سفر به سیستان و بلوچستان خیلی بیشتر از فقط یک سفر است، می‌توان آن را مجموعه‌ای متفاوت از طبیعت گردی، بوم گردی و شناخت مردم بلوچ دانست. شگفتی‌های زیادی در این استان وجود دارد. اما یکی از دیدنی‌ترین قسمت‌های آن را می‌توان چابهار دانست.
بندر چابهار تنها بندر اقیانوسی ایران است که به اقیانوس هند راه دارد. در این بندر زیبا می‌توانید از دیدن دریای زیبای عمان و سواحل شگفت‌انگیز آن لذت ببرید.
داستان سفر به بندر چابهار و دیدنی‌های آن
برای رسیدن به سیستان و بلوچستان شوق زیادی داشتیم، بعد از چندین ماه برنامه‌ریزی و مطالعه بالاخره وقت آن رسیده بود که آغاز سفر کنیم. مانند همیشه سعی کردیم هزینههای سفر را تا حد امکان پایین بیاوریم، بنابراین با قطار به کرمان رفتیم و از آنجا با مینی‌بوسی که از قبل هماهنگ کرده بودیم به سمت این رویای دیرین راه افتادیم. از کرمان تا بندر چابهار 838 کیلومتر یعنی حدود 10 ساعت راه است.
در طول مسیر، برجک‌های نگهبانی زیادی دیدیم که حالا کسی در آنها نگهبانی نمی‌داد زیرا حالا امنیت جاده‌ها بیشتر از قبل شده است. همینطور که چشمم به جاده بود، بز خشک شده‌ای را در کنار جاده دیدم که نمی‌دانم به چه علت در آن گوشه افتاده بود، شاید سکته کرده بود و برای من که همیشه به دنبال یافتن چیزی متفاوت هستم، این شروع یک ماجراجویی بود.
پس از ساعت‌ها در مسیر بودن، در ایرانشهر برای صرف نهار توقف کردیم و بعد هم مستقیم به سمت چابهار رفتیم و شب به دیدن ساحل صخره‌ای لیپار در نزدیکی هتل لیپار رفتیم و دقایقی را به نظاره برخورد امواج دریای عمان به صخره‌های ساحلی گذراندیم.
خلاصه‌ای از ادامه سفر ما به چابهار به این ترتیب بود: به دیدن بندر کنارک رفتیم، از فروشگاه‌هایی که کفش نو و دست دوم می‌فروختند، خرید رضایت‌مندانه‌ای کردیم و به تماشای شگفتی‌های گل‌افشان و جوش و خروش آن نشستیم، به سمت ساحل درک به راه افتادیم، تلاقی کویر و دریا! طبیعت عجیبی دارد. از باغ‌های موز و گواوآ بخش زرآباد دیدن کردیم و میوه‌های آب‌دار نوش جان کردیم. مقصد بعدی ساحل پزم بود که موجودات دریایی‌اش بیش از هر چیزی برایمان جلب توجه می‌کرد. از دریاچه صورتی لیپار هم دیدن کردیم که جاده زیبایی آن را به دو نیم می‌کند.
بازدید از کوه های مریخی و دیدن غروب دل‌انگیز آفتاب در ساحل آن هم ما را به دنیای دیگری برد، تو گویی به سیاره‌ای دیگر سفر کردیم. و اما قایق‌سواری در بندر گواتر و گذشتن از لابلای درختان جنگل حرا که در دل آبی به این شوری رشد می‌کنند، هم لطف خاصی داشت. برای شهر جیوانی پاکستان دست تکان دادیم، دلفین‌ها را تماشا کردیم و در نهایت در بازار رنگارنگ چابهار قدم زدیم.
شما هم می‌توانید با توجه به زمانی که در اختیار دارید، از همه این دیدنی‌ها و یا بخشی از آنها بازدید کنید که هر کدام ارزش خاص خود را دارد و نمیتوان هیچ کدام را به دیگری ترجیح داد.
تاریخچه بندر چابهار
قدمت بندر چابهار را حدود 150 سال می‌دانند یعنی از زمانی که انگلیس‌ها ساختمانی را در اینجا به نام «بنگلو» برای قشون خود می‌سازند، پلیس جنوب خود را در آن مستقر می‌کنند، سیم تلگرافی از هند به اینجا می‌کشند و تلگرافخانه‌ای برپا می‌دارند، اما می‌بایست قدمتی بیش از این داشته باشد.
یکی از مشاغل اصلی مردم این بندر، ماهیگیری است. صیادان بلوچی مردمانی سخت‌کوش و عفیف‌اند، با همان خصلت‌ها و شرم خاص که انعکاس عظمت دریا در روح انسان است.
کمال‌الدین غراب در سال 1363 در کتاب خود چابهار را چنین توصیف می‌کند:«این بندر، اصالتی مخصوص به خود دارد. در وهله اول فکر می‌کنی اینجا یک ساحل عربی است. لباس‌های سفید و گشاد چابهاری‌ها این اشتباه را موجب می‌شود. اما پس از لحظه‌ای درنگ، وقتی چشمت به شلوار خاص بلوچی می‌افتد، اصالت خاص آنان را درمی‌یابی. از آنجا که زبانشان را نمی‌فهمی، گمان می‌کنی که به یک بندر خارجی آمده‌ای، اما این اشتباه نیز به زودی رنگ می‌بازد.
