سد چراغ ویس یکی از جاذبه‌های گردشگری جدید شهرستان سقز محسوب می‌شود. این سد از سال 93 احداث شده و برنامه‌ای بلند مدت برای تفریح و سلامت شهر سقز را دنبال می‌کند. این سد نزدیکی روستای چراغ ویس قرار دارد و دلیل اصلی نامگذاری این مکان تفریحی است. سد چراغ ویس آب آشامیدنی شهرستان سقز و مناطق اطراف آن را تامین کرده و آبی بسیار تمیز دارد که بعضی می‌گویند خاصیت درمانی هم دارد. این آب از کوهستان‌های اطراف، به رودخانه سقز وارد می‌شود. در ادامه آب رودخانه هم به سمت سد جاری خواهد شد.
موقعیت جغرافیایی
سد چراغ ویس به طور کلی بین شهرستان سقز و بانه قرار گرفته است. به طوری‌که اگر از سقز به فاصله 17 کیلومتر به سمت بانه حرکت کنید، به ابتدای سد خواهد رسید. این سد دقیقا روی روستای «بله جر» قدیم قرار گرفته است. قبل از اینکه سد چراغ ویس ساخته شود روستای جدید بله جر برای اهالی این منطقه ساخته شد وروستای قدیمی زیر آب رفت.
اطراف این روستا باغات و مناظر زیبایی دارد که امروزه متعلق به سد چراغ ویس است. اطراف این سد روستاهای زیادی از جمله «مازوجدار»، «قشلاق» و «تموغه» واقع شده‌اند که به لطف وجود آب سد، کشاورزی آنها بسیار پر رونق شده است.
طبیعت سد چراغ ویس
این سد زیبا کنار آب‌وهوای بسیار دلپذیر منطقه سقز و قرار داشتن بین کوه و دره‌ها یکی از جدیدترین و بهترین جاذبه‌های طبیعی منطقه سقز و بانه محسوب می‌شود.
سد چراغ ویس در جاده قدیم سقز به بانه قرار گرفته و همین باعث شده طبیعتی بکر داشته باشد. جاده سقز به بانه همیشه در فصل بهار طبیعت زیبایی دارد، به خصوص وقتی که به بانه نزدیک‌تر می‌شوید، به دلیل وجود جنگل‌های طبیعی در ارتفاعات منظره زیبایی به وجود آمده است.
گشت‌وگذار در این طبیعت زیبا و لذت از هوا و نشاط طبیعت یکی از بهترین تفریحاتی است که اغلب خانواده‌ها دارند.
مسیر دسترسی به سد
وقتی که از سقز به سمت سد چراغ ویس بروید، سد سمت چپ شما قرار می‌گیرد. با دنبال کردن تابلوهای راهنما به راحتی می‌توانید به کنار سد بروید. البته ناگفته نماند زمانی هم که در جاده رانندگی می‌کنید، سد چراغ ویس کاملا مشخص است و هر راهی که بروید به سد منتهی می‌شود.
دیدنی‌های حوالی سد پرآب چراغ ویس
به کنار سد که برسید، منظره‌ای بسیار زیبا از سد را می‌بینید. آب بسیار زلال سد با پرتوهای نور خورشید تابیده بر آن درخشان‌تر به نظر آمده و تصویری باشکوه ایجاد کرده است.
درحال‌حاضر هیچ نوع آبزی در این سد پرورش داده نمی‌شود و به همین دلیل آب آن پاک و شفاف است. در آینده‌ای نه چندان دور قرار بر این است که قایق‌های تفریحی نتعددی به آب بیاندازند تا مردم بتوانند از بودن در آنجا و قایق رانی در سد لذت ببرند.
اطراف سد جاذبه‌های طبیعی بسیاری وجود دارد. این منطقه همچنین جانداران و جانوران مختلفی را در خود جای داده است. لاکپشت‌ها، مارمولک‌ها و مارهای زیادی اطراف این سد وجود دارند که این منطقه زیستگاه آن‌هاست. البته این جانوران برای گردشگران خطر جدی ندارند، اما بهتر است که هنگام حضور در این منطقه احتیاط کنید. ناگفته نماند مامولک‌های اطراف سد بسیار زیبا هستند و رنگ آنها نیز اکثرا سبز است. به همین دلیل تشخیص آنها از طبیعت اطرافشان کمی دشوار خواهد بود.
سد چراغ ویس در فصل بهار نسبت به سایر دوره‌ها محبوبیت بیشتری دارد و یکی از جاهایی است که مردم برای تفریح انتخاب می‌کنند. بعضی از گردشگران هم شب را در آنجا می‌مانند و از هوای خوب و سکوت طبیعت در شب لذت می‌برند. در این فصل اطراف این سد پر از درختان میوه مانند سیب و گلابی است.
در تابستان نیز در زمین‌های اطراف میوه‌ای محلی به نام گرمک رشد می‌کند که میان اهالی آن منطقه بسیار محبوب است و طعم شیرین ملایمی دارد. در زبان کوردی به گرمک «گرکه» می‌گویند. علاوه‌براین میوه، خیار و گوجه نیز در زمین‌های اطراف سد چراغ ویس پرورش داده می‌شود.
یکی دیگر از جاهایی دیدنی اطراف سد که ارزش اتراق دارد، زمین‌های روستاهای نزدیک سد است که به لطف وجود آب کافی، طبیعتی بسیار زیبا دارند.
در فصل بهار گیاهان این مناطق حدود یک متر رشد می‌کنند و منظره چشم‌نوازی می‌سازند. کوه‌های اطراف نیز در همین فصل پر است از گیاهان بهاری از جمله ریواس، کنگر، شنگ و قارچ.
مهربانی اهالی روستاها با گردشگران
ناگفته نماند که روستاییان بخش‌هایی از ملک شخصی خود را در اختیار گردشگران قرار داده‌اند تا آنها بتوانند زیر سایه درختان بشینند و استراحت کنند. گردشگرانی که در فصل تابستان کنار سد می‌روند، می‌توانند از میوه‌های محلی بخرند و از طعم میوه‌های ارگانیک لذت ببرند. از زیباترین مناظری که در سد چراغ ویس می‌توانید ببینید، انعکاس تصویر ابرها روی آب است. نیمه اول سال که آسمان صاف و آبی است، آب سد مانند آینه تصویر ابرها را منعکس کرده و زیبایی دوچندانی به وجود می‌آورد.
امکانات بهداشتی و رفاهی
این سد فاقد امکانات بهداشتی است و گردشگران باید قبل از رفتن به آنجا حتما وسایل مورد نیازشان را با خود ببرند. امکانات رفاهی این سد در آینده‌ای نزدیک راه‌اندازی خواهد شد. قرار بر این است که مسئولان، قایق‌های تفریحی و ورزشی متعددی را برای قایق سواران به این سد اضافه کنند.
در پایان افرادی که اهل تفریح و طبیعت هستند، حتما به این سد بروند. هم طبیعتش زیباست و هم آب و هوای آن بسیار لذت‌بخش است.
