قهوه‌خانه‌ها یا چای‌خانه‌ها در ایران را شاید بتوان برداشتی از کافه‌های اروپایی دانست که به‌طور بسیار زیبایی با فرهنگ‌و‌هنر ایرانی تطبیق داده شده‌اند. اولین قهوه‌خانه‌ها در دربار پادشاهان صفوی شکل گرفتند و پس از مدتی وارد فضای شهری و مردمی شدند. مردم از اصناف مختلف در این فضا جمع می‌شدند، چای یا قهوه می‌نوشیدند، قلیان می‌کشیدند و با یکدیگر به گفتگو می‌نشستند. نقالی و موسیقی هم جزیی از کارهایی بود که در قهوه‌خانه‌ها انجام می‌دادند. در‌این‌میان قهوه‌خانه سنتی آذری تهران با 140 سال قدمت و با طراحی بی‌نظیر سنتی توانسته این پاتوق قدیمی را برای دوست‌داران فضا‌های سنتی ایرانی حفظ‌کند. در این بازدید از قهوه‌خانه سنتی و دیزی سرای آذری که یکی از مکان های دیدنی تهران است، با من در نابرو همراه باشید.
قهوه‌خانه سنتی آذری
در میدان راه‌آهن و ابتدای خیابان ولیعصر، یک در چوبی بزرگ می‌بینید که باشیشه‌های رنگی تزیین شده و نام “قهوه‌خانه سنتی آذری” بالای درب، کاشی‌کاری شده است. این‌ها اولین چیزهایی هستند که به شما می‌گویند به یک محیط سنتی جذاب وارد می‌شوید.
در بدو ورود آنچه که بیش از همه چیز خودنمایی می‌کند، فضای سنگین مردانه حاکم‌بر قهوه‌خانه است؛ اما نگران‌نباشید! این‌مکان از دو سالن تشکیل می‌شود که سالن اول سر‌پوشیده بوده و جنسی آجری دارد. دورتادور آن نیمکت‌های چوبی قرار گرفته و محل قلیان کشیدن یا نوشیدن چای است. با عبور از این سالن وارد یک سالن مسقف با چادر می‌شوید که فضای خانوادگی و راحتی بیشتری در آن حس می‌کنید. این قسمت معمولا برای صرف غذا و دیزی‌های معروف آذری استفاده می‌شود.
معماری و چیدمان قهوه‌خانه سنتی آذری
اینجا همه‌چیز المان‌های سنتی ایرانی دارد. دیوارهای بنا کاملا آجری است. دیوار سمت راست جلوی درب ورودی را کاملا آینه‌کاری و آمیخته با رنگ و نقش کرده‌اند. سماورهای بزرگ برنجی روی سکوی ورودی همراه قهوه‌چی که لباس سفید، جلیقه و کلاه نمدی مشکی پوشیده، بسیار جالب‌توجه هستند.
کوره ذغال که برای «چاق‌کردن» قلیان‌ها همواره گداخته و روشن است نیز نزدیک سماورها دیده می‌شود. همه این‌ها کنار چینش استکان‌های کمرباریک روی هم، بیش‌از‌پیش هنر و سنت قهوه‌خانه‌داری را یادآوری می‌کند.
با‌گذشتن از یک در چوبی میانی با شیشه‌های رنگی وارد سالن بزرگ و وسیعی می‌شوید که میز و صندلی چوبی، تخت‌های چوبی و یک سکوی سیمانی میانی و انتهایی دارد.
این چیدمان پیش از هر‌چیز نمای یک زورخانه را در ذهنتان مجسم می‌کند. بالای دیوار‌ها و دورتادور سالن قهوه‌خانه سنتی آذری ظروف سفالی چیده شده است. تابلوهای نقاشی از هفت خان رستم و نبرد‌های شاهنامه اثر هنرمندان و نقاشان معاصر، المان‌های سنتی زورخانه‌ای، فرش و پشتی‌های قرمز‌رنگ با طرح‌های ایرانی و گل‌و‌گیاه‌های آویزشده به دیوارهای قهوه‌خانه زیبایی بی‌نظیری به آن می‌بخشند. صدای آب حوض وسط سالن قهوه‌خانه و موسیقی‌های سنتی دل‌انگیز که همواره پخش‌می‌شوند، فضای آرام و روح‌بخشی به‌وجود آورده‌اند.
دیزی‌آذری؛ از‌معروف‌ترین دیزی‌های تهران
با‌اینکه قهوه‌خانه سنتی آذری تنوع غذایی بسیار پایینی دارد و فقط شامل دیزی سنگی، خوراک جوجه‌کباب بدون برنج و کشک بادمجان می‌شود؛ اما افراد بسیاری از سراسر تهران فقط برای خوردن دیزی‌های خوش‌طعم و معروف آن به دیزی سرای آذری می‌آیند. طوری‌که مخصوصا اگر بخواهید برای ناهار آخرهفته‌ها بروید، صفی طولانی جلوی در می‌بینید که به خیابان نیز کشیده شده است.
