اگر اهل طبیعت‌گردی هستید و عاشق کوه و درخت و رود‌های خروشان، کافی است به شهر سرسبز اردبیل سفر کنید. این شهر سرشار از جاذبه‌های طبیعی و تاریخی است که هر کدام می‌تواند مقصدی نو برای شما باشد. برای تماشای شگفتی‌های اردبیل کافی است خیابان‌گردی را در پیش بگیرید؛ چراکه رودخانه‌ای زیبا را خواهید دید که شهر را به دو قسمت تقسیم و با پل‌های تاریخی، شهر را به هم متصل کرده است. در این مطلب با من در نابرو همراه شوید تا از کنار رودخانه بالیقلو چای از مکان‌های دیدنی اردبیل، بگذریم و بیشتر با آن آشنا شویم.
رود بالیقلو از کجا سرچشمه می‌گیرد؟
آب رودخانه بالیقلو چای یا همان بالیقلی چای از چشمه‌سارها و برف‌های دامنه‌های جنوبی سبلان و رشته‌کوه‌های بزغوش و اطرافش سرچشمه می‌گیرد و سپس از شهر اردبیل می‌گذرد و درنهایت به رودخانه قره‌سو می‌پیوندد. این رود برکت بسیاری برای روستاییان، ازجمله کشاورزان، داشته است؛ همچنین برای مردم شهر اردبیل که پاتوقی زیبا و فضای دلنشین برای اوقات فراغت آن‌هاست.
چرا این رودخانه را بالیقلو چای می‌نامند؟
در زبان ترکی «چای» به‌معنای رودخانه و «بالیق» به‌معنای ماهی است. در گذشته این رودخانه ماهی‌های بسیاری داشت و مکانی محبوب برای ماهیگیران بود. ولی باوجود کم شدن ماهی‌ها در این رودخانه، علاقه‌مندانی هستند که برای سرگرمی و تمرین ماهی‌گیری به آنجا می‌روند و ساعت‌ها مشغول ماهی‌گیری می‌شوند.
بهتر است به این نکته اشاره کنم که بیشتر ماهی‌های این رودخانه همان ماهی‌های قرمز عیدنوروز است که طبق سنت قدیمی، مردم شهر اردبیل آن‌ها را در آب بالیقلو چای رها کرده‌اند و کمتر خبری از ماهی‌های گذشته این رودخانه است.
زیبایی‌های رود بالیقلو چای
حالا رود بالیقلو چای از میان شهر اردبیل می‌گذرد و به‌طور تقریبی نزدیک به مرکز شهر اردبیل است. این رود هم به‌لحاظ شهرسازی و هم به‌لحاظ اقلیم جغرافیایی طراوت خاصی را به شهر بخشیده است؛ به‌طوری‌که مکانی دنج برای پرندگان مهاجر به این شهر است و در فصل‌های پاییز و بهار شاهد پرواز پرندگان سفیدرنگ حوالی این رودخانه خواهید بود.
در زمستان‌ها سطح رودخانه پوشیده از برف می‌شود و بعضی وقت‌ها یخ می‌زند و فرصتی را برای افراد با دل و جرئت فراهم می‌آور که روی یخ سطح رودخانه قدم بگذارند، امتحانش ضرری ندارد!
همچنین می‌توانید در فصل تابستان‌ها کنار رود بنشینید و ساعت‌ها به زیبایی طبیعی آن خیره شوید و غروب زیبای تابستانی آن را تماشا کنید.
هرچند در 10 سال اخیر این رودخانه با کم‌آبی مواجه شده، اما باز هم یکی از پرآب‌ترین و پرطرفدارترین رودخانه برای گردشگران و طرفداران طبیعت است. به همین دلیل شهرداری اردبیل فضای اطراف آن را که پوشیده از درختان تنومند است به پارکی زیبا تبدیل و امکاناتی نظیر نیمکت‌ها، آلاچیق، امکانات ورزشی و تفریحی برای کودکان و… را فراهم آورده تا مردم و مسافران بتوانند ساعتی کنار این رود طبیعی از گذر زمان لذت ببرند.
ازآنجا‌که این پارک‌ها اطراف رود هستند، به بخش‌های مختلفی تقسیم شده‌اند که اسامی آن‌ها نیز متفاوت است، مانند پارک آزادی، پارک اندیشه، پارک معلم و پارک مطهری.