چابهار هیچ شباهتی به بنادر شمال ندارد و به بنادر جنوب غربی ایران نیز نمی‌ماند. اینجا محل تلاقی سه روح و فرهنگ ایرانی، هندی و عربی است. شور عرب‌ها، آرامش هندی‌ها و جدیت ایرانی‌ها در اینجا به هم آمیخته و این تلفیق فرهنگی، نخستین ویژگی است که می‌توانی تشخیص دهی. چابهاری‌ها خانه‌هایشان را درست در کنار ساحل ساخته‌اند. تنها خیابان اصلی شهر را اگر به سرعت بپیمایی، ناگهان با دریا تصادف می‌کنی!
چابهار همین که خورشید در دل دریا فرو می‌رود، از جنب و جوش می‌افتد. مردم به درون خانه‌های خود میخزند و یک شب طولانی را آغاز می‌کنند. به ناگاه سکوتی عمیق، همه جای شهر را فرا می‌گیرد. گویی مردم، گوش‌های خود را برای شنیدن نجوای دریا با ساحل و با ماه، تیز کرده‌اند. دریا گفتگوی غمگنانه‌ای را آغاز می‌کند…».
غذاهای محلی بندر چابهار
از خوراک‌های محلی این منطقه می‌توان به انواع کراهی و بریانی مرغ، ماهی و گوشت اشاره کرد با ادویه‌های دیگری که تا کنون دیده‌اید کاملا فرق دارند و در برخی رستوران‌ها و اقامتگاه‌ها سرو می‌شوند و همینطور انواع ماهی. البته این غذاهایی که با ادویه کراهی و بریانی درست می‌شوند تند هستند و به کسانی که علاقه‌ای به غذای تند ندارند، توصیه نمی‌شود. در کنار این‌ها می‌توانید از طعم شور و تند ترشی انبه هم در کنار غذای خود لذت ببرید. دودپتی یا شیرچای را هم می‌توانید در وقت صبحانه و یا عصر نوش جان کنید.
اگر از طعم بریانی و کراهی لذت بردید می‌توانید ادویه آن را از بازار تهیه کنید و خود به طبخ آن اقدام کنید که کار سختی نیست. برای پختن انواع بریانی کافی است گوشت مورد نظر را ریز کرده و همراه با کمی پیاز، گوجه و ادویه تفت دهید و سپس با برنج دم کنید. در مورد کراهی هم کافی است گوشت را با میزان کافی از ادویه کراهی طبخ و در کنار برنج میل کنید.
لباس محلی بندر چابهار
یکی از جذاب‌ترین بخش‌های سفر وقتی بود که توانستیم لباس محلی بلوچی به تن کنیم، آن هم نه هر لباسی، لباس عروسی. لباس عروس در این منطقه به جز سفید به رنگ‌های دیگری هم دیده می‌شود مثل قرمز و عروس خانم هم برای مراسم عروسی خود این رنگ زیبا را ترجیح داده بودند. سوزن‌دوزی لباس‌های محلی بسیار زیبا، پرزحمت و گران است. اگرچه می‌توانید پارچه‌های سوزن‌دوزی ماشینی را با قیمت پایین پیدا کنید اما لباس‌های دست‌دوز قیمت بالایی دارند.
سوزن‌دوزی بلوچ، در واقع منحصر به فردترین و اصیل‌ترین صنایع دستی بلوچستان و تبلوری عینی از رویاهای زنان بلوچ است. در این میان مهتاب نوروزی از هنرمندان برجسته سوزن‌دوزی بلوچ است که آثار وی شهرت جهانی دارد. این بانوی هنرمند در سال 1391 و در سن 78 سالگی درگذشت در حالی که افتخارات بسیار زیادی در کارنامه خود داشت.
چگونه به بندر چابهار سفر کنیم؟
راحت‌ترین گزینه برای سفر به چابهار، از طریق پرواز به این بندر است. اما این گزینه در عین حال که راحت است، هزینه زیادی برای شما خواهد داشت. بنابراین، در صورتی که کم‌هزینه سفر می‌کنید، می‌توانید ابتدا با قطار خود را به کرمان، بم یا زاهدان برسانید (چابهار ایستگاه قطار ندارد) و سپس به صورت زمینی به چابهار بروید.
البته در نظر داشته باشید که متاسفانه امکانات حمل و نقل در استان سیستان و بلوچستان بالا نیست و شما باید از وجود وسیله نقلیه‌ای که شما را به این بندر اقیانوسی برساند، مطمئن شوید.
نکات مهم در سفر به بندر چابهار
اگر به صورت زمینی به چابهار سفر می‌کنید باید بدانید که در جاده‌های بین شهری استان سیستان و بلوچستان خبری از اینترنت پرسرعت و گاهی حتی آنتن نیست؛ به جز مواقعی که در نزدیکی شهر یا روستای بزرگی باشید.
نکته مهم دیگر نوع پوشش مهمانانی است که به این دیار سفر می‌کنند، به دلیل فرهنگ متفاوتی که مردم این منطقه دارند، پیشنهاد می‌شود که پوشش خود را به گونه‌ای انتخاب کنید تا حداقل تضاد ممکن را با جامعه محلی داشته باشد.
پیش از سفر و یا کمپ زدن در مکانی خاص، حتما از امنیت منطقه مورد نظر اطمینان حاصل کنید.
تا جایی که می‌توانید از مردم محلی خرید کنید و فقط خوراکی‌هایی که ممکن است در آنجا پیدا نکنید را با خود ببرید، به این طریق به جامعه محلی هم یاری رسانده‌اید.
اگر زمان کافی داشتید، با مردم محلی به گفتگو بنشینید و از آداب و رسوم و عقاید خاصشان مطلع شوید که سفر را برای شما شیرین‌تر خواهد کرد.
عکس‌ها: فرانک پرکمی
منابع: کتاب بلوچستان یادگار مطرود قرون نوشته کمال‌الدین غراب
