پس از چند بار تلاش برای راضی کردن قایق‌ران‌های چند بندر جنوبی مختلف، بالاخره موفق شدیم در جنوب‌شرقی‌ترین نقطه ایران یعنی بندر گواتر که زمانی بندری معروف و پر رونق بوده قایق‌سواری کنیم و به تماشای دلفین بنشینیم.
مانند هر بندر دیگری، اولین چیزی که در بندر گواتر به چشم می‌خورد، صفی طولانی از قایق‌‌ها و لنج‌هایی است که دل به دریا سپرده‌اند. حدود نیم ساعت در دریا گردش کردیم و واقعا قایق‌سواری دلچسبی بود و اگرچه به جز من همه موفق شدند دلفین ببینند (البته به این راحتی دیده نمی‌شدند و صدای چند قایق دیگر هم آن‌ها را فراری می‌داد) اما آنقدر بندر گواتر زیبا بود که غم ندیدن این موجودات دوست‌داشتنی را فراموش کردم.
سپس، بعد از اینکه کلی به قایق دیگری که همراه ما بود، با سطل آب حمله کردیم و جنگ دریایی به راه انداختیم، برای دیدن جنگل حرا که تحت حمایت محیط زیست است، وارد قسمت دیگری شدیم. درخت حرا یا تِمِر درخت منحصر به فردی است که در آب شور زندگی می‌کند و ارتفاع آن تا ۵ متر می‌رسد. این گیاه عجیب، نقش اساسی در اکوسیستم‌های ساحلی دارد و به افتخار دانشمند شهیر ایرانی بوعلی سینا Avicennia marina نام‌گذاری شده است. از زیبایی‌های جنگل حرا هم جزیره کوچک زیبایی بود که در داخل آب خودنمایی می‌کرد و مردم محلی ارادت خاصی به آن داشتند.
در ساحل بندر گواتر هم متوجه شدم که جانوران ریزی روی زمین در حال حرکت هستند، هنگامی که نزدیک‌تر رفتم دیدم که تعداد زیادی خرچنگ ریز زمین را سوراخ کرده و خاک را به صورت گلوله‌های کوچک درآورده بودند. صحنه خیلی جالبی بود که از دور، خودنمایی می‌کرد و ساحل را نقطه نقطه کرده بود.
ناخدای خوش ذوق بندر گواتر
یکی از خاطرات خوبی که از این بندر دارم، ملاقات با ناخدای قایقی بود که ما را برای گشت داخل دریا برد. جوانی که عاشق پرنده‌نگری بود و کتاب استاد پرویز بختیاری را که از اساتید خیلی خوب پرنده‌نگری هستند به ما نشان داد که اتفاقا آن را همان روز خریده بود و چند تا از پرنده‌های آن منطقه از جمله پلیکان، حواصیل و گیلانشاه را به ما معرفی کرد. در واقع در قسمت جنگل‌های حرا می‌توانید به تماشای پرندگان زیبای مختلفی بنشینید که یا در آسمان رقص می‌کنند یا روی آب دلبری!
از دیگر نکات جالب در مورد بندر گواتر، همسایگی آن با پاکستان است به طوری که بخشی از کوه‌های آن را می‌توان در فاصله‌ای نه چندان دور دید. ناخدای قصه ما هم می‌گفت که یک مادربزرگش در ایران زندگی می‌کند و دیگر در پاکستان و به همین خاطر دائما بین ایران و پاکستان در سفر است.
و اما داستان بندر گواتر از زبان کمال‌الدین غراب
اگر می‌خواهید با روح بلوچ آشنا شوید حتما پیش از سفر به بلوچستان، سفرنامه‌های قدیمی را مطالعه کنید. کمال‌الدین غراب در کتاب «بلوچستان، یادگار مطرود قرون» خود در سال ۱۳۶۳ در مورد بندر گواتر چنین می‌گوید: «بندر گواتر، روستای ساحلی متروکی است در جنوب‌شرقی‌ترین نقطه مملکت که زمانی بندری معروف و پر رونق بوده است. در تداوم تاریخی، شلاق ظلم بر پیکر «سال-خرد» مرد بلوچ، رانده شدن اصلی است همیشگی که تمامی داستان مظلومانه این قوم بر محور این اصل رقم خورده است.
در طول تاریخ هر از چندی، این قوم به بهانه‌ای مجبور به گریز از سرزمین آبا و اجدادی خویش می‌شده است. گاه به بهانه سیل، گاه به بهانه قحطی، و بیشتر از همه به حربه زور. هنوز هرکجای بلوچستان که پا بگذاری، می‌توانی سراغی از این رانده‌شدگان بگیری. گاه نسلی را می‌بینی که به یکباره ناپدید شده است. سراغش را که می‌گیری از پاکستان یا از کشورهای خلیج فارس سر در می‌آوری. گاه فرزندانی را می‌بینی که پدران رانده شده خود را ترک کرده‌اند و به جستجوی سرزمین خویش بازآمده‌اند. و گاه مردی را می‌بینی که آمده است سر و گوشی آب بدهد تا ببیند آیا وقت آن رسیده است که به وطن خویش بازگردد یا هنوز می‌بایست در دیار غربت خود را مخفی کند؟!».
بندر گواتر کجاست؟
بندر گواتر در جنوب شرقی‌ترین نقطه ایران و در کنار شهر جیوانی پاکستان قرار گرفته است و آب رودخانه باهوكلات و رودخانه نهردشت پاکستان به خليج بندر گواتر می‌ريزد. بندر گواتر از چابهار حدود ۹۸ کیلومتر و از زاهدان حدود ۶۶۲ کیلومتر فاصله دارد.
چگونه به بندر گواتر سفر کنیم؟
برای رفتن به بندر گواتر می‌توانید راه‌های مختلفی را امتحان کنید. سادهترین راه این است که با هواپیما به چابهار بروید و از آنجا خود را به این بندر برسانید. راه دیگر اینکه با قطار یا هواپیما به زاهدان، کرمان و یا بم بروید و از آنجا به صورت زمینی به بندر گواتر سفر کنید. اگر راه دوم را انتخاب کردید، حتما از وجود وسیله نقلیه‌ای که بتواند شما را به شهر مورد نظر برساند اطمینان حاصل کنید.
عکس‌ها: فرانک پرکمی
منبع: کتاب بلوچستان یادگار مطرود قرون نوشته کمال‌الدین غراب