جالب است بدانید رودخانه بالیقلو چای 75 کیلومتر طول دارد که 50 کیلومتر آن در کوهستان و 25 کیلومتر آن در جلگه جریان دارد و سعادتی است که مردم اردبیل نصیبشان شده است تا میزبان این رودخانه باشند.
پل‌های تاریخی رودخانه بالیقلو چای
همان‌طور که پیش‌تر گفتم رود بالیقلو چای اردبیل را به دو قسمت تقسیم کرده است. به همین دلیل روی آن پل‌های زیبایی نظیر پل کلخوران، پل نادری، پل سیدآباد و… ساخته شده است؛ اما رودخانه بالیقلو چای به‌سبب یکی از این پل‌ها یعنی پل هفت چشمه بسیار مورد توجه و شاهد فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی بسیاری بوده است.
البته پل‌های جدیدی هم روی این رود ساخته شده که یکی از آن‌ها پل قرمزرنگ با سازه‌ای خرپایی و دیگری پل چوبی درست نزدیک پل هفت چشمه ساخته است و مجسمه‌ای از زنان با لباس‌های محلی کوزه‌به‌دست برروی رود واقع شده است.
پل داش‌کَسَن (پل یِدّی گؤز، پل ججین، قرمزی کؤرپوسی، پل هفت چشمه)
این پل یکی از شاهکارهای دوران صفوی و از لحاظ معماری بسیار ستودنی است؛ چراکه با هفت دهانه آجری و قوس‌های پنج و هفت متری آنچنان مستحکم و بادقت ساخته شده که توجه هر بیننده را به خود جلب می‌کند. شما می‌توانید موج‌شکن‌های سنگی را که در هر دهانه قرار دارد تا در زمان لزوم مانعی بر طغیان آب رودخانه بالیقلو چای باشد، ببینید. پل یِدّی گؤز یا هفت چشمه به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران شناخته شده است.
پل ابراهیم آباد
این پل مانند پل داش‌کَسَن به دوره صفوی مربوط است و سه دهانه با طاق جناغی بزرگ و آجری دارد. این پل نیز به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شده است. پل ابراهیم آباد 3 متر عرض، 5 متر ارتفاع و طولی حدود 37 متر دارد.
پل یعقوبیه
پل یعقوبیه در محله یعقوبیه روی رود بالیقلو چای واقع شده است. این پل پنج دهانه دارد که دهانه وسط از سایر دهانه‌ها بزرگ‌تر است. این پل به دوران صفوی مربوط است با 37 متر طول، 3 متر عرض و 5 متر ارتفاع.
پل سیدآباد
این پل رود بالیقلو چای، سه دهانه دارد و نامش را از محله سیدآباد گرفته است.
پل کلخوران
این پل در روستای کلخوران واقع در شمال شهر اردبیل است. روستایی قدیمی که رود بالیقلو چای در این روستا به رود قره چای می‌پیوندد و این پل تاریخی با سه دهانه به عرض 3 متر، طول 22 متر و با ارتفاع 4 متر از سطح رود قره چای، بر روی آن قرار گرفته است. پل کلخوران مانند سایر پل‌های رودخانه بالیقلو چای مربوط به دوران صفوی است.
بازارگردی در اطراف بالیقلو چای
ازآنجا‌که بخشی از رود بالیقلو چای میانهشهر و به‌طور تقریبی نزدیک به مرکز شهر قرار دارد، شما می‌توانید به خیابان‌های اطراف بروید و از بوتیک‌های سر خیابان یا پاساژهای آن دیدن کنید و هم‌زمان طبیعت‌گردی و بازارگردی را تجربه کنید.
خیابان‌های 15 خرداد، ججین و شریعتی و اطراف میدان شریعتی خیابان‌های مناسبی برای بازارگردی هستند. همچنین پاساژهای الماس شهر و مرکز خرید مرکزی از دیگر مراکز تجاری محبوب اردبیل حوالی این رود محسوب می‌شوند.
شکم‌گردی اطراف رودخانه بالیقلو چای
غیرممکن است در طبیعت به این زیبایی قدم بزنید و دلتان هوس یک بستنی یا ساندویج خوشمزه نکند!