دیزی‌های سنگی خوش‌رنگ و خوش‌مزه آن علاقه‌مندان به دیزی، این غذای سنتی و محبوب ایرانی، را ترغیب می‌کند که از دور‌ترین نقطه شهر به اینجا بیایند. دیزی و خوراک جوجه‌کباب در ظروف سنتی و کنار مخلفات کاملی مانند یک پارچ دوغ محلی، ماست موسیر، ترشی، سبزی خوردن و نان سنگک ارائه می‌شود. اگرچه استفاده از لیوان یک‌بار مصرف برای نوشیدنی در دیزی سرای آذری یک نقطه ضعف به‌شمار می‌رود. همه قهوه‌چی‌ها لباس سنتی به‌تن دارند و اگر بلد نیستید محتویات دیزی را از هم جدا و میل کنید، کار آماده‌سازی آن را برایتان انجام می‌دهند.
برای بعد از ناهار نیز در‌صورت تمایل می‌توانید سرویس چای و بامیه سفارش داده و نوش‌جان کنید. وعده صبحانه نیز در ساعت خاص خود به مشتریان ارائه می‌شود. همراه با وعده‌های شام، از ساعت هفت شب، برنامه اجرای موسیقی زنده تدارک دیده شده و برای آن باید از‌قبل جا رزرو کنید.
به‌این‌ترتیب هزینه آن نیز گران‌تر است. درمجموع هزینه غذاها بسیار معقول به‌نظر می‌رسد؛ اما نداشتن منوی قیمت و جزییات هزینه‌ها نامناسب است. نکته جالب‌توجه اینکه گاهی‌اوقات در دیزی سرای آذری مراسم نقالی یا شاهنامه‌خوانی هم طبق سنت قدیم قهوه‌خانه‌ها برگزار می‌شود.
قهوه خانه آذری در یک کلام
به‌طورکلی محیط ساده، سنتی، دنج، با‌اصالت و راحت همراه کیفیت غذایی مطلوب و هزینه متناسب با آن، باعث شده تا دیزی سرای آذری یکی از اولویت‌های شما باشد. اینجا مکانی مناسب و موردپیشنهاد برای بازدید گردشگران داخلی و خارجی، برگزاری جمع‌های دوستانه، قرارها و مهمانی‌های کاری و خانوادگی در طول هفته یا آخرهفته‌ها است.
همان‌طور‌که گفته شد قهوه‌خانه سنتی آذری با قدمتی 140 ساله از سال 1327 تحت مدیریت مرحوم عبدالحمید آذری‌پور و وراث ایشان اداره می‌شود. دیزی سرای آذری در سال 1372 مجددا بازسازی شد و تا کنون فعالیت دارد. پیش از این نیز این مکان قهوه‌خانه بود. قهوه‌خانه سنتی آذری جزو آثار ملی ثبت شده و دو بار نیز به‌عنوان بهترین مکان جذب توریست در اسپانیا معرفی شده است.
کنار این قهوه‌خانه، در مکانی مجزا کباب‌سرای‌آذری نیز فعالیت می‌کند که انواع کباب‌های ایرانی را ارائه می‌دهد. در‌حقیقت آن را بعدها به مجموعه قهوه‌خانه اضافه کردند؛ اما هیچ‌گاه به‌شهرت آن نمی‌رسد.
راه‌های دسترسی
دیزی سرای آذری در میدان راه‌آهن و ابتدای خیابان ولیعصر، روبروی شهرداری ناحیه چهار در پلاک 30 قرار دارد. برای امتحان یک وعده دیزی در یکی از قدیمی‌ترین قهوه‌خانه‌های تهران می‌توانید خود را به‌ایستگاه مترو راه‌آهن واقع‌در خط دو متروی تهران برسانید.
همچنین می‌توانید از هر جای خیابان ولیعصر اتوبوس‌های تندرو میدان‌تجریش-میدان راه‌آهن را سوار شده و در ایستگاه آخر در میدان راه‌آهن پیاده شوید و به دیزی سرای آذری بروید. متاسفانه اینجا مکان مجزایی برای پارکینگ خودروهای شخصی ندارد.
ساعت کاری و اطلاعات تماس
قهوه‌خانه سنتی آذری همه‌روزه از ساعت شش صبح تا ساعت 23:45 از مهمانان خود از سراسر تهران و نیز توریست‌ها پذیرایی می‌کند. برای رزرو و گرفتن اطلاعات بیشتر می‌توانید با شماره 021- 55390710 تماس بگیرید.
اگر تاکنون شکم‌گردی در دیزی سرای آذری را تجربه کرده‌اید، نظراتتان را با نابرو به‌اشتراک بگذارید.
