارت بر اطراف، به این علت بوده است که خان‌ها و خانواده‌های متمولی چون عبدالله خان با این کار قدرت و برتری خود را به دیگران ثابت می‌کرده‌اند.
معماری قلعه تاریخی چرام
در قسمت ورودی قلعه، حمامی قدیمی وجود دارد که بسیار دیدنی است. طرح این حمام به‌سبک معماری ایرانی است. راهی زیرزمینی هم در قلعه چرام وجود دارد که حدود سه کیلومتر ادامه پیدا می‌کند و ظاهرا برای آوردن آذوقه و آب استفاده می‌شد و در مواقع اضطراری و حمله دشمنان پناهگاهی برای اهالی قلعه بوده است.
نمونه‌های بسیار زیاد دیگری از این نوع تونل‌های زیرزمینی را می‌توان در جای جای ایران دید که حاکی از جنگ‌ها و درگیری‌هایی هستند که همواره منطقه‌ای را تهدید می‌کرده‌اند. ورودی این تونل عمیق در داخل اتاقی در قسمت شمال شرقی قلعه قرار گرفته است.
البته امروزه به‌علت آسیب فراوان واردشده به بنای قلعه، تقریبا اثری از این راه زیرزمینی باقی نمانده است. سوراخ‌هایی که در دیوارهای این بنا دیده می‌شوند کاربرد نظامی و نظارتی داشته‌اند تا هنگام حمله دشمن، افراد تا حد امکان در امان باشند.
یکی از علل اهمیت قلعه چرام، معماری آن است؛ بافت متراکم ایجادشده و این نوع از معماری به‌ندرت در ایران پیدا می‌شود. ضخامت دیوارهای قلعه تاریخی چرام بین ۹۰ تا ۱۰۰ سانتی‌متر است. اتاق‌های آن هم بسیار جالب هستند، زیرا طول زیاد و عرض کم دارند.
داخل اتاق‌ها تزیینات زیادی به‌کار رفته است، تزییناتی مانند چفدها یا همان قوس‌های شاخ‌بزی و همچنین قوس‌های دایره‌ای. چفد شاخ‌بزی در واقع از کنار هم آمدن متقاطع دو بیضی خوابیده یا ایستاده شکل می‌گیرد و در اصطلاح معماری به آن ناباربر می‌گویند به این معنا که جنبه تزیینی دارد و تحمل وزن زیاد را ندارد.
چُرام به چه معناست؟
شاید برایتان جالب باشد که بدانید واژه «چُرام» به چه معناست. برخی باور دارند که ریشه این واژه در واقع «چَرام» بوده، چون این منطقه دشت‌های حاصلخیز بسیاری دشته است. در حال حاضر، مردم بومی این منطقه آن را «چِروم» و «چِرام» هم تلفظ می‌کنند.
قلعه تاریخی چرام کجاست؟
قلعه تاریخی چرام در استان کهگیلویه و بویراحمد و در شهر چرام قرار گرفته است. فاصله قلعه تا یاسوج حدود ۱۵۳ کیلومتر و تا دهدشت حدود ۲۹ کیلومتر است. متاسفانه در حال حاضر استان کهگیلویه و بویراحمد فاقد خطوط ریلی است و برای سفر به این منطقه یا باید از خودرو شخصی استفاده کنید یا با تاکسی، هواپیما یا اتوبوس خود را به نزدیک‌ترین شهر برسانید و از آنجا راهی جاذبه‌های زیبای این استان همچون شهر چرام و دیدنی‌هایش شوید.
بهترین زمان برای بازدید از قلعه تاریخی چرام
بهترین زمان برای بازدید از قلعه تاریخی چرام و شهر چرام، فصل بهار است که همه‌جا سرسبز و خرم است و از تماشای طبیعت منطقه و استشمام هوای بی‌نظیرش سیر نمی‌شوید. البته اواخر تابستان هم مناسب است، چون گرمی هوا کم شده و آب‌وهوایی مطبوع در انتظار شماست.
در فصول دیگر سال، هوا به‌تدریج سرد می‌شود و ممکن است برای بسیاری از گردشگران دشوار باشد. در هر حال حتما می‌دانید که هر فصلی از سال جذابیت خودش را دارد و انتخاب نهایی با شماست.
وسایل لازم برای بازدید
با توجه به اینکه قلعه تاریخی چرام در داخل شهر قرار گرفته، برای دیدنش به تجهیزات خاصی نیاز نخواهید داشت و وسایل معمول سفر کافی است.
اقامت در چرام
شما هم می‌توانید در طبیعت زیبای منطقه اردو بزنید و هم می‌توانید از اقامتگاه‌های بوم‌گردی استان کهگیلویه و بویراحمد استفاده کنید. علاوه بر این‌ها، چند هتل هم در این استان آماده پذیرایی از مسافران و گردشگران هستند.