شما می‌توانید بعداز قدم زدن در این طبیعت زیبا به یکی از کافه‌های اطراف بروید یا از بستنی‌فروشی‌های نزدیک آن بستنی قیفی بگیرید و در دل طبیعت از خوردنش لذت ببرید. کافه ارغوان، کافه شیرینی، بستنی سنتی کارون، بستنی بهار و کافه پاریس ازجمله کافه‌های نزدیک بالیقلو چای هستند.
یکی از ویژگی‌‌های متمایز کافه پاریس قرار گرفتن کنار رود بالیقلو چای نزدیک پل هفت چشمه است. این کافه از این فرصت طلایی به‌خوبی استفاده کرده و میز و صندلی‌هایی را کنار رودخانه و میان بوته‌های سرسبز پارک معلم قرار داده است.
هتل‌های اطراف رودخانه بالیقلو چای
اگر قصد اقامت چندروزه در شهر اردبیل را دارید، هتل‌های بسیاری در نزدیکی این رود قرار دارد، مانند هتل ساحلی، هتل شیخ صفی، اقامتگاه بومی‌گردی خیام و… .
برگزاری آیین‌ها و مراسم‌ها کنار رودخانه
رودخانه بالیقلو چای علاوه‌بر اینکه پاتوقی دلنشین برای مردم شهر اردبیل است، آنچنان ارزشمند است که بسیاری از افراد آیین‌ها و مراسم مختلف را کنار این رود برگزار می‌کنند. توصیه می‌کنم در ایام عید نوروز، چهارشنبه‌سوری و سیزده‌به‌در به آنجا بروید و شاهد این مراسم‌ها باشید. یکی از این مراسم‌ها که آیین «نو اوستی» یا برآورده شدن حاجات و آرزوها نام دارد، در صبح روز چهارشنبه آخر سال کنار رود بالیقلو چای و پل یِدّی گؤز برگزار می‌شود.
دختران جوان همراه خانواده‌های خود، با داشتن قیچی، کوزه سفالی و جارو به‌سمت رود بالیقلو چای می‌روند و بعد گذر از عرض بالیقلو چای، قیچی را در آب فرو می‌برند و به‌اصطلاح آب را قیچی می‌کنند و سپس با جارو آب را جارو می‌کنند و کوزه سفالی جدید خود را با آب رودخانه بالیقلو چای پر می‌کنند.
آن‌ها معتقدند در سال نو آب از نو متولد می‌شود و بایستی کوزه‌های قدیمی خود را بشکنند و کوزه سفالی جدید خود را با آب تازه که از آب شدن برف‌ها متولد شده‌اند پر کنند.
هر ساله مردم شهر اردبیل و مسافران در این روزهای پایانی دور این رودخانه جمع می‌شوند و از حال‌و‌هوایی پرنشاط و باطراوت رود بالیقلو چای و پل هفت چشمه لذت می‌برند.
مسیرهای دسترسی رودخانه بالیقلو چای
مسیرهای دسترسی به این رودخانه زیاد است. رود بالیقلو چای مسیری از جنوب‌غربی تا شمال‌شرقی شهر اردبیل را در پیش گرفته و از خیابان‌های فدک، عطایی، برادران شهید نوعی‌اقدم، امام خمینی، ساحلی، معلم، میدان قدس، خیابان مقدس اردبیلی، میدان ورزش، خیابان آبروان و… می‌گذرد. اما یکی از بهترین مسیرهای شهری برای رسیدن به این رودخانه خیابان معلم، مابین میدان 15 خرداد و ججین، است.
شما برای رفتن به آنجا می‌توانید از وسایل نقلیه عمومی یا تاکسی‌های تلفنی استفاده کنید. البته شهر اردبیل مجهز به تاکسی‌های آنلاین نیز است که کافی است روی نقشه رود بالیقلو چای یا پل هفت چشمه را انتخاب کنید تا شما را به مکان موردنظر برسانند.
اگر دنبال یک تجربه به‌یادماندنی از سفر خود هستید و با افرادی سفر می‌کنید که در گروه سنی یا سلایق مختلف هستند، بدون تردید استان اردبیل جزو یکی از بهترین شهر‌ها برای مسافرت با چنین همسفرانی است. چراکه جاذبه‌های طبیعی و تاریخی بسیاری دارد و می‌تواند خاطره خوشی را برای شما به یادگار بگذارد، به‌خصوص در ایام عید نوروز.
